Hasan Basri Çantay’ın Siyasî Hayatında 1946 Seçimleri

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 7, 108 - 123, 05.07.2019

Zeliha Kapukaya

Öz

Türkiye Cumhuriyeti Tarihi’nin ciddi anlamda ilk demokrasi
deneyimi 1946 milletvekili seçimleridir. Bu seçimlerde Demokrat Parti Türkiye
genelinde oldukça önemli bir başarı kazanmıştır. Birinci Dönem Karesi
milletvekilliği yapmış olan Hasan Basri Çantay, seçimlerde kamuoyunun yoğun
talebi doğrultusunda Demokrat Parti listesinden Balıkesir bağımsız milletvekili
adayı olmuştur. Adaylık sürecinde partisiz, müstakil bir milletvekili adayı
olarak faaliyet göstermiştir. Seçimlerde uygulanan açık, oy-gizli sayım yönteminin
yarattığı sıkıntılar ve sonrasında yaşanan demokratik olmayan uygulamalar pek
çok hukuksuzluk ve usulsüzlüğün yaşanmasına neden olmuştur. “Şaibeli seçim”
olarak tarihe geçen 1946 seçimleri neticesinde, ülke genelinde oyların
çoğunluğunu almalarına rağmen pek çok milletvekili adayı seçilememiş gibi
gösterilmiştir. Siyasî hayatının ikinci hamlesini yapan Çantay;  kamuoyu desteğine ve güçlü seçilme olasılığına
rağmen bu seçimlerde seçilememiş gibi gösterilerek milletvekili olamamıştır.
Çantay, tüm bu yaşananlara rağmen mutedil tavrıyla siyasî ve insanî olgunluğunu
göstermiş; yaşanan hukuksuzluklara karşı gereken tepkiyi ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Hasan Basri Çantay, 1946 Seçimleri, Demokrat Parti, Balıkesir

Kaynakça

• Baskan, Selahattin, “Demokrat Parti Nasıl Doğdu?”, Balıkesir Postası, No:1055, 25 Nisan 1946. “Bağımsız Aday Hasan Basri Çantay’la bir Konuşma”, Balıkesir Postası, No:1128, 26 Temmuz 1946. “Bağımsız Adaylardan Hasan Basri Çantay’la Mülakat”, Balıkesir Postası, No:1105, 25 Haziran 1946. Çaksu, Maruf, Mücahit ve Mutasavvıf Hasan Basri Çantay, yyy, Balıkesir 2008. Çantay, Hasan Basri, “Büyük Millet Meclisine Açık Ariza”, No:4538 Balıkesir Postası, 24 Ağustos 1946. Çantay, “ Kendi Kalemiyle Hasan Basri Çantay”, Haz. K. Kâni Akpınarlı, Balıkesir Adalet, No: 741, 30 Aralık 1964. Çantay, Hasan Basri, Kara Günler ve İbret Levhaları, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1964. “Çantay’la Mülakat”, Balıkesir Postası, No:1085, 31 Mayıs 1946. Hasan Basri Çantay’ın Beyannamesi, Balıkesir Postası, No:1103, 22 Haziran 1946. Tekeli, Şirin, “Cumhuriyet Dönemi Seçimler”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 7. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul 1983. Turan, Şerafettin, Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye ( 10 Kasım 1938 - 14 Mayıs 1950), Türk Devrim Tarihi, 4. Kitap, Bilgi, Yayınevi, Ankara 1999. Kapukaya, Zeliha, “Hasan Basri Çantay’ın Hayatı ve Eserleri Üzerinde Bir İnceleme, yayınlanmamış doktora tezi, Balıkesir 2015. Kapukaya, Zeliha, “Hasan Basri Çantay- Mehmet Akif Dostluğu ve Âkifnâme”, Kırıkkale Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, Ι: 1 (2016), s. 35-46. Sağdıç, Ruhi Naci, “Açık Mektup”, Balıkesir Postası, No:1111, 4 Temmuz 1946. Uğur, Mücteba, Hasan Basri Çantay, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1994.