"Al-SAWÂD AL-A'ZAM" IN THE ISLAMIC CULTURAL TRADITION

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 16, 873 - 899, 11.07.2021

Bayram Çınar

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.937106

Öz

Abstract
In the Islamic cultural tradition, there have been concepts and texts that set the agenda that determine the direction and differ from their counterparts in terms of the width of their sphere of influence. One of these concepts that determines the agenda is the concept of "al-savâd al-Â'zam". The concept, which is used extensively in the tradition of sectarianism, is actually a part of the text, not an independent text. The concept represents a strong expression that can be used in the same sense and instead of the concept of community. This concept, which has political, religious and legal contexts, has been a transformative concept that has an important mission in shaping the tradition. Used by the first generation of Muslim pioneers, the concept seems to have been a source of intellectual marginalization as well as determining the social and political sphere. Although the concept of congregation is particularly intense in its political context, “al-savad al-â’zam” has become an instrumentalized concept in marginalization in terms of the tradition of sectarianism. Due to the concept's power of influence in the distinction between truth and falsehood, it has also become a name for studies on the subject.
Our study is aimed at determining the effect of the concept of "al-Salad al-Â'zam" on the building of the Muslim mind.

Anahtar Kelimeler

Theology, Madhab, Sect, Jamâ‘a, al-Sawâd al-Â’zam

السعود الأعظم" في التقليد الثقافي الإسلامي"

Öz

: الملخص
في التراث الثقافي الإسلامي ، كانت هناك مفاهيم ونصوص تحدد الأجندة التي تحدد الاتجاه وتختلف عن نظيراتها من حيث عرض مجال تأثيرها. أحد هذه المفاهيم التي تحدد جدول الأعمال هو مفهوم
"السواد الأعظم". إن المفهوم ، الذي يستخدم على نطاق واسع في تقليد الطائفية ، هو في الواقع جزء من النص ، وليس نصًا مستقلاً. يميمثل المفهوم تعبيرًا قويًا يمكن استخدامه بنفس المعنى وبدلاً من مفهوم المجتمع. هذا المفهوم ، الذي له سياقات سياسية ودينية وقانونية ، كان مفهومًا تحويليًا له مهمة مهمة في تشكيل التقاليد. استخدمه الجيل الأول من الرواد المسلمين ، ويبدو أن هذا المفهوم كان مصدرًا للتهميش الفكري وكذلك تحديد المجال الاجتماعي والسياسي. على الرغم من أن مفهوم المصلين مكثف بشكل خاص في سياقه السياسي ،
أصبح "السواد الأعظم" مفهوماً مستخدماً في التهميش من منظور تقليد الطائفية. نظرًا لقوة تأثير المفهوم في التمييز بين الحقيقة والباطل ، فقد أصبح أيضًا اسمًا للدراسات حول هذا الموضوع.
تهدف دراستنا إلى تحديد أثر مفهوم"السواد الأعظم " على بناء العقل المسلم

Anahtar Kelimeler

علم الكلام،, المذهب ،, الطائفة ،, الجماعة, السواد الأعظم

İslâm Kültür Geleneğinde “Savâdu’l-A’zâm”

Öz

Öz
İslam kültür geleneğinde yön tayin eden gündem belireyen; etki alanının genişliği itibarıyla benzerlerinden farklılaşan kavram ve metinler var olmuştur. Gündem tayin eden bu kavramlardan biri de “el-Sevâd el- Â’zam” kavramıdır. Özellikle mezhepleşme geleneğinde yoğun biçimde kullanılan kavram, aslında yalnız başına bir metin değil metnin bir paçasıdır. Kavram cemâ’at kavramı ile aynı anlamda ve onun yerine kullanılabilme niteliği kazanmış güçlü bir ifadeyi temsil eder. Siyasi, dini ve hukuki bağlamları olan bu kavram, geleneğin şekillendmesinde önemli misyonu olan dönüştürücü bir kavram olmuştur. İlk kuşak müslüman öncüler tarafından da kullanılan kavram, sosyal ve siyasal alanın belirlenmesinde etkili olduğu kadar, entelektüel bir ötekileştirmeye de kaynaklık etmiş görünüyor. Cemâ’at kavramı özellikle siyasal bağlamı da yoğun bir kavram olduğu halde, “el-Sevâd el- Âzâm” mezhepleşme geleneği açısından ötekileştirmede araçsallaştırılmış bir kavram olmuştur. Kavramın hak-batıl ayrımındaki etki gücü sebebiyle konuya ilişkin çalışmalara da isim olabilmiştir.
Çalışmamız “el-Sevâd el- Â’zam” kavramının müslüman zihnin inşasındaki etkisini tespite dönüktür.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Mezheb, Fırka, Cemâ’at, el-Sevâd el- Âzâm

Kaynakça

• ’İvecî, Galib b. Ali. Fıraku Muassira tentesib ile’l-İslam ve beyanu mefkifu’l- İslam minha 3 Cilt. Cidde: Mektebetu’l-Asriyye ez-Zehebiye, 2001.
• Abdülkahir el-Bağdadî. el-Fark Beyne’l-Fırak thk. Osman el-Huşî. Beyrut: Dâru’l-âfâk el-Cedide, 1977.
• Abdurrazzâk, Ebu Bekr Abdurrazzâk b. Hemmâm es-San’ânî. el-Musannef thk. Habiburrahman el-A’zmî 11 Cilt. Beyrut: el-Mektebetu’l-İslamî, 1983.
• Âcurrî, Ebu Bekr Muhammed b. el-Huseyn el-. Kitâbu’ş-Şerî‘a, thk. Abdullah b. Ömer ed-Dumeycî 5 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1997.
• Ahmet b. Hanbel. el-Müsned thk. Ahmed Muhammed Şâkir 8 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadis, 1995.
• Arıkan, Adem. “es-Sevâdu’l-Azam’ın Farklı Nüshaları ve Müellifleri Üzerine.” Prof. Dr. Fuat sezgin anısına geçmişten günümüze türkistan: tarih, kültür ve medeniyet sempozyumu. ed. Süleyman Gezer. 123–136. Ankara/Türkistan: Ahmet Yesevi Üniversitesi, 2019.
• Berbehârî, Ebu Muhammed. Şerhu’s-Sunne, thk. Hâlid b. Kâsım er-Radâdî. Medine: Mektebetu’l-Ğurebâi’l-Eseriyyye, 1993.
• Demircan, Adnan. Ali-Muaviye Kavgası. İstanbul: Beyan Yayınları, 2017.
• Dineverî, Ebû Hanife Ahmed b. Dâvûd. Ahbâru’t-Tıvâl thk. Abdu’l Mûn’im Âmîr. Bağdat: Dâru İhyai’l-Kutubu’l-Arabi, 1960.
• Ebu’l-Hüseyin el-Basrî. El- Mu’temed fi Usûli’l-Fıkh thk. Halil el-Mîs 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l Kutubu’l-’İlmiye, 1403.
• Ebu Hanife, Nu’man b. Sabit. “el-Fıkhu’l-Ebsat thk. M. Zahid el-Kevserî”. el-Âlim ve’l-Müteallim, el-Fıkhu’l-Ebsat, el-Fıkhu’l-Ekber, Risâletü Ebî Hanîfe, el-Vasıyye. 41–59. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyyetü li’t-Türas, 2001.
• Ebu Kerim, Muhammed. Vasıtıyyetu Ehli’s-Sunne Beyne’l- Fırak. Dâru’r-Râye, 1994.
• Ebu Ya’lâ, el-Mavsılî. el-Musned, thk. Huseyn Selim Esed 13 Cilt. Dimeşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâs, 1984.
• Ed-Dânî, Ebu Amr. Er-Risâletu’l- Vâfiye li Mezhebi Ehle’s-Sunne fi’l- İ’tikâdât ve Usûlu’d-Diyânât thk. Subeyb el-’Acmî. Kuveyt: Dâru’l-İmam Ahmed, 2000.
• El- Beğavî, Muhyî’s-Sunne Ebu. Mesâbihu’s-Sunne thk. Yusuf Aburrahman Maraşlî, vd. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1987.
• El-Âmîdî, Muhammed b. Sâlim es- Sâlebi. el- İhkâm fi Usûli’l-Ahkâm thk. Abdurrezâk ’Afîfî 4 Cilt. Beyrut-Dimeşk: Mektebetu’l-İslamî, ts.
• el-Belhî, Ebu’l-Kasım- Abdülcebbar, Kâdî- el-Cûşemî, Hâkim. “Kitab Fadlu’l-İtizal ve Tabakâtu’l-Mu’tezile ve Mubayenetihim li- Saîri’l- Muhalifin thk.Fuâd Seyyid”. Kitab Fadlu’l-İtizal ve Tabakâtu’l-Mu’tezile yazan Abdülcebbar Kâdî. Beyrut: Dâru’l-Fârâbî, 2017.
• Eren, Muhammet Emin. Fırkalaşma Olgusu Bağlamında 73 Fırka Rivayetleri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• et-Taberânî, Ebu’l-Kâsım Suleyman b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemu’l-Kebîr, thk. Hamdi b. Abdulmecîd es-Selefî 25 Cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymîyye, 1994.
• et-Tirmizî, Muhammed b. İsa. el-Câmi‘u’l-Kebîr (Sunenu’t-Tirmizî), thk. Beşşâr Avvâd Mahfûz 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Garb el- İslamî, 1998.
• Gazzâlî, Ebu Hamid. el- Mustasfâ thk. Abdu’s-selam Abdu’ş-Şâfî. Beyrut: Dâru’l-Kutubu’l-İlmiye, 1993.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebu Abdillâh el-. el-Mustedrek ale’s-Sahihayn thk. Mustafa Abdulkadir Atâ 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l Kutubu’l-İlmiye, 1990.
• Hakim es-Semerkandî. İslam İnançları ve Ehl-i Sünnet Yolu “es-Sevadu’l-Azam” çev. Ali Vehbi Cengiz. Ankara, 1975.
• Hatib el-Bağdadî, Ahmed b. Mehdi. El- Fakih ve’l- Mutefakih thk. Adil b. Yusuf el-Garâzî 2 Cilt. Sudi Arabistan: Dâr ibnu’c-Cevzî, 1421.
• Herevî, Abdullah b. Muhammed b. Ali el-. Zemmu’l-Kelam ve Ehlihi 5 cilt. Medine: Mektebetu’l-Ğurebâi’l-Eseriyyye, 1998.
• Herevî, Abdullah b. Muhammed b. Ali el-. Zemmu’l-Kelam ve Ehlihi thk. Abdurrahman Abdulaziz eş-Şibl 5 cilt. Medine: Mektebetu’l-’Ulum ve’l-Hukm, 1998.
• Hibbân, İbn. Sahîhu İbn Hibbân thk. Şuayb el-Arnavûd 18 cilt. Beyrut: Müessesetü’r Risâle, 1993.
• İbn Abdirabbih, Ebu Ömer Şihâbuddin Ahmed b. Muhammed el-Endulûsî. el-İkdu’l-Ferîd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1404.
• İbn Batta, Ebû Abdullah Ubeydullah b. Muhammed el-Ukberî. el-İbâne el-Kubrâ thk. Rıdâ el- Mu’tî vd. 9 Cilt. Riyad: Dâru’r-Râye, 1994.
• İbn Battâl, Ebu’l-Hasan. Şerh Sahih el Buharî li İbn Battâl thk. Yâsir b. İbrahim 10 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Rusd, 2003.
• İbn Ebî Asım, Ebu Bekr. es-sünne thk. Nâsruddin el- Albanî 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebetu‘l- İslamiye, 1400.
• İbn Ebi Şeybe. el-Musannef thk. Kemal Yûsuf Hût 7 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Rusd, 1409.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed b. Ebî Hatim. es-Sîretü’n-Nebeviyye ve Ahbâru’l-Hulefâ, thk.Sa’d Kerim El Faki. İskenderiye: Dâr İbni Haldun, ts.
• İbn Mâce, Ebu Abdullah. Sunen ibn Mâce thk.Şuayb Arnaut, vd. 5 Cilt. Dâru’r-Risaletu’l- ’Alemiye, 2009.
• Kâdî Abdulcebbâr, El-Hâmedânî. Şerhu’l-Usuli’l-Hamse çev. İlyas Çelebi 2 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Lâlekâî, Hasan b. Mensur el-. Şerh Usuli İ’tikad thk. Sa’d el Gâmidî 4 Cilt. Sudi Arabistan: Dâru Taybe, 2003.
• Malatî, Ebu Hüseyin. et-Tenbîh ve’r-Red alâ Ehli’l-Ehvâi ve’l-Bida thk. M.Zahid Kevseri. Kahire: Mektebetu’l-Ezheriye li’t-Turas, 2007.
• Mervezî, Nasr b. Haccac el-. es-Sunne thk. Sâlim Ahmed es-Selefî. Beyrut: Muessestu’l-Kutubu’s-Sekafiye, 1408.
• Münavî, Muhammed Abdurrauf. Feyzu’l-Kadîr Şerhu’l-Camai’s-sağir 6 Cilt. Mısır: Mektebetu’t-Ticariyye el-Kubra, 1356.
• Özafşar, Mehmet Emin. İdeolojik hadisçiliğin tarihî arka planı. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
• Râzî, Fahruddîn. el- Mahsûl thk. Tâhâ Câbîr el- ’Ulvânî 6 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r- Risâle, 1997.
• Şâtibî, Ebu İshâk. el-İ’tisâm thk. Selim b. ’iyd el-Hilalî 2 Cilt. Sudi Arabistan: Dâr ibn Affân, 1992.
• Şâtibî, Ebu İshâk. el-Muvâfakât thk. Ebu Ubeyde Meşhur 7 Cilt. Sudi Arabistan: Dâr ibn Affân, 1997.
• Şehristânî, Ebu’l-Feth Muhammed Abdulkerim. el-Milel ve’n-Nihal thk. Ahmed Fehmi Muhammed. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l Kutubu’l-İlmiye, 1992.
• Süleyman b.Sehmân, Malik İbn Âmîr. es-Sevâîku’l-Mursele eş-Şihabiyye alâ şubhi’d-Dahida eş-Şamîye. Riyad: Dâru’l-Âsime, ts.
• Vâkidî, Muhammed bin Ömer. Kitâbu’r- ridde mea nebezeti min fütûhu’l-Irak, thk. Yahya el Cebûrî. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l- İslâmî, 1990.
• Zehebî, Ebu Abdillah Şemsüddîn. Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ thk.Şuayb el-Arnaût - Ali ebu Zeyd, 25 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r- Risale, 1985.
• ʿAbd Allâh b. Ibâd. “Letter of ʿAbd Allāh b. Ibâd to ʿAbd al-Malik b. Marwân”. Ibâdî texts from the 2nd/8th Century. ed. Wilferd Al-Salimi, Abdulrahman, Madelung. 44–19. Leiden- Boston: Brill, 2018.