Nehcu’l-Belâğa’da İnsanı İnşâ Eden Özelliklere Dair Bir Mülahaza

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 8, 44 - 72, 01.07.2017

Hacı Çiçek

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.334061

Öz

Nehcu’l-Belâga, Hz. Ali’nin veciz sözlerini; emir,
mektup ve tavsiyelerini içeren bir eserdir. Şerîf er-Radî tarafından
derlenmiştir. Arap dili ve edebiyatı alanında önemli bir yere sahiptir. Birçok
âlim tarafından şerh edilmiştir. Her ifadesinde hikmet dolu anlamlar
bulunmaktadır. Eserdeki ibare ve ifadeler, Hz. Ali tarafından bizzat yaşanan
tabloların birer yansımasıdır. Onda gerek sivil gerekse askerî olsun, her iş
kolunda çalışanlar için örnek alınması gereken noktalar vardır. Hz. Ali, en
sıkıntılı durumlarda bile çevresine adalet ve doğruluktan ayrılmamalarını
tavsiye etmiş; siyasî rakiplerini de dengeli davranmaya çağırmıştır. Biz, bu
çalışmamızda Hz. Ali’nin, bireysel ve toplumsal bağlamda insana kişilik ve
kimlik kazandıran tavsiyelerini ele aldık: İman, adalet, cömert,  cesaret, alçakgönüllülük,  doğruluk, dostluk, güler yüzlülük, hikmet,
kardeşlik hukuku,  sadaka verme, namaz,
sabır vb. erdemler, onlardan bazılarıdır. 

Anahtar Kelimeler

Hz. Ali, Nehcu’l-Belâğa, Şerîf Radî, Tavsiyeler, Erdemler

A Construction of Human Properties in Nahcu’l-Balagha

Öz

Nahcu'l-Balagha is a work which constitues the words,
orders, letters and advices of Ali. It was compiled by Sheriff er-Radi. It has
a prominent place in the field of Arabic language and literature. It is
commented on by many scholars. Every expression has full of wisdom. The phrase
and expressions in the work are reflections of events personally experienced by
Ali. There are points to be taken as examples for those working in every field,
whether civil or military. Hz. Ali advised his fellows that even in the most
troubled situations, they should behave with justice and righteousness; he also
advised his political opponents to act in a balanced manner. We,in this study,
have addressed Ali's recommendations for personality and identity making
manners in the individual and social context. Faith, justice, generosity,
courage, humility, truthfulness, friendship, gloriousness, wisdom, brotherhood
law, charity, praying, patience, etc. virtues are some of them.

Anahtar Kelimeler

Hz. Ali, Nahcu'l-Balagha, Sheriff er-Radi, Recommedations, Virtues

Kaynakça

• ‘Abdulbâkî, Muhammed Fuâd (ö.1967), el-Mu‘cemu’l Mufehres li Elfâzi’l-Kur’ani’l-Kerîm, el-Matba‘atu’l-İslâmiyye, İstanbul, 1982.
• el-Âmilî, Bahâuddîn Muhammed b. Huseyn b. ‘Abdussamed (ö.1031/1622), el-Keşkûl, thk. Muhammed ‘Abdulkerîm en-Nemirî, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût, 1998.
• el-‘Askerî, Ebû Hilâl el-Hasan b. ‘Abdullâh b. Sehl b. Sa‘îd b. Mehrân (ö.395/1010), Cemheretu’l-Emsâl, Dâru’l-Fikr, Beyrût, ts.
• Aycan, İrfan “Ziyâd b. Ebih” maddesi, DİA, İstanbul, 2013.
• Bakan, “Tevhid Sehl b. Huneyf” maddesi, DİA, İstanbul, 2009.
• Buhârî, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. İsmâil (ö.256/870), Sahîhu’l-Buhârî, el-Mektebetu’l-İslâmî, İstanbul, 1979.
• Curcânî, Ebû’l-Hasan ‘Alî b. Muhammed (ö.816/1413), Kitâbu’t-Ta‘rifât, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût, ts.
• Durmuş, İsmail, “Nehcu’l-Belâga” maddesi, DİA, İstanbul, 2006.
• Ebû Dâvûd, Suleymân b. Eş‘as (ö.275/888), Sunen, Dâru’l-Fikr, Riyâd, ts.
• Ebû ‘Ubeyd el-Bekrî, ‘Abdullâh b. ‘Abdulazîz b. Muhammed (ö.487/1094), Faslu’l-Makâl fî Şerhi Kitâbi’l-Emsâl, thk. İhsân ‘Abbâs, Muessesetu’r-Risâle, Beyrût, 1971.
• Ebû ‘Ubeyd, Kâsım b. Sellâm b. Miskîn el-Herevî, (ö.224/838), el-Emsâl, thk. ‘Abdulmecîd Kutalmış, Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâs, Dimaşk, 1980.
• Efendioğlu, Mehmet, “Osman b. Huneyf” maddesi, DİA, İstanbul 2007.
• el-Enbârî, Ebu’l-Berekât Kemâluddîn ‘Abdurrahmân b. Muhammed (ö.577/1182), Esrâru’l-‘Arabiyye, Dâru’l-Erkâm, Kâhire, 1999.
• el-Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed el-Herevî (ö.370/980), Tehzîbu’l-Luğa, thk. Muhammed ‘Avd Mu‘rib, Dâru İhyâi Turâsi’l-‘Arabî, Beyrût, 2001.
• el-Ferâhîdî, Ebû ‘Abdurrahmân Halîl b. Ahmed b. ‘Amr (ö.170/787), Kitâbu’l-‘Ayn, thk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrâhîm Samarraî, Dâru Mektebeti’l-Hilâl, ts.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, “Hasan” maddesi, DİA, İstanbul, 1997.
• Firûzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Ya‘kûb (ö.817/1414), el-Kâmûsu’l-Muhît, Muessesetu’r-Risâle, Beyrût, 2005.
• Hacı Halîfe, Mustafa b. ‘Abdullâh (ö.1067/1657), Keşfu’z-Zunûn ‘an Esâmi’l-Kutub ve’l-Funûn, Mektebetu’l-Musennâ, Bağdâd, 1941.
• Hamidullâh, Muhammed (ö.2002), İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, İrfan Yay. İstanbul, 1991.
• el-Hâşimî, Ebû’l-Hayr Zeyd b. ‘Abdullâh b. Mes‘ûd b. Rifâ‘a (ö.400/1010), el-Emsâl, Dâru Sa‘duddîn, Dimaşk, 1423.
• İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed et-Tûnusî (ö.1973), et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Dâru’t-Tûnusiyye, Tûnus, 1984.
• İbn Fâris, Ebû’l Huseyn Ahmed (ö.395/1004), Mu‘cemu Mekâyisi’l-Luğa, Dâru’l-Cîyl, Beyrût, 1991.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyuddîn ‘Abdurrahmân b. Muhammed (ö.808/1406), Dîvânu’l-Mubtede ve’l-Haber fî Eyyâmi’l-‘Arab ve’l-‘Acem ve’l-Berber ve men-Asârahum min-Zevi’ş-Şe’ni’l-Ekber, thk. Halîl Şahhade, Dâru’l-Fikr, Beyrût, 1998.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ ‘İmâduddîn İsmâîl (ö.774/1372), el-Bidâye ve’n-Nihâye, Dâru İhyai’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrût, 1988.
• İbn Mâce, Ebû ‘Abdullâh Muhammed b. Yezîd (ö.279/892), Sunenu İbn Mâce, Çağrı Yay. İstanbul, 1992.
• İbn Manzûr, Ebû Fadl Cemâluddîn Muhammed (ö.711/1311), Lisânu’l-‘Arab, Dâru Sâdır, Beyrût, 1300.
• İbnu’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec ‘Abdurrahmân b. ‘Alî (ö.597/1201), el-Muntazam fî Tarîhi’l-Mulûki ve’l-Umem, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût, 1992.
• İbnu’l-Esîr, Ebû’l-Hasan ‘Alî b. Ebû’l-Kerem Muhammed el-Cezerî (ö.630/1233), el-Kâmil fî’t-Târîh, thk. Ebû’l-Fidâ ‘Abdullâh el-Kadî, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût, 1987.
• el-İsfahânî, Râğıb (ö.425/1033), el-Mufredât, Dâru’l-Kalem, Dimaşk, 1412.
• İsmâil Paşa, Bağdâdî (ö.1920), Hediyyetu’l-‘Ârifîn Esmâu’l-Muellifîn Âsâru’l-Musannifîn, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrût, 1951.
• el-Kâsımî, Ebû ‘Abdullâh İbnu’l-Vezîr Muhammed b. İbrâhîm (ö.840/1374), el-‘Avâsım ve’l-Kavâsım fî Zebbi ‘an Sunneti Ebi’l-Kâsım, Muessesetu’r-Risâle, Beyrût, 1994.
• el-Kâsımî, Muhammed Cemâluddîn b. Muhammed Sa‘îd b. el-Hallâk (ö.1913), Kavâ‘idu’t-Tahdîs min Funûni Mustalahi’l-Hadîs, Daru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût, ts.
• el-Meydânî, Ebû`l-Fazl Ahmed b. Muhammed (ö.518/1124), Mecma‘u‘l-Emsâl, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrût, ts.
• el-Mufaddal b. Seleme, Ebû Tâlib b. ‘Âsım el-Lugavî en-Nahvî el-Kûfî (ö.290/903), el-Fâhir, thk. ‘Abdulalim et-Tahâvî, Dâru İhya el-Kutubi’l-‘Arabiyye, 1380. Muslim, Ebû’l-Huseyn Muhammed b. Haccâc (ö.261/875), Sahîhu Muslim, Dâru İhyai’t-Turasi’l-‘Arabî, Beyrût, ts.
• en-Naccâr, Muhammed ‘Abdulazîz, Diyâu’s-Sâlik ilâ Evdehi’l-Mesâlik, Muessesetu’r-Risâle, Beyrût, 2001.
• Nesaî, Ebû ‘Abdurrahmân Ahmed (ö.303/915), Sunen, Dâru İhyai’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrût, ts.
• Onat, Hasan, “İbrahim b. Eşter” maddesi, DİA, İstanbul, 2000.
• Önkal, Ahmet “Akil b. Ebu Talib” maddesi, DİA, İstanbul, 1989.
• Öz, Mustafa “Ehl-i Beyt” maddesi, DİA, İstanbul, 1994.
• ________, “Kümeyl b. Ziyad” maddesi, DİA, Ankara, 2002.
• Özel, Mustafa, “Şerîf er-Radî” maddesi, DİA, İstanbul, 2010.
• es-Se’alebî, Ebû Mansûr ‘Abdulmelîk b. Muhammed b. İsma‘il (ö.429/1038), et-Temsîl ve’l-Muhâdara, Dâru’l-‘Arabiyye li’l-Kuttâb, Tûnus, 1981.
• es-Suyûtî, ‘Abdurrrahmân b. Ebûbekir Celâluddîn (ö.911/1506), el-Muzhir fî ‘Ulûmi’l-Luğati ve Envâ‘ihâ, thk. Fuâd ‘Alî Mansûr, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût, 1998.
• Şerîf Radî, Ebû’l-Hasan Muhammed b. Huseyn b. Mûsâ (ö.406/1015) Nehcu’l-Belâga, thk. Muhammed ‘Abduh, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrût, 1992.
• et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd Câmi‘u’l-Beyân fî Te’vîli’l-Kur’ân, Muessesetu’r-Risâle, Beyrût, 2000.
• ________, Tarîhu’t-Taberî -Tarîhu’r-Rusul ve’l-Mulûk-, Daru’t-Turâs, Beyrût, 1387.
• Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed (ö.279/892), Sunen, Dâru’l-Fikr, Beyrût, 1980.
• Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, haz. Komisyon, Ankara, 1998.
• ez-Zebidî, Muhammed Murtazâ (ö.1205/1791), Tâcu’l-‘Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, thk. Heyet, Dâru’l-Hidâye, Kâhire, ts.
• ez-Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmûd (ö.538/1144), Esâsu’l-Belâğa, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût, 1998.
• ________, el-Mustaksâ fi Emsâli’l-‘Arâb, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrût, 1987.
• Ziriklî, Hayruddîn (ö.1976), el-A’lâm, Dâru’l-Kalem, Beyrût, 1980.