Scholars who in The Ottoman Recent Period The Emphasis of Devotion to Sunnah of The Prophet -At The Example of Book Mevaidü’l-İnʿam of Manastırlı İsmail Hakkı-

Yıl 2019, , 63 - 74, 31.01.2019

İsa Akalın

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.515829

Öz

The emphasıs
of devotion to sunnah of the Prophet is one of the subjects that Islamic
scholars have been paying attention to since their early years. “el-iʿtisâm
bi’l-kitâb ve’s-sünne”, the Quran and the Prophet's Sunnah to devotion / cling
is expressed in the Classical Islamic sources. Some hadith scholars such as
Buhari (256/870) had dealed with under an independent title in their works.
Some scholars have also worked under the headings of lüzûmu’s-sünne,
ittibâu’s-sünne or el-istimsâk bi’l-kitâb and ve’s-sünne and even in separate
books. It is seen that the dates of subject of devotion to the Koran and the
Prophet have been intensively dealt by the 
third H. / ninth A.D. centuries. Manastirli Ismail Hakki with his works
in the field of Theology (d. 1912); 
examined the subject of devotion to the Sunnah of the Prophet at the
last chapter of his work called Mevâidü'l-İnʿâm (in the “hâtime”). The work of
Manastirli, Mevaid al-Inam, was decided to be taught as a textbook in military
and private high schools and later in all high schools.

Anahtar Kelimeler

Devotion to the Sunnah, clinging to, bid῾at, Manastirli Ismail Hakki, Mevâidü'l-İnʿâm, Bukhari

Osmanlı Son Dönemi Bilginlerinde Hz. Peygamber’in Sünnetine Bağlılık Vurgusu-Manastırlı İsmail Hakkı’nın Mevâidü’l-İnʿâm Kitabı Örneğinde-

Öz

Hz. Peygamber’in sünnetine bağlılık
vurgusu, ilk dönemlerden beri İslâm bilginlerinin üzerinde hassasiyetle
durdukları konulardan biridir. Tefsîr, hadîs, fıkıh, kelâm, tasavvuf
bilginlerinden bu konuyu müstakil kitaplarda ele alanlar bulunduğu gibi değişik
eserlerin birer bölümünde konuya dikkat çekenler de bulunmaktadır.

Klasik kaynaklarda “el-iʿtisâm bi’l-kitâb
ve’s-sünne: Kur’ân-ı Kerîm’e ve Hz. Peygamber’in sünnetine bağlanmak /
sarılmak” diye ifade edilen bu konuyu, Buhârî (256/870) gibi kimi hadîs
bilginleri, eserlerinde müstakil bir başlık altında ele almışken; kimi
bilginler de lüzûmu’s-sünne, 
ittibâu’s-sünne veya el-istimsâk bi’l-kitâb ve’s-sünne başlıkları
altında ve hatta müstakil kitaplarda işlemişlerdir. Söz konusu
isimlendirmelerdeki başlıklar ve içerikleriyle, Kur’ân-ı Kerîm’in ve Sünnet’in
İslâm Dini ve Müslümanlar için taşıdığı anlamın ve öneminin ortaya konması
amaçlanmıştır. İslâm bilginleri, genel bir anlatımla söylenecek olursa, Hz.
Peygamber’in sünnetine bağlılığı, O’nun hayatını örnek alıp, O’nun sünnetine
uygun biçimde hayatını düzenleme olarak açıklamışlardır.

Kur’ân-ı Kerîm’e ve Hz. Peygamber’in
sünnetine bağlanmak konusunun yoğunlukla ele alınmaya başlandığı tarihlerin
hicrî üçüncü / miladî dokuzuncu yüzyıllar olduğu görülmektedir. Bunun
gerekçesinin ise mevzubahis zaman dilimlerinde; 
“Asr-ı saâdet’ten sonra ortaya çıkan ve şer‘î bir delile dayanmayan
inanç, ibadet, fikir ve davranışlar” diye tarif edilen bidʿatlerin çoğalması ve
yaygınlaşmasının olduğu tespit edilmiştir.

Kelâm alanındaki eserleriyle öne çıkan
Manastırlı İsmail Hakkı da (ö. 1912); Hz. Peygamber’in sünnetine bağlılık
konusunu Mevâidü'l-İnʿâm adlı eserinin son bölümünde (‘hâtime’de) incelemiştir.
Manastırlı, önceleri askerî ve mülkî liselerde, daha sonraları tüm liselerde
ders kitabı olarak okutulması kararlaştırılmış olan Mevâidü'l-İnʿâm adlı
eserinin hâtimesinde; Hz. Peygamber’in sünnetine bağlılık ve O’na tabi olmanın
gereğini ve önemini âyet ve hadîsler ışığında ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Sünnete bağlılık, iʿtisâm, bidʿat, Manastırlı İsmail Hakkı, Mevâidü'l-İnʿâm, Buhârî

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, tah. Şuayb el-Arnâût, Müessesetür’r-Risâle, Beyrut, 1420/1999.
• Baki, Süleyman, Manastırlı İsmail Hakkı ve Telhisu’l-Kelam Eseri, Logosa Yayınevi, Üsküp, 2006.
• el-Buhârî, el-Câmiu’s-Sahîh, tah. Mustafa Dîb el-Buğa, Dâru’bni Kesîr, Beyrut, 1407/1987. İsmail Lütfi, Çakan, Müslüman Şahsiyeti, Erkam Matbaası, İstanbul, 2002.
• Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Edebiyatında Kitap ve Sünnete Bağlılık Üzerine Genel Bir Tetkik, Marmara Üni. İ.F.D., yıl: 1989-1992, sayı: 7-10, ss. 325-344, İstanbul, 1992.
• Ebû Dâvûd, es- Sünen, Dârü’l-Kütübi'l-Arabî, ts.
• Çelebi, İlyas, “Sünnet”, DİA, 38/153-154, İstanbul, 2010.
• el-Hâkim, el-Müstedrek, Dârü’l-Kütübi'l-İlmiyye, Haydarâbâd, 1915.
• İbn Mâce, es-Sünen, tah. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabi, Beyrut, 1395/1975.
• İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Dâru Sâdır, Beyrut, ty.
• İlhan, Avni, “İ’tisâm”, DİA, 23/462-463, İstanbul, 2003.
• Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları, Ankara Üni. İlahiyat Fak. Yayınları, 1985, Ankara.
• Koçyiğit, Talat, Hadisçilerle Kelamcılar Arasındaki Münakaşalar, Ankara Üni. İlahiyat Fak. Yayınları, 1984, Ankara.
• Mâlik b. Enes, el-Muvatta’, tah. Abdülmecid et-Türki, Dârü'l-Garbi'l-İslâmî, Beyrut, 1414/1994.
• Manastırlı İsmail Hakkı, Mevâidü’l-İnʿâm fî Berâhîni Akâidi’l-İslâm, Sahafiye-i Osmaniye Şirketi, Dersaadet, 1314.
• Manastırlı İsmail Hakkı, Telhîsü’l-Kelâm fî Berâhîni Akâidi’l-İslâm, Mahmud Bey Matbaası, İstanbul, 1322.
• Müslim, el-Câmiu’s-Sahîh, tah. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabi, Beyrut, 1956.
• eş-Şâtıbî, el-Muvâfakât fî Usûli'ş-Şerîa, tah. Abdullah Draz, 4/4, yy, ty.
• et-Taberânî, el-Muʿcemü’l-Kebîr, tah. Hamdi Abdülmecid es-Selefî, Mektebetü’l-Ulûm, Musul, 1404/1983.
• et-Tirmizî, es-Sünen, tah. Ahmed M. Şâkir, Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabi, Beyrut, ts.
• Uraler, Aynur, Sahabe Uygulaması Olarak Sünnete Bağlılık, İFAV Yayınları, İstanbul, 2016.
• Yaran, Rahmi, “Bid’at”, DİA, 6/129-130, İstanbul, 1992.
• Yavuz, Salih Sabri, “Manastırlı İsmail Hakkı”, DİA, 27/563-564, İstanbul, 2003.