Seyyid Fevzî’nin Manzum Kerbelâ Mersiyesi: Taziye-nâme

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 9, 119 - 134, 30.06.2020

İlyas Kayaokay

Öz

Taziye geleneğinin edebiyata yansıması olan mersiyeler, edebiyatımızdaki belki de en samimî metinler olarak kabul edilir. Özellikle Hz. Hüseyin’in acımasızca katlini anlatan Kerbelâ muhtevalı mersiyeler, bu alanda daha çok ön plana çıkmış ve Alevî-Bektaşî kökenli olsun yahut olmasın yüzlerce şair tarafından bu sahada pek çok eser kaleme alınmıştır.
Bu makalede, daha evvel bilinmeyen bir Kerbelâ mersiyesi ele alınmıştır. Söz konusu manzume, Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi, C.MF. 88-4391 yer numarasıyla Seyyid Fevzî adlı/mahlaslı kim olduğu tam bilinmeyen bir şair adına kayıtlıdır. Rika hattıyla yazılmış olup tek sayfadan ibarettir. H. 1255 / M. 1840 tarihli manzumenin, “Taziye-nâme” başlığı taşıdığı görülmektedir. Altı bend hâlinde, terkib-bend nazım şekliyle tertip edilmiş, oldukça sanatlı ve ahenkli bir üslupla yazılmıştır.
Çalışmamızda, daha evvel neşredilmemiş 36 beyit hacmindeki bu yeni mersiyenin, biçim ve muhteva yönünden tahlili yapılmış ardından transkripsiyonlu aktarımı ve tıpkıbasımına yer verilmiştir. Bu manzumenin tanıtılması ile Kerbelâ mersiyeleri literatürüne katkı sunmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hz. Hüseyin, Kerbela, Mersiye, Taziye, Metin Neşri

Seyyıd Fevzî's Poetıc Karbala Dırge: Condolence-namah

Öz

The dirge, which are the reflection of the tradition of condolence in literature, are considered as perhaps the most sincere texts in our literature. Especially, the dirge on Karbala, who talked about Hz. Hussein’s brutal killing, came to the fore in this area. Hundreds of poets, whether of Alevî-Bektashi origin or not, have produced many works in this field.
In this article, an unknown Karbala dirge was discussed. The poem mentioned, The State Archives Directorate is registered in the Ottoman Archive with the location number C.MF. 88-4391. The poem is registered in the name of a poet named Seyyid Fevzî or a pseudonym. The poem is registered in the name of a poet named Seyyid Fevzî, whose identity is not known exactly. İt is written in Rika typeface and consists of a single page. It is seen that the verse dated H. 1255 / M. 1840 has the title “Condolence-namah”. İt is six bent long and it was written in terkib-bend form. İt is written in a very artistic and harmonious style.
In our study, this new lament, 36 couplet long, which has not been published before, was analyzed in terms of form and content. Then transfer transcribed and made this poem is given to the original text. With the introduction of this poem, it was requested to contribute to the literature of Karbala dirge.

Anahtar Kelimeler

Hz. Hussein, Karbala, Dirge

Kaynakça

• Akkuş, Metin. Klâsik Türk Şiirinin Anlam Dünyası: Edebi Türler ve Tarzlar, Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 2007.
• Aksoyak, İsmail Hakkı - Arslan, Mehmet “Gelibolulu Mustafa Alî’nin Kerbelâ Mersiyelerini Muhtevî Bir Risâlesi: Sübhâtü’l Abdâl”, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 2, (1996), 49-67.
• Arslan, Mehmet - Erdoğan, Mehtap. Kerbelâ Mersiyeleri, Ankara: Grafiker Yayınları, 2009.
• Aşçı, Kadir. Şeyh Hacı Fevzi Efendi, İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, 2018.
• Azizova, Elnure. Kerbela Vak’ası, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Çağlayan, Bünyamin. Kerbelâ Mersiyeleri, Ankara: Gazi Üniversitesi, Doktora Tezi, 1997.
• Erdoğan, Mehtap. “Sivaslı Ali Şâdî ve Kerbelâ Mersiyelerini İhtiva Eden Sirişk-i Mâtem Adlı Eseri”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2/ 2, (2009), 54-72.
• Erdoğan, Mehtap. “Fevzî, Mehmed” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2014. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fevzi-mehmed-mdbir E.T. 22.04.2020
• İsen, Mustafa. Dile Duran Ölüm; Klasik Türk Edebiyatında Mersiyeler, İstanbul: Kapı Yayınları, 2012.
• Kaya, Bilge. “Muharrem Ayı ve Kerbelâ Mersiyeleri”, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 33, (2005), 501-519.
• Kayaokay, İlyas. “Mensur Bir Maktel-i Hüseyin: Hilmi-zâde İbrahim Rıfat’ın Vak’a-ı Dil Sûz-ı Kerbelâ’sı”, Çeşm-i Cihan Dergisi, 6/1, (2019), 70-88.
• Köksal, Mustafa Asım. Hazret-i Hüseyin ve Kerbelâ Faciası, İstanbul: Karaca Yayınevi, 2008.
• Öz, Mustafa. “Kerbelâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları) 25/ 271-272.
• Yıldız, Alim (Ed.). Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ 3 Cilt, Sivas, 2010.