Kur’ân-ı Kerîm’i Anlamanın Önemi Vurgulanırken Kırâatinin (Yüzünden Okuma) Önemsizleştirilmesi Sorunu

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 16, 831 - 857, 11.07.2021

Recep Ertuğay

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.899410

Cited By: 2

Öz

Kur’ân-ı Kerîm’i anlamanın önemi vurgulanırken, farkında olmadan/olarak kıraat önemsizleştirilmektedir. Aynı şekilde kıraatin usulüne uygun olarak gerçekleşmesini sağlayan tecvîd ilmi de bu önemsizleştirmeden payına düşeni almaktadır. Metnin telaffuzu anlamında daha çok ‘hatim okuma’ yönüyle tezahür eden kıraat şekli ‘anlamadan okumak’, ‘boş yere zaman harcamak’ vb. şekillerde kurulan cümlelerle tanımlanmakta bilerek/bilmeyerek faydasız/gereksiz algısı oluşturulmaktadır. Konuyla ilişkili ‘tilâvet’, ‘tertîl’ ve ‘kıraat’ kavramları, ‘lafzın terennümü’ veçhesinden soyutlanmakta mana ‘metnin içeriğini anlamak’ anlamı ile sınırlandırılmaktadır. Kur’ân-ı Kerîm’in anlaşılmasının gereğinin vurgulanması ‘kıraat’ önemsizleştirilmeden yapılamaz mı? Anlamayı kıraatin ikmâl edici unsuru olarak sunmak mümkün değil mi? Ayrıca anlamadan kasıt nedir? İddia edildiği gibi lafzın terennümü olarak kıraat anlamsız mı? Manaların kalıpları olarak harflerin ve kelimelerin doğru telaffuzu olan tecvîd önemsiz mi? Okumaktan hatta Kur’ân-ı Kerîm’in sayfalarına bakmaktan başka bir yeteneği kalmamış bir insanın dünyasında bu tür yaklaşımların olumlu bir tesirinden söz edilebilir mi? Çalışmada âyetler ve ilgili hadisler ışığında bu sorular/sorunlar açısından Kur’ân-ı Kerîm’in kıraatini “anlamadan okuma” olarak isimlendiren yaklaşımlar değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tilâvet, kıraat, tertîl, mukabele, hatim

Kaynakça

• Abduh, Muhammed. Tefsiru’l-menar. Beyrût: Dâru İbn Kesir 1987.
• Bayındır, Abdüaziz. Kur’an’ı Anlamadan Sadece Arapçasından Okumak Yeterli Olur mu? YouTube, 2016. https://www.youtube.com/watch?v=iwPy5bSHyVw.
• Beyzâvî, Ebû Saîd Nasırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, t.y.
• Bilgiz, Musa. Kur’an-ı Kerim’i Anlamak. YouTube: Kur’an Araştırmaları Vakfı, 2020. https://www.youtube.com/watch?v=2IW0V437muk&fbclid=IwAR2_BTjbvs_dpPKVeG2PYExCU5HmdOS2lrLR7F50ab2GmM0O8tMoKDGRo2Y.
• Çağıl, Necdet. “Basra İmamlarının Kıraatları ve Hüccetleri”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995.
• Çağıl. “Uluslararası Kıraat Sempozyumu”. Kur’ân Kırâatinde Mûsikî, 327-62. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Çağırıcı, Mustafa. “Kur’an’ı okumak, hissetmek, anlamak”. 16 Ekim 2018. https://www.karar.com/yazarlar/mustafa-cagrici/kurani-okumak-hissetmek-anlamak-8185.
• Çetin, Abdurrahman. “Hatirm İndirme ve Hükümleri-I, II, II”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1992. Çetin, Kurân Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 2014.
• Çetin, “Tilâvet”. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 41:155-57. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Çollak, Fatih. “Uluslararası Kıraat Sempozyumu”. İçinde Tecvîd İlmi Ortaya Çıkış ve Gelişimi, 365-86. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
• Dağdeviren, Alican. “Kur’ân Tilâvetinde Temsil”. Ekev Akademi Dergisi, 2008.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdillâh b. Abdirrahmân b. Abdi’s-Samet ed-Dârimî. es-Sünen. Editör Hüseyin Selîm Esed. Suudi Arabistan: Dârü’l-Muğnî, 2000.
• Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, İbn Mâce. es-Sünen. Beyrût: Dâru’r-Risâleti’l-İlmiyye, 2009.
• Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib Mâverdî. en-Nüket ve’l-uyûn. Dâru'l-Kütübi’l-İlmiyye. Nşr. es-Seyyid b. Abdilmaksûd b. Abdirrahîm. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, t.y.
• El-Âlûsî, Ebu’l-Fadl Muhammed. Rûhu’l-Meânî Fî Tefsîri’l-Kur’ân’il-Azîm ve’s-Sebu’l-Mesânî. Beyrut: Daru’l-İhyâi’t-Türasi’l-Arabiyye, t.y.
• Fırat, Yavuz. “Kıraat ve Tertîl Kavramalrının Anlamsal Araştırma ve Karşılaştırması”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Dergisi, 2002.
• Gazali, Muhammed Ebû Hâmîd. Ihyâu ‘Ulûmi’d-Dîn. Çeviren Ahmed Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınevi, 1989.
• Hocaoğlu, Mustaf. “Okuma ve Anlama Üzerine: Kur’ân Tİlâvetiyle İlgili Bazı Kavram ve Rivâyetlerin Değerlendirilmesi”. Din Bilim Dergisi, 2012.
• İbn Cüzey, Ebu’l-Kasım Muhammet b. Ahmet. Et Teshîl li Ulûmi’t-Tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. Kahire: Dârü’l-Hadîs, 1995.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-arab. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1956.
• İbni Kesîr, Ebü’l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer. Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azîm. yy. Dârut-Tayyibe, 1999.
• İbnü’l-Cezerî, Şemsüddîn ebü’l-Hayr. en-Neşr fi’l-Kırâeti’l-Aşer. Nşr. Muhammed ed-Dabba’. yy. Dârü’l-Kütübi’l-Ilmiyye, yy.
• İbrahim, Mustafa. El-Mucemü’l-Vesît. Mısır: Dâru’n-Neşr, 2004.
• İsfehânî, er-Râgıb Ebu"l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal. el-Müfredât fi Garibi’l-Kur’ân,. Beyrut: Dâru’l-marife, ts.
• İslamoğlu, Mustafa. "Kaf Çatlatmak Onun Temel Meselesi". YouTube. 2013. https://www.youtube.com/watch?v=5zYfsqpIEbo.
• İsmail. Hakkı. Tefsîrü Rûhu’l-Beyân. yy. Daru’l-İhyâi’t-Türasi’l-Arabiyye, ts.
• Jawharī, Ismāʻīl ibn Ḥammād, Vankulu Mehmet Efendi, Mustafa Koç, ve Eyyüp Tanrıverdi. Vankulu lügati. 1. baskı. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı yayınları 52. Fatih, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014.
• Karaman, Hayreddin vd. Kur’an yolu: Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Kırdar, Şehabettin. “Kurân- Kerîm’i Anlamadan Okuma Sorunu”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/36 (2013): 31-54.
• Köktaş, Yavuz. Hadis Tarihi ve Usûlü. Rize: STS Yayınları, 2017.
• Kurtuluş, Yusuf Ziya. “Kur’ân-ı Kerîm’de Kıraat Tilavet Ve Tertil Kavramları”. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitsü, 2014.
• Muhammed Alî es-Sabûnî. Muhtasar-ı tefsîr-i İbn Kesîr. Lübnan: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1981.
• Nefes, Hayrunnisa. “Kur’an Tilâvetinde Temsili Okuma (29-30. Cüzlerdeki ‘ما’ Örneği)”. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman b. Şuayb,. Sünenü’n-Nesâî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Okçu, Abdülmecid. “Kur’ân Tilâvetinde Ezgi”. Dini Araştırmalar Dergisi, 2007.
• Okuyan, Mehmet. Bir Müslümana Ömrünün Sonuna Kadar, Anlamadan Kur’ân Okumak Yakışmaz. YouTube. 2012. https://www.youtube.com/watch?v=eBlNN0uUHjQ.
• Onat, Hasan. Din ve Şiddet Sempozyumu 2015 Rize Oturum 10 Değerlendirme. YouTube. 2015. https://www.youtube.com/watch?v=BaCqts74klA.
• Öge, Ali. “Rivâyet Ve Dirâyet Tefsirlerinde Tertîl Âyetlerinin Yorumlanma Biçimi”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an’ı Müslümanca Anlamak için. YouTube. 2014. https://www.youtube.com/watch?v=hntYP04VzY4.
• Pakdil, Kurrâ Hâfız Ramazan. Ta’lim Tecvid ve Kıraat. İstanbul: İFAV, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2014.
• Sarmış, İbrahim. İnsanlar Kur’ân’ı Anladan Niçin Okurlar. YouTube. 2021. https://www.youtube.com/watch?v=-9ZHvVwev9E.
• Sifil, Ebûbekir. “Kıraat”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Süleymân b. Eşas es-Sicistânî, Ebû Dâvûd. Sünen-i Ebî Dâvûd. yy. Dârü’r-Risâleti’l-Arabiyye, 2009.
• Süyûtî, Ebu’l-Fadl Celaleddin Abdurrahman b. Ebû Bekr. Tefsîru celâleyn. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, ts.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî b. Muhammedb. Abdullah. Fethu’l-kadîr. Beyrût: Dâru İbn Kesîr, 1414.
• Şîrâzî, İbn Ebî Meryem, Ebû Abdillâh Nasr b. Alî. el-Mûdah fî vucûhi’l-kırâât ve ‘ilelihâ. Cidde: yy. 1993.
• Taberî, İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid. Câmiü’l-beyân fîtefsiril-Kur'ân,. Kahire: Müessesetü’r-Risâle Mektebetü İbni Teymiye, 2000.
• Taslaman, Caner. Kuran’ı Anlamak ve Hayatımıza Geçirmek İçin Okumalıyız. YouTube. 2021. https://www.youtube.com/watch?v=leB-Ds1JGIo.
• Temel, Nihat. Kirâat Ve Tecvîd Istılahları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2013.
• Tirmîzî, Ebû Îsa Muhammed b. îsâ b. Sevre. Sünen. Mısır: Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâyî el-Halebî, 1975.
• Yazır, Elmalılı Muhammet Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser, 1970.
• Yılmaz, Ali. “Geçmişten Günümüze Uluslararası Dini Mûsikî Sempozyumu”. İçinde Nüzûl Döneminde Kur’ân Tilâveti Biçimi ve Modern Dönemle Mukayesesi, 235-50. Amasya: Amsya Üniversitesi, 2017.
• Yılmaz, “Nüzûl Döneminde Kur’an’ın Tilâvet Biçimi ve Modern Dönemle Mukayesesi”. İçinde Nüzûl Döneminde Kur’an’ın Tilâvet Biçimi ve Modern Dönemle Mukayesesi, 232-47. Amasya: Amasya Üniversitesi, 2017.
• Yılmaz, “Tilâvet Âdâbı”. Atatrük Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2007.
• Zebîdi, Ebu’l-Feyz Murtaza Muhammed b. Muhammed. “Tâcü’l-Arus min Cevâhiri’l-Kâmûs,”. Lübnan: Daru’l-İhyâi’t-Türasi’l-Arabiyye, 1965.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî. Maâni’l-Kur’ân ve i’râbuhû. Nşr. Abdülcelîl Abduh Çelebî. Beyrût: Alemü’l-Kütüb, 1969.
• Zemahşerî, Ebû Kasım Muhammed b. Ömer. El-Keşşaf el-Hakâiki’t-Tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-tevîl. Beyrut: Daru’l-İhyâi’t-Türasi’l-Arabiyye, 1998.
• Zerkeşî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Bahadır b.Abdillâh ez-. El-Burhan Fî Ulûmi’l-Kur’an. 4 c. Beyrut: Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabiyye, 1957.