Şeyh Mehmed Zoravî

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 14, 284 - 297, 08.07.2020

Şenol Susoy

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.733275

Öz

Tarihimizde önemli olaylara sahne olan Karabük ilinin bulunduğu yörede siyasi, dini ve kültürel yönden tarihimizde etkili olmuş pek çok kişi yetişmiştir. Bu kişilerin önemli bir kısmını mutasavvıflar oluşturmaktadır. Karabük yöresinin tasavvufi hayatında önemli bir yeri olan bu mutasavvıflardan bazıları, ülkemizin tasavvufi hayatına da etki etmişlerdir. Bu kişilerden Şeyh Mehmed Zoravî, Türk tasavvuf hayatında etkili olan Halvetiyye tarikatının Şa’baniyye kolunun silsilesinde önemli olan fakat pek bilinmeyen bir mutasavvıftır. Onun silsilesinden Türk tasavvuf hayatında önemli etkisi olan Çerkeşilik ve Çerkeşiler âlim zümresi ortaya çıkmış, Mustafa Çerkeşi ile Kuşadalı İbrahim Efendi gibi önemli âlim ve mutasavvıflar yetişmiştir. Ayrıca kurduğu dergâh ile Karabük-Safranbolu çevresindeki tasavvuf hayatında önemli rol oynamıştır.
Yaptığımız bu çalışmada Mehmed Zoravi’nin mensub olduğu Halvetiyye tarikatı ve Şa’baniyye-Nasuhiyye kolu ile bu tarikatın Karabük yöresine nasıl girdiğine kısaca değinildikten sonra, Mehmed Zoravi’nin hayatı, silsilesi ve kendisinden sonra dergâhında şeyhlik yapan kişiler hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Halvetiyye, Şabaniyye, Nasuhiyye, Şeyh Mehmed Zoravî

Sheikh Mehmed Zoravī

Öz

Many people who have been influential in the scene of important events in our history in terms of politics, religion and culture have grown up in the region where Karabük province is located. Sufis constitute a significant part of these people. Some of these Sufis, which have an important place in the Sufi life of Karabuk region, have also influenced the Sufi life of our country. One of these people, Sheikh Mehmed Zoravî, is an important yet unknown sufi in the sequence of the Sha’baniyye branch of the Halvetiyye sect, which was influential in the Turkish Sufi life. From his doctrine, the Cherkeshyism and Cherkeshies scholars, which had a significant impact on the Turkish Sufi life, emerged, and important scholars and sufis such as Mustafa Çerkeşî and Kuşadalı İbrahim Efendi were raised. He also played an important role in the mystical life around Karabük-Safranbolu with the lodge he founded. 

In this study, we will briefly mention the Halvetiyye sect and Sha’baniyye-Nasuhiyye branch that Mehmed Zoravî was a member of and how this cult entered the Karabük region.

Anahtar Kelimeler

Khalwatiyya,, Şha’bâniyye,, Nasuhiyye,, Sheikh Mehmed Zoravî,, Sheikh Mehmed Nasuhî,

Kaynakça

• BOA., C.EV., 330/16799.
• B.O.A., C.EV., 507/25603.
• BOA., ML.VRD.TMT, 4242.
• BOA., ML.VRD.TMT, 4245.
• Aşkar, Mustafa. “Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiyye’nin Tarihî Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39, (1999): 145-174. Bahadıroğlu, Mustafa. “İbrâhim Zâhid-i Geylânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 21, (2000): 535-563.
• Erkaya, Mahmud Esad. “Mehmed Aydî Efendi’nin (1812-1865) Divan’ında Dînî ve Tasavvufî Kültür". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi IX/XXXXIII, (2016): 215-226.
• Ersoy, Hüseyin Lütfi. Karabük Tarihi. İstanbul: Karabük Valiliği Yayınları, 2011.
• Gül, Halim. “Safranbolulu Halvetî-Şabânî Şeyhi Yazıköylü Mehmed Emin Efendi’nin Hayatı Eserleri ve Tekkesi”. Dünden Bugüne Safranbolu’da Dinî Hayat. Safranbolu: Safranbolu Belediyesi Yayınları, 2016.
• Gül, Halim. “Safranbolulu Halvetî-Şabânî Şeyhi Yazıköylü Mehmed Emin Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Tekkesi”. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi VI/III, (2017): 1426-1443.
• Gül, Halim. “Çerkeşî Halifelerinden Safranbolulu Mehmet Emin Efendi”. Çankırı: Çankırı’nın Manevi Mimarları 2017.
• Işın, Ekrem. “İbrahim Efendi (Kuşadalı)”. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Ed. Nuri Akbayar, Ekrem Işın, Necdet Sakaoğlu vd., Ankara: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, 1994. İbrahim Has. Tasavvufi Mektuplar. haz. Mustafa Tatçı, İstanbul: 2005.
• Kara, Kerim. “Mehmed Nasuhi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi XXVIII, (2003): 500-502.
• Azamat, Nihat. “Çerkeşî Mustafa Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi VIII, (1993): 272-275.
• Kastamonu Jurnal defteri (1252-1253). haz. Abdülkerim Abdülkadiroğlu-İ. Hakkı Aksoyak, N. Fazıl Duru. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 1998.
• Mustafa Rumi Efendi Efendi (Şeyh-Geredeli). Divan, haz. Abdülkerim Abdulkadiroğlu- Mustafa Tatçı. Ankara: 1998.
• Nasuhioğlu, Rüknüddin. Şeyh Muhammed Nasuhi, Hayatı, Eserleri, Divanı, Mektupları. Haz. Kemal Edib Kürkçüoğlu. İstanbul: 1996.
• Oğuz, Muhammed İhsan; Hazret-i Şa’ban-ı Veli ve Mustafa Çerkeşi, İstanbul: 1993.
• Sarıkaya, Fatih. “Halvetiyye Tarikatının Kurucusu Meselesine Dair Yeni Bir Değerlendirme ve Revak Sultan”. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi VI/III, (2017): 2078-2095.
• Soydar, Ali Rıza. Şeyh Mustafa Çerkeşi. Ankara: Semih Ofset, 2014.
• Susoy, Şenol. “Karabük Kültür Hayatının Ünlüleri”. Karabük. İstanbul: 2015.
• Susoy, Şenol. Za'feranbolu'nun Mânevî Mimarları. Karabük: Safranbolu Belediyesi Yayınları, 2014.
• Tatçı, Mustafa. “Hazret-i Pîr Şeyh Şa’bân-ı Velî Ve Şa’bâniyye”. I. Uluslararası Şeyh Şa‘bân-ı Velî Sempozyumu, 4-6 Mayıs 2012, Kastamonu: 2012.
• Tatçı, Mustafa. "Yeni Bilgiler Işığında Üsküdarlı Şeyh Muhammed Nasuhi (1058-1648/1130-1718)". Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi 5/XIII, (2004): 155-187.
• Uludağ, Süleyman. “Halvetiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi XV, (1997):
• Vicdani, Sadık. Tarîkatler Ve Silsileleri. haz. İrfan Gündüz. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1995.
• Vassaf, Osmanzade Hüseyin. Sefine-i Evliya. haz. Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz. İstanbul: 2006.
• Yıldız, Hamza. 2142 Numaralı Safranbolu Şer’iye Sicili Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). Karabük: 2017.