SAĞLIK HİZMETLERİ TÜKETİCİLERİNİN COVID-19’A YÖNELİK AŞI TEREDDÜTLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 65 - 88, 27.06.2023

Yavuz Selim Gülmez , Hüdaverdi Bircan , Hatice Yılmaz

https://doi.org/10.55805/kadimsbd.1286148

Öz

Bu araştırmada Türkiye’deki sağlık hizmetleri tüketicilerinin COVID-19’a yönelik aşı tereddütlerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Belirlenen faktörlerin demografik özellikler itibariyle farklılaşma eğiliminde olup olmadığının tespit edilmesi ise araştırmanın ikincil amacını teşkil etmektedir. Araştırma verileri, kolayda örnekleme tekniğine başvurularak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan 401 bireyden yüz yüze ve çevrimiçi anket yöntemleri kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde Açıklayıcı Faktör Analizi, T-test, ANOVA, post-hoc ve tanımlayıcı istatistiklerden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre; katılımcıların COVID-19’a yönelik aşı tereddütlerini etkileyen faktörlerin “Güven”, “Zaman”, “Fobi”, “Bağışıklık”, “İnanç” ve “Alerji” olduğu desteklenmiştir. Katılımcıların demografik özelliklerine göre farklılaşan davranışları tespit edildiğinde ise; “Güven” faktörünün farklı yaş ve meslek, “Zaman” faktörünün farklı yaş ve meslek, “Fobi” faktörünün farklı yaş, meslek, gelir ve coğrafi bölge, “İnanç” faktörünün farklı yaş ve “Alerji” faktörünün ise farklı eğitim seviyesi ve meslek gruplarında bulunan katılımcılarda farklılaştığı (p<0.05), “Bağışıklık” faktörünün ise gruplar arası farklılaşma göstermediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Aşı tereddüdü, Sosyal pazarlama

Kaynakça

• Akdoğan, Şükrü vd. “Medyada Yer Alan Sosyal Pazarlama Kampanyalarına Yönelik Tüketici Değerlendirmeleri: Konya İlinde Bir Uygulama”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 39 (2012), 1-18.
• Akgül, Aziz. Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri: SPSS Uygulamaları. Ankara: Emek Ofset, 2005.
• Bayraktaroğlu, Gül - İlter, Burcu. “Sosyal Pazarlama: Engeller ve Öneriler”. Ege Akademik Bakış 7/1 (2007), 117-132. Bayın, Gamze - Akbulut, Yasemin. “Sağlık Sektöründe Sosyal Pazarlamanın Kullanımı”. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 1/1 (2012), 53-72.
• Bozpolat, Ceylan - Cömert, Yavuz. “Sağlık Sektöründe Sosyal Pazarlama Uygulamaları: Obezite İle Mücadele Kampanyası Üzerine Bir Araştırma”. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 6/1 (2016), 43-64.
• Budak, Fatih - Korkmaz, Şerif. “COVID-19 Pandemi Sürecine Yönelik Genel Bir Değerlendirme: Türkiye Örneği”. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi 1, (2020), 62-79. https://doi.org/10.35375/sayod.738657
• Cılızoğlu, Gamze Yetkin vd. Sosyal Pazarlama Bağlamında Covid-19 Salgını Sürecinde GSM Operatörlerinin Youtube Reklamlarının Analizi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 6/1 (2020), 280-299. https://dergipark.org.tr/en/pub/intjcss/issue/55225/738549
• Çetin, Ali Osman vd. “Sağlık Öğrencilerinde Aşı Tereddüdü”. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, 26/3 (2021), 239-248.
• Demirel, Kenan. “Sosyal Pazarlama”. Erişim 15.12.2021. https://kenan-demirel.medium.com/sosyal-pazarlama-f962d0ea7c8
• Dror, Amiel vd. “Vaccine Hesitancy: The Next Challenge in the Fight Against COVID-19”. European Journal of Epidemiology, 35/8 (2020), 775-779.
• Ekiyor, Aykut - Çetin, Aydın. “Sağlık Hizmeti Sunumunda ve Sosyal Pazarlama Kapsamında E-Nabız Uygulamasının Bilinirliği”. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi 3/1 (2017), 88-103.
• Ergin, Ahmet vd. “Bir Üniversite Hastanesine Başvuran Gebelerin Çocukluk Çağı Aşılarına İlişkin Bilgi ve Tutumları”. In 3. International 21. National Public Health Congress, 2019.
• Ergün, Mustafa. Bilimsel Araştırmalarda Bilgisayarla İstatistik Uygulamaları. Ankara: Ocak Yayınları, 1995.
• Erol, Fuat. “Dijital Dünyanın Sosyal Uçurumları Kapamadaki Rolü: Sosyal Medya ve Sosyal Pazarlama İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi 8/21 (2017), 33-48.
• George, Darren vd. SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. 17.0 update (10a ed.), India: Pearson, 2010.
• Gürbüz, Sibel vd. “COVID-19 Aşı Çalışmaları ve Uygulamaları”. COVID-19 Aşı Çalışmaları ve Uygulamaları. Yeni Koronavirüs Pandemisi Sürecinde Türkiye'de Covid-19 Aşılaması ve Bağışıklama Hizmetlerinin Durumu (2021), 45-60.
• Howard, Matt. “A more comprehensive measure of vaccine hesitancy: Creation of the Multidimensional Vaccine Hesitancy Scale (MVHS)”. Journal of Health Psychology (2021), 1-18.