İbn Arafa'nin Hayatı ve Eserleri

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 18, 424 - 457, 28.07.2022

Obayda Alshıbly

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.1080431

Öz

Bu çalışma, İbn Arafe’nin hayatının tanıtılmasını hedeflemektedir. O, sekizinci asırda Arap Mağribi’nde, Tunus’ta, Hafsîler devrinde yaşamış bir tefsir yazarı ve meşhur bir âlimdir. İbn Arafe’nin kişiliği ilim ve eğitime adanmıştır. Hafsîler devrinde hüküm süren ekonomik, siyasî ve sosyal şartlardan etkilenen şahsiyeti değil, ilmî kişiliği, zamanının diğer kültürel ve bilimsel yönlerini etkilemiştir. O dönemde birçok öğrenci onun bol ilminden, birçok faydalı makalesinden ve dilsel görüşlerinden yararlandı; iyi bir çevrede ve erdemli bir ailede yetişmesi, onun ilmî kişiliğinin şekillenmesinde büyük ve önemli bir rol oynamıştır. O, babasından, âlimlerden, hukukçulardan, müfessirlerden ve dilcilerden çok şey almıştır. Ayrıca takvası, ilim ve âlimlere bağlılığı, ilim ve fazilet öğretmesi ve yayması ile halk arasında tanınmıştır. Böylelikle Arap Mağribi’nin meşhur isimlerinden birisi olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eserleri, Hayatı, İbn Arafa.

اِبنُ عَرفَة حَياتُهُ وَمُؤلفَاتُهُ

Öz

تسعى هذه الدراسة إلى التعريف بابن عرفة الورغمي صاحب التفسير والعالم المشهور في القرن الثامن في بلاد المغرب العربي(تونس) في زمن الدولة الحفصيّة، العالم الجليل الذي تفرَّغت شخصيته للعلم والتعليم، لم تكن تلك الشخصية التي تأثرت بالأوضاع الاقتصادية والسياسية والاجتماعية السائدة في عهد الدولة الحفصيّة، بل كانت شخصيته العلميّة قد أثَّرت في غيرها من الناحيّة الثقافية والعلمية في عصره؛ إذ نهل كثير من الطلبة آنذاك من علومه الغزيرة، ومقالاته وآرائه اللغويّة الكثيرة والنافعة؛ كما كان لنشأته وسط البيئة الصالحة والأسرة الفاضلة الدور الأكبر والرئيس في تشكيل شخصيته العلميّة؛ إذ أخذ عن والده العالم والفقيه والمفسر واللغوّي الكثير، كما عُرِفَ بين الناس بالورع والتقوى، وملازمة العلم والعلماء، والتدريس ونشر العلم والفضيلة، حتَّى حَقَقَّ بذلك الشهرة الواسعة فَذَاعَ صيتُه، وطارتْ شُهرَتُهُ، وأضحى عَلَماً من أَعلامِ المغربِ العربيِّ آنذَاك.

Anahtar Kelimeler

: المؤلفات- الحياة- ابن عرفة

Kaynakça

• - İbrahim Şüneybe ABBAS ,Tercihat-ü El-imam İbn Arafe Fi Tefsirihi Süratü El- Maide Unmuzecen” (Yüksek Lisans Tezi, İslami İlimler Enstitüsü, Temel Din Bölümü, Şehit Hama Lakhdar Üniversitesi, Al Wadi, Cezayir, 2017-2018).
• - Ahlam Saleh, Wahb,"İbn Arafe El-Vargami el-Tunisi Dirasetün Fi Siratihi Ve Ulumihi El-şariyeti ” Temel Eğitim Fakültesi Araştırma Dergisi (Musul Üniversitesi, Irak, 2007).
• - Ahmed bin Abi Al-Diyaf, “İthafü Ehl-ü Zaman Bi- Ahbari Mülük-i Tunus Ve Ahd-ü El-emân” düzenleyen: Kültür İşleri Bakanlığı'ndan bir komite, (Tunus, Arap Kitap Evi, 1999).
• - Ahmet Baba, Al-Tanbakti, “Ney’lü el- ibtihac bi tadriz el- dibac , sunan: Abdel Hamid Abdullah Al-Harama, 2. Baskı, (Trablus, Libya: Dar Al-Kitab, 2000).
• - Ahmed bin Amer,"El-devletü el- Hafsiyyetü safahatün min tarihina el-mecit (Tunus: Dar Al-Kutub al-Şarkiyye).
• - İyad Halit Al- Tabbaa, "El- İmam Celal Al-Din Al-Suyuti, Ma’lemetü El- Ulum El İslamiyye", 1. Baskı, (Şam: Dar Al-Kalem, Yıl: 1996).
• - Bekir Bin Abdullah, Abu Zeyt, "Hilyetü Talib El- ilim ,1. Baskı, (Beyrut, Lübnan: Müessese El- risaletü 2002).
• - Celal El-Din Abdurrahman El-Suyuti, Büğyetü El- vaat fi tabakat el-lügaviyyin ve el-nuhat , editör: Muhammed Ebu El-Fadl, 2. Baskı, (Şam: Darul -Fikir, yıl: 1979) .
• - İbn-ü Hacer el-Askalani, Tuhfetü el- nubela-e min kısas el- enbiya, Ganim İbn-i Abbas İbn-i Ganim, 1. Baskı (Dubai: Sahabe kütüphanesi , yıl: 1998).
• - Hayruddin El-Zerkeli, "El-A’lam", 15. Baskı, (Lübnan: Dar El – ilim lil melayin , 2002).
• - Rihap Mahmut İbrahim, “El- alakat-ü El-ilmiyye lil devlet El-hafsiyye ma’a Eş-şark El-islami (627AH/981AH)” (Araştırma, Dimyat Üniversitesi: Sanat Fakültesi Bilimsel Dergisi, 2014).
• - Robar, Bizinşefik ,Tarih-ü Afrika Fi- El- Ahdi El- Hafsi min El- Karn 13 İla El- Karn 15 miladi, bakınız: Hammad-i El-Sahili, 1. Baskı, (Beyrut, Lübnan: Dar-ul Garp El-İslami, 1988).
• - Şemsettin, İbn-ül Cezeri, "Gayet-ü El- nihaye fi tabakat el- kurra ,c. Pracıstırasır, 1. Baskı (Lübnan: Darül -Kütup el-ilmiyye, yıl: 2006).
• - Şemsettin , Muhammed bin Abdurrahman El-Sahhavi, El- davvu El- lamia li ehli El-karn et-tasia’’ (Beyrut, Lübnan, Dar El- Cil , 1992).
• - Şemsettin Muhammed bin Ali bin Ahmet, Al- Davudi ,"Tabakat-ü el-müfessirin , 1. Baskı, (Lübnan: Darül -Kütüp El-İlmiyye, 1983).
• - Abdurrahman bin Muhammet , İbn Haldun, El- Mukaddime , (Beyrut, Lübnan: Darül Cil , d.t.).
• - Ebu Abdullah Muhammet El-Ensari, İbn-ü El-Rassa', "Fihrist El- Rassa , editör: Muhammet El-Annabi, (Tunus: Dar-ül Kütüp El- Vataniyye , d.T).
• - El-Aliye Şa’ravi , Tefsir ibn Arafe bi rivayeti El- bisili Dirase ve tahkik li sü’rati El-A’raf (Yüksek Lisans tezi, Cezayir Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, 2006).
• - Abdülmelik El-Kasım, Verasetül enbiya (Darul-Kalem, El- Kitap El- İslamiyye d.T).
• - İbn Ferhun, El-Maliki, El-Dibac El-müzehhep fi marifeti ayan ulema El-Mezhep , editör: Muhammet El-Ahmedi Ebu El-Nur, (Kahire: Darul Turas ).
• - Ebul-Kasım Muhammet, el-Hafnavi, Tarif-ü el- halef birical esselef (Cezayir: Pierre Fontana Oriental Press, MS 1906).
• - Muhammet bin Ahmet, İbn El- Şemma El – edille el- beyyinetü el- nuraniyyetü fi mafahir el- devletü el- hafsiyye ,editör: El-tahir bin Muhammet el-mamuri , (Kahire, Mısır: Arap Kitap Evi, 1984).
• - Muhammet E l-Ahmedi, El-Zavahiri, El- ilmü ve el- ulema ve nizamü el-ta’lim , 2. Baskı, (Mısır : El –matbaa el- umumiyye 1955).
• - Muhammet El-Ensari , El-Rassa', El- hidayetü el- kafiyetü el-şafiyetü li beyani hakaik’i el – imam ibn arafe el-vafiye (Şerh hudud ibn arafe ), editör: Muhammet Ebu El-Ecfan, El-Tahir el-Ma’muri , 1. Baskı, (Lübnan: Darul garp El-İslami, 1993).
• - Muhammed Hasan Akil Musa, Nüzhetül füdala tehzip siyeri a’lami el-nubela lil imami el-zehebi (Suudi Arabistan: Darul Endelüs , d.t.).
• -Muhammet bin Arafe,"el-muhtesaru el- fıkhi" Hafız Abdurrahman Muhammet Hayr, 1. Baskı (Dubai:Müessesetü Halef Ahmet el- haptur lil a’mali el- hayriyyeti, 2014).
• - Muhammet Bin Arafe , "El- muhtesaru fi el- mantık ", editör: Saad Garrad (Tunus: Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar ve Araştırma Merkezi, Tunus Üniversitesi, D. T.).
• - Muhammet bin Arafe, El-muhtesaru el-kelami , editör: Nizar Hammadi, (Kuveyt: Dar El-diya yayın ve dağıtım için, 1434 Hicri).
• - Muhammet El- fâzıl bin âşur, “El-Tefsir ve ricalehu, 2. baskı, (Mısır: Mecmeu el- buhus el-ilmiyyetü fi el-ezher , yıl: 1970).
• - Muhammet bin Muhammet bin Ömer bin Kasım , Mahluf, “Şecaratü El- nur el- zekiyye fi tabakat el- malikiyye 1. Baskı, (Beyrut, Lübnan: Dar el- kütüp el- ilmiyye , 2002).
• - Nuveyhit, mu’cem-u a’lam el- cezayir min sadri el- islam hatta el –asır el- hazır ,2. Baskı, (Lübnan:müessesetü nüveyhit el-sekafiyyetü lil te’lif ve el- tercem-e ve el-neşır, 1980).
• - İbn Hişam, El-Ensari, Şerh-u şuzur el- zehep fi ma’rifeti kelami el –arap ,editör: Muhammet Ebu El-Fadl aşur, 1. Baskı (Lübnan:Dar-u ihya-u el-turas el-islami , 2001).