Osmanlı’da Sosyal Devlet ve Kriz Yönetimi: 19. Yüzyıl Diyarbakır’ında Kıtlık

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1-2, 139 - 155, 19.12.2017

Sabri Mengirkaon

Öz

    Doğal afetler, dünya tarihine ve toplumların kaderine tesir eden olayların başında gelmektedir. Tarihçiler tarafından uzun zamandan beri göz ardı edilen bu olgu, günümüzde üzerinde önemle durulan meselelerden birisi haline gelmiştir. Bu doğal afetlerden birisi olan kıtlıklar, toplumların hayatlarını derinden etkilemiştir. 19. yüzyılda Osmanlı coğrafyasında pek çok kıtlık meydana gelmiştir. Diyarbakır’da meydana gelen kıtlıklar etki ve sonuçları bakımından bu kıtlıklar içerisinde önemli bir yer tutmaktadır.

    19. yüzyıl aynı zamanda, sosyal devlet anlayışının Osmanlı’da geliştiği bir dönemdir. Bu açıdan bakıldığında, Osmanlı Devleti’nin sosyal devlet telakkisini ve gelişimini 19. yüzyıl Diyarbakır kıtlıkları üzerinden incelemek mümkündür. Bu çalışmada, 19. Yüzyıl Osmanlısında henüz emekleme evresinde olan sosyal devlet anlayışı ve bu anlayışa bağlı olarak devletin kıtlık afetleri üzerinden kriz yönetme yöntemleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Afet, Kıtlık, Sosyal Devlet

Kaynakça

• AYAR, Mesut (2008), Osmanlı Devleti’nde Kolera, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• AYDINER, Mesut (2006), “Küresel Isınma Tartışmalarına Tarihten Bir Katkı: Arşiv belgeleri ışığında XVIII: Yüzyılın İkinci Yarısında Diyarbekir ve Çevresinde Meydana Gelen Büyük Kıtlık ve Alınan Tedbirler”, II. Uluslararası Osmanlıdan Cumhuriyete Diyarbakır Sempozyumu, 15-17 Kasım 2006, Diyarbakır, s. 123- 138.
• ÇADIRCI, Musa (1997), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara: T.T.K.
• ÇELİK, Cemil (2014), “Osmanlı Yönetiminde Kıbrıs’ta Kıtlık ve Çözüm Yolları (1869-1874)”, Cedrus II, s. 497-525.
• EL-MAVERDİ Ebu’l-Hasan Habib (1994), el-Ahkâmü’s Sultâniye, (Çev. Prof. Dr. Ali ŞAFAK), İstanbul: Bedir Yayınevi.
• ERTEM, Özge (2013), “Fiyatı Âlidir! Diyarbakır’da Kıtlık, Yokluk ve Şiddet 1879-1901”, Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konferansı Tebliğleri, İstanbul: s. 73-79.