Women’s Fınancıal Rıghts From Marıage In Islamıc Law

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 13, 61 - 85, 15.01.2020

Bünyamin Çalık

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.656289

Öz

The marriage subject is one of the issues that Islam
attaches great importance to. There are certain legal rights arising from the
marriage contract. In this essay, our main objective is to determine financial
rights of women within the frame of Islamic Law. One of the most important
issues revealed by Islamic Law in determining of women rights is about
financial acquisitions. Also brief information will be given on the basic
principles of Islamic law on women rights and general financial rights. Rights
are the things that law adopts to be an authority or obligation/responsibility
and things that belong to person. The financial rights arising from marriage
will be summarized as the rights of the mehir, alimony and heritage. Mehir is
the name of payment (goods etc.) which is given to women during the marriage.
In other words, it is an Islamic Law term in the sense of the goods or sums in
which a woman is entitled to a marriage contract or sexual intercourse. Instead
of word of Merih, in the other literature like Sunnah, fiqh, different words
are also used as synonyms like “sadûk”, “saduka”, “nıhle”, “farîza”, “ecr”,
“hıbâ”, “ukr”, “alâik”, “tavl” and “nikâh” .

Alimony is food, clothing, sheltering and the similar
thing that the head of the house has to provide. The word of Nafaka (Alimony)
originally means spending its riches for good. As a term, it is also used for
the amount sufficient for the person for clothing, food and sheltering. Alimony
is generally divided in two:

1.      Alimony required by person himself.

2.      Alimony that person has to give to others

Heritage means the goods and rights left behind by the deceased. The
plural of this word in Arabic is “mevârîs” and meaning of the infinitive suffix
(إرث)
from the root of the word means the transfer of a person’s property to legal
heirs after death. The word “tevârüs” which comes from the same root means
being a mutual heir and the person being an heir to another is called “vâris”;
“muris” is called for the one who left his legacy, and “terike”

is used in the meaning of the legacy of the deceased. “Ferâiz” is another term
used for legacy subject. “farîza” which is the singular form of “Ferâiz” means
share and presumption. Ferâiz, when used as
the term of Islamic inheritance law, it refers to certain shares of inheritance

Anahtar Kelimeler

Marriage, Rights, Financial, Alimony

İslam Hukukunda Kadının Evlilikle Sabit Olan Mali Hakları

Öz

Evlilik,
İslam'ın çok büyük önem verdiği konulardan birisidir. Evlilik sözleşmesinden
doğan bazı hukuki haklar vardır. Bu çalışmamızda, evlilikle sabit olan
haklardan kadının mali haklarını islam hukuku perspektifinde tespit etmeye
çalıştık. İslâm hukukunun kadının haklarını tespit ve tayin noktasında ortaya
koyduğu en önemli hususlardan birisi de mali edinimlerdir.

Hak,
hukukun, bir başka ifade ile şeriatın bir yetki veya yükümlülük/sorumluluk
olmak üzere benimsediği, kişiye ait olan şeylerdir. Evlilikten doğan malî
haklar olarak, mehir, nafaka ve mirastan özet olarak bahsedildi.

Mehir,
evlenme esnasında kadına bu isimle ödenen mal ve benzeri şeylerdir. Başka bir
ifadeyle evlilikte kadının nikâh akdi sonucunda hak kazandığı mal veya meblağ
anlamında bir fıkıh terimidir. Kitap, Sünnet ve fıkıh literatüründe mehir
kelimesi yerine, eş anlamda; “sadûk”, “saduka”, “nıhle”, “farîza”, “ecr”,
“hıbâ”, “ukr”, “alâik”, “tavl” ve “nikâh” kelimeleri de kullanılır.

Nafaka,
infak edilen şey, azık, yiyecek, ev reisinin sağlamak zorunda olduğu yiyecek,
giyecek, mesken ve benzeri şeylere denir. “ Nafaka-
نفق” kökünden infâk; hayır yolunda mal sarf etmek anlamına gelir.
Nafakanın çoğulu “nafakât-نفقات” tır. Bir terim
olarak yiyecek, giyecek ve meskenden kişiye yetecek miktar anlamında
kullanılır.

Nafaka
genel olarak ikiye ayrılır:

1.
Kişinin nefsine/kendisine gerekli olan nafaka

2.
Kişinin başkalarına vermesi gereken nafaka

Miras,
ölenin geride bıraktığı mal ve haklar demektir. Çoğulu “mevârîs” tir. Kelimenin
“ورث” kökünden “إرث”
mastarı, bir kimsenin malının ölümünden sonra hukuki mirasçılarına intikal
etmesi demektir. Aynı kökten, “tevârüs”; karşılıklı mirasçı olmak veya bir
kimsenin diğerine mirasçı olması; “vâris” mirasçı; “muris”, miras bırakan;
“terike”, ölenin bıraktığı miras anlamlarında kullanılır. Miras ilmi anlamında
kullanılan başka bir terimde “Ferâiz” dir. Bunun tekili olan “farîza”; farz,
belirli pay, hisse demektir. Ferâiz, İslâm miras hukuku terimi olarak
kullanıldığında, belirli miras hisseleri anlamını ifade eder. 

Anahtar Kelimeler

Evlilik, Hak, Malî

Kaynakça

• Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alİ b. Muhammed İbn Hacer Askalânî, (ö.852/1449), el-İsabe fî temyizi's-sahabe, thk. Ali Muhammed Bicavi, Kahire: Dâru Nehdati 1392/1972.
• Bilmen, Ömer Nasuhi Bilmen, Hukuk-i İslâmiyye Kamusu, İstanbul, 1967.
• Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail (ö.256/870), el-Camiü’s-Sahih = Sahih-i Buhari, Riyad, Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 1998/1419.
• Cevheri, Ebû Nasr İsmail b. Hammad Cevheri, (ö.400/1009), es-Sıhah tacü’l-luga ve sıhahi’l-Arabiyye = Tacü’l-luga = Sıhahü’l-luga = es-Sıhah fi’l-luga, thk. Şehabeddin Ebû Amr, Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1998/1418.
• Hafif, Ali, el-Hakkü’z-zimme ve te’sîrü’l-mevt fihimâ ve buhûsün uhrâ, Kahire: Darü’l-Fikri’l-Arabi, 2010/1431.
• Hanbel , Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybani Ahmed b. Hanbel (ö.241/855), el-Müsned, Kahire: Müessesetü Kurtuba, t.y.
• İbn Kayyim, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed İbn Kayyim el-Cevziyye, (ö.751/1350), Zadü'l-mead fî hedyi hayri'l-ibad, thk. Şuayb el-Arnaut, Abdülkadir Arnaut, Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1981.
• İbn Kesir, Ebü'l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer İbn Kesir, (ö.774/1373), Tefsirü'l-Kur'ani'l-Azim, Kahire: Dâru İhyai'l-Kütübi'l-Arabiyye, t.y.
• İbn Kudâme, Ebü’l-Ferec, Abdurrahman b. eş-Şeyh Ebi Ömer Muhammed b. Ahmed b. Kudema el-Makdisi, (d.597/ 1200-ö. 682/ 1283), Şerhü’l-Muğni, t.y.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid er-Rebei el-Kazvini İbn Mace, (ö.273/887), Sünenü İbn Mace, tahkik Muhammed Fuad Abdülbaki, Kahire: Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabiyye, 1975/1395.
• Kara, Bülent, Sosyal Haklar ve Özel Olarak Korunması Gereken Kişiler, (Yayımlamamış Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilimdalı, Isparta, 2008.
• Karaman, Hayreddin, Kadının Şahitliği, Örtünmesi ve Kamu Görevi, İslami Araştırmalar, 5. cilt - 4. Sayı 1991.
• Kurul, İslam Fıkhı Ansiklopedisi, trc. Kurul, Risale, İstanbul, 1992.
• Leknevi, Muhammed Abdülhalim b. Muhammed Emin Leknevi, Kamerü'l-akmar li-nuri'l-envar fî Şerhi'l-Menar, Beyrut: Dârü’l-Kütübi'l-İlmiyye, 1995/1415.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî (ö. 216/831) Sahihu-Müslim, nşr. M.F. Abdûlbâki, Mısır,1955.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisaburi Müslim b. el-Haccac, (ö.261/875), Sahih-i Müslim, thk. Muhammed Fuad Abdü’l-Baki, Beyrut: Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabî, 1956.
• Nesâi, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb Nesai,(ö. 303/915), Sünenü'l-kübra, thk. Abdülgaffar Süleyman Bündari, Ebû Abdullah Seyyid b. Kesrevi b. Hasan, Beyrut: Dârü’l-Kütübi'l-İlmiyye, 1991/1411.
• Nevevi, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref b. Nuri Nevevi, (ö.676/1277), el-Mecmu’ Şerhi'l-Mühezzeb, tahkik ve ta'lik Muhammed Necib el-Mutı'î, Cidde: Mektebeü'l-İrşad, t.y.
• Sıbâî, Mustafa, İslam’da Kadın Hakları, Rehber Yayınevi, Ankara, Eylül 1993. Mecelletü Hadareti'l-İslâm, sene 2.
• Sofuoğlu, Sahih-i Buhari ve tercemesi, mütercim; Mehmed Sofuoğlu, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1987.
• Şamil, Şamil İslam ansiklopedisi / red. Ahmed Ağırakça, İstanbul: Şamil Yayınevi, 1990.
• Taberani, Ebü'l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyub el-Lahmi Taberani, (ö.360/971), el-Mu'cemü'l-kebir, thk. Hamdi Abdülmecid Selefi. Musul: Mektebetü’l-Ulüm ve’l-Hikem, t.y.
• Tirmizi, Ebû İsa Muhamed b. İsa b. Sevre es-Sülemi Tirmizi, (ö.279/892), el-Câmiü’l-kebir = Camiü’s-sahih = Sünenü’t-Tirmizi, thk. Beşşar Avvad Ma’ruf, Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
• Zerka, Mustafa Ahmed Zerka, el-Medhalu ila nazariyyeti’l-iltizami’l-amme fî’l-fıkhi’l-İslâmî, Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1999/1420.
• Zuhayli, Vehbe, el-Fıkhü'l-İslâmî ve Edilletuhu, Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 1985.