Bizans İmparatorluğu'nda İkonoklazm Hareketi ve İslam Dininin Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 47 - 59, 30.06.2022

Mükrime Dirlik

https://doi.org/10.55805/kadimsbd.1117180

Öz

Bizans’ta 717-843 yılları arasında ortaya çıkan ve tasvir kırıcılık anlamına gelen ikonoklazma hareketi, Bizans ve Hıristiyan tarihinde en dikkat çeken olaylardan birisidir. Bizanslıların, Paganizmden Hıristiyanlık inancına geçerken eski pagan kültürüne ait heykel ve sembollerin etkisinde kalarak Hıristiyanlıkta kutsal atfedilen kişi ve objeler tasvir edilmiştir. Böylece bu tasvirler yaygınlaşmış ve bir süre sonra Hıristiyanların vazgeçilmez parçaları haline gelmişlerdir. Daha sonra bu tasvirlerin Hıristiyanlık inancı ile bağdaşmadığını ve Paganizmden geldiğini öne sürerek yok saymaya başlayan fikirler ortaya çıkmıştır. Böylece tasvir düşmanı ve tasvir yanlıları olarak ikiye ayrılan Hıristiyan gruplar arasında çatışmalar baş göstermiştir. İslam’da yer alan tasvir yasaklarının, ikonoklazma hareketi üzerinde büyük bir etkisi olduğunu öne süren araştırmacılar, bu hareket sonucunda günümüze ulaşması engellenen ikonaların o dönemde tahrip edildiğini belirtmektedirler. Bildirimizde İkonoklazm hareketinin İslam’dan ne kadar etkilendiği, ya da ne kadar münferit değerlendirilebileceği tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İkonoklazma, Hristiyanlık, İslam, Tasvir, Paganizm

Destekleyen Kurum

Mardin Artuklu Üniversitesi

Proje Numarası

1

Kaynakça

• Avcı Casım, İslam Bizans İlişkileri, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2. Basım, 2018.
• Çoban Bekir Zakir, “Bizans İkonoklazmının Nedenleri ve İslam Etkisi Tartışması”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, (2008), 115-156.
• Gazioğlu H. Hakan, “Bizans İkonalarına Genel Bir Bakış ve Post-Bizanten Dönem Girit ve Moskova Okulları” Erişim https://www.academia,edu/3196865/ Bizans_ikonalar%C4%B1na_genel_bir_bak%C4%B1%C5%9F_postbizanten_d%C3%B6nem_girit_ve_moskova_okullar%C4%B1, Erişim Tarihi:12.06.2020, s. 1-18.
• Göregen Mustafa, “İkonoklastik Konsil ve Yahya Dımeşki”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2014), 59-74.
• Gregory Timothy E., Bizans Tarihi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2016.
• Kaçar Turan, “İmgenin Transformasyonu Bizans Dünyasında İkona Tartışması”, Eskiyeni Dergisi, (2008), 68-75.
• Lemerle Paul, Bizans Tarihi, (Çev. Galip Üstün), İstanbul: İletişim Yayınları, 1994.
• Musulmani Barbari Cristani, Ortaçağ (Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar), Ed. Umberto Eco, İstanbul: Alfa Basım, 2015.
• Norwich John Julius, Bizans I (Erken Dönem), çev. Hamide Koyukan, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2013.
• Norwich John Julius, Bizans II (Yükseliş Dönemi), çev. Selen Hırçın Riegel, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2013.
• Ostrogorsky Georg, Bizans Devleti Tarihi, çev. Fikret Işıltan, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2011.
• Taş Mustafa, “Bizans İkonoklazmı”, Marmara İlahiyat.com, (2018).
• Vasiliev Alexander A., Bizans İmparatorluğu Tarihi, çev. Arif Müfid Mansel, Ankara: Maarif Matbaası, 1943.
• Yaman Talha Yasin, “Bizans İmparatorluğunda İkonoklazm Dönemi”, Mersin: Mersin Üniversitesi, Lisans Tezi, 2017.