İMAM HATİP LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN OKULLARINDAKİ KURUMSAL KAPASİTEYE YÖNELİK DEĞERLENDİRMELERİNİN OKUL GELİŞİM MODELİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 15, 156 - 188, 21.06.2023

Kazim Selek Cemal Tosun

Öz

Dünyada yaşanan gelişmeler neticesinde okulların geliştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkmış ve buna binaen farklı okul geliştirme anlayışları ortaya atılmıştır. 90’lı yıllardan itibaren Türkiye’de okulları geliştirmeyle ilgili olarak farklı modeller uygulanmaya başlanmıştır. “2023 Eğitim Vizyonu”nda Türkiye’de okulları geliştirmek amacıyla “Okul Gelişim Modeli” anlayışının benimsendiği ifade edilmiştir. Bu modelde okulların kurumsal kapasitesinin geliştirilmesi ve öğrencilerin akademik başarıları ile sosyal, kültürel vb. etkinliklere katılımlarının arttırılması hedef olarak belirlenmiştir. Türk eğitim sisteminde ağırlıklı olarak din eğitiminin yer aldığı imam hatip liselerinin geliştirilmesinde “Okul Gelişim Modeli”nin uygulanması ve bu bağlamda paydaş görüşlerinden faydalanılması yararlı görülmektedir. Araştırmada nitel araştırma yönteminin durum deseni kullanılmıştır. İmam hatip liselerinin paydaşı olan öğrencilerin okullarındaki kurumsal kapasiteye yönelik değerlendirmeleri nitel araştırmalarda sıklıkla kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla mülakat yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Görüşmeler 2018-2019 eğitim-öğretim yılında, Ankara ilinde yer alan proje veya genel Anadolu imam hatip liselerinden oluşan 5 okulda, toplam 30 öğrenciyle gönüllülük esasına dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler betimsel analiz tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Öğrencilerin görüşlerinin öğrenim gördükleri okul türüne göre değiştiği görülmüş ve okullarının kurumsal kapasitesine yönelik görüşlerinin genellikle olumlu yönde olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, İmam Hatip Lisesi, Okul Gelişim Modeli, Kurumsal Kapasite, Öğrenci

EXAMINATION of IMAM HATIP HIGH SCHOOL STUDENTS’ ASSESSMENTS on INSTITUTIONAL CAPACITY in THEIR SCHOOL in TERMS of SCHOOL DEVELOPMENT MODEL

Öz

As a result of the developments in the world, the need to develop schools has emerged, and accordingly, some different school development approaches have been put forward. Since the 90’s, different models have been started to be implemented in relation to the development of schools in Turkey. In the “2023 Education Vision”, it was stated that the “School Development Model” approach was adopted to improve schools in Turkey. In this model, the development of the institutional capacity of the schools and the academic success of the students and social, cultural etc. Increasing their participation in the activities was determined as the target. In the Turkish education system, it is considered beneficial to apply the “School Development Model” and to benefit from stakeholder views in the development of imam hatip high schools, where religious education is predominantly involved. The case design of the qualitative research method was used in the research. The evaluations of the students, who are the stakeholders of imam hatip high schools, regarding the institutional capacity in their schools were collected using the interview method through a semi-structured interview form, frequently used in qualitative research. Interviews were carried out on a voluntary basis with a total of 30 students in 5 schools consisting of project-based or common Anatolian imam hatip high schools in Ankara city center in the 2018-2019 academic year. The data obtained from the interviews were analyzed using the descriptive analysis technique. It has been observed that the views of the students change according to the type of school they attend, and it has been determined that their views on the institutional capacity of their schools are generally positive.

Anahtar Kelimeler

Student, Religious Education, Imam Hatip High School, School Development Model, Institutional Capacity

Kaynakça

• Altun, Taner-Bebek, Gürhan. “Öğretim Elemanlarının Okul Geliştirme ve Etkili Okul Paradigmalarının Temel Bileşenleri Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi”. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi 2/2 (2016), 96-107.
• Altundaş, İsa. Amasya Örneğinde İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Beklenti ve Sorunları. Amasya: Amasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Aşlamacı, İbrahim. Öğrenci ve Öğretmenlerine Göre İmam-Hatip Liseleri: Profiller, Algılar, Memnuniyet, Aidiyet. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi, 2017.
• Aydoğan, İsmail. “Okul Binalarının Özellikleri ve Öğrenciler Üzerine Etkileri”. Milli Eğitim Dergisi 193 (2012), 29-43.
• Balcı, Ali. Etkili Okul ve Okul Geliştirme Kuram Uygulama ve Araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2014.
• Batar, Yusuf. “İmam Hatip Lisesinde Çalışan Rehber Öğretmenlerin Öğrencilerin Beklenti ve Sorunlarına İlişkin Tespitleri”. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 10/2 (2019), 381-423.
• Çakır, Ruşen vd. İmam Hatip Liseleri: Efsaneler ve Gerçekler. İstanbul: TESEV, 2004. Çalışkanoğlu, Şahin. İmam-Hatip Lisesi Öğrencilerinin Sorun ve Beklentileri (Çorum Örneği). Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Çınar, Fatih. “İmam Hatip Liselerinden Beklentiler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11/60 (2018), 1243-1259.
• DÖGM, Anadolu İmam Hatip Liseleri İmam Hatip Ortaokulları Vizyon Belgesi. Ankara: 2021.
• DÖGM, İmam Hatip Lisesi Gelişim Modeli Rehber Kitapçığı. Ankara: MEB, 2001.
• Ertürk, Abbas. “2023 Eğitim Vizyonu: Sorunlara Çare mi?”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 48 (2020), 321-345.
• Genç, Muhammet Fatih. “İmam Hatip Okulları ve İlahiyat Fakülteleri Örneğinde Din Eğitiminde Kalite Sorunu”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 7 (2019), 145-166.
• Karaman, Davut. İmam Hatip Liselerinde Program Çeşitliliği ve Proje Okul Uygulamaları. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Karateke, Tuncay. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin İmam Hatip Lisesi, Meslek Dersi Öğretmeni ve İdarecilerine İlişkin Metaforik Algıları”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/3 (2019), 1235-1256.
• Kartopu, Saffet vd. “İmam Hatip Liselerinde İnşa Edilen Dini Kimliğin Temel Nitelikleri Sosyo Psikolojik Bir Değerlendirme”. ed. Erdem İlhan vd., Geleceğin İnşasında İmam Hatip Okulları, Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2017.
• Kılıç, Mehmet Yaşar vd. “Okul Değerlendirme Ölçeği: Ölçek Geliştirme Çalışması”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 58 (2021), 37-67.
• MEB EARGED, Okul Gelişim Modeli Planlı Okul Gelişimi, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, 2002.
• MEB, Güçlü Yarınlar İçin 2023 Eğitim Vizyonu. Ankara: 2018.
• MEB, Müfredat Laboratuvar Okulları Modeli. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, 1999.
• MEB, Okul Gelişimi ve Yönetimi. Ankara, 2020.
• Mücahit, Mustafa. İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretiminde Öğretmenin Rolü (Sivas İli Örneği). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Özensel, Ertan vd., Türkiye' de İmam Hatip Liseleri ve İmam Hatipliler Algısı, Konya: TİMAV, 2012.
• Özensel, Ertan-Aydemir, Mehmet Ali. Türkiye İmam Hatip Lisesi Öğrenci Profili Araştırması. 2014, https://l24.im/oVuM2
• Parlar Hanifi. Tüm Yönleriyle Okul Geliştirme Kuram Yaklaşım ve Uygulama. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık, 2020.
• Sarı, Mustafa. “İmam-Hatip Liselerini Tercih Eden Öğrenci ve Velilerin Beklentileri ve Bu Beklentilerin Karşılanma Düzeyi”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/19 (2021), 98-120.
• Sarı, Mustafa. İmam Hatip Liselerini Tercih Eden Öğrenci ve Velilerin Beklentileri ve Bu Beklentilerinin Karşılanma Düzeyi (İstanbul/Pendik Örneği). Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Seggie, Fatma Nevra- Bayyurt, Yasemin. Nitel Araştırma Yöntem Teknik Analiz ve Yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayınları, 2017.
• Şalcı, Zeynep-Gürel, Ramazan. “Fen ve Sosyal Bilimler Programlı Anadolu İmam Hatip Liselerinin Eğitim Ortamları ve Fiziki İmkânları Üzerine Nitel Bir Araştırma (Kocaeli Örneği)”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26/2 (2021), 79-113.
• Şatır, Fulya, İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Okul Tercihlerinde Rol Oynayan Faktörler (Isparta Örneği). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Türköz, Şükrü, “İmam Hatiplilik Kimliğinin Belirleyici Unsurları”. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 3/6 (2021), 1190-1217.
• Yin, Robert K. Case Study Research Design And Methods. California: Sage İnc., 2009.