TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARI ÜZERİNE

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 292 - 309, 31.12.2020

Mehmet Kaynak

Öz

Belli bir yöre ağzına dayanan yazı dili, tek başına dilin bütün inceliklerini ve zenginliklerini yansıtmaktan yoksundur. Yazı dilimizin temelini oluşturan Türkiye Türkçesi ağızları, barındırdığı hacimli dil malzemesiyle bugün Türkiye Türkçesi gramerinin çözüm bekleyen birçok konusunun aydınlatılmasında temel başvuru kaynaklarındandır. Bu yüzden ağızlar üzerine yapılan çalışmalar büyük önem taşımaktadır. Son yıllarda Türkoloji çalışmalarının yoğunlaştığı alanlardan biri Türkiye Türkçesi ağızlarıdır. Özellikle 1980’li yıllardan sonra ülkemizde artmaya başlayan ağız çalışmaları sonucunda hemen her bölgeyle ilgili yayın yapılmış durumdadır. Çalışmaların önemli bir kısmı bölge ağızlarının özelliklerini tespit etmeye yönelik derleme çalışmalarıdır. Türkiye Türkçesi Ağızlarının ele alındığı bu yazıda ağız terimi, ağız sınıflandırmaları, ağız araştırmalarının bugünkü durumu, ağız araştırmalarında karşılaşılan sorunlar ve yapılan yanlışlar gibi temel konular üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

ağız, Anadolu ağızları, ağız araştırmaları, ağız sınıflandırmaları

Kaynakça

• Akar, A. (2006). Ağız araştırmalarında yöntem sorunları, Turkish Studies-Türkoloji Dergisi, 1/ 2, 41-53.
• Akca, H. (2012). Ağız çalışmalarında gramatikal dizin hazırlarken karşılaşılan sorunlar, Türkbilig, 2012/24, 121-142.
• Buran, A. (1999). Anadolu ağızlarının karşılaştırmalı incelemesi ve bu konu ile ilgili sorunlar. Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni(9 Mayıs 1997). TDK Yayınları.
• Buran, A. (2010).Türkiye Türkçesi ağız atlasının önündeki sorunlar, Diyalektolog, 1, 15-20.
• Buran, A. (2011). Türkiye Türkçesi ağızlarının tasnifleri üzerine bir değerlendirme, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6/1, 41-54.
• Demir, N. ( 1997 )Ağız Araştırmalarında Derleme Teknikleri. Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni ( 9 Mayıs 1997 ) Bildirileri İçinde (s. 78-87). Ankara: TDK Yayınları
• Demir, N. (2002). Ağız terimi üzerine, Türkbilig, 4, 105-116
• Demir, N. ( t.y.), Ağız nerelerde kullanılır, Anadolu ve Rumeli Ağızları Paneli,
• Durmuş, O. (2011). Çuvaş Türkçesinin ağız atlası üzerine, Türkbilig, 21, 113-148.
• Eren, H. (1998). Türklük Bilimi Sözlüğü I. Yabancı Türkologlar. Ankara: TDK Yayınları.
• Gemalmaz, E. (1995). Erzurum İli Ağızları. Ankara: TDK Yayınları
• Günşen, A. (2008). Doğu Trakya ağızlarının şekil bilgisini belirleyen temel özellikler, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3/3, 402-470.
• Günay, T. (2003). Rize İli Ağızları. Ankara: TDK Yayınları
• Karahan, L.(2012). Ağız çalışmalarında bilimsel niteliğin korunması üzerine birkaç not, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/4, 131-136.
• Karahan, L. (2017). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: TDK Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1971). Anadolu ağızlarının etnik yapı ile ilişkisi sorunu, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 19, 131-136.
• Korkmaz, Z. (1995). Anadolu ağızları üzerindeki araştırmaların bugünkü durumu ve karşılaştığı sorunlar. Türk Dili Üzerine Araştırmalar II. Cilt içinde (s.200), Ankara: TDK Yayınları.
• Korkmaz, Z.( 1995). Anadolu ağız araştırmalarına toplu Bir Bakış, Türk Dili Üzerine Araştırmalar II. Cilt içinde (s.232), Ankara: TDK Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2007). Anadolu ve Rumeli Ağızlarının Dayandığı Temeller, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 2007/1, s.87-110.
• Sarı, İ. (2016). Türkiye Türkçesinin ağız atlası nasıl tasarlanmalıdır? , International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11/10, 513-528.
• Şimşek, A. (2018). İskeçe ili ağızları (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Usta, H.İ.(2015). Ağız tasniflerinde kullanılan (fonolojik) ölçütler üzerine, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,10/8, 221-230
• Yıldırım, F.(2002). Türkiye Türkçesinin ağızları ve etnik yapı: Çukurova ağızları örneği, Türkbilig, 2002/24, 136-153.