ELÂZIĞ DÂRU’L-HAZEN TEKKESİ’NİN TÜRK DİN MÛSİKÎSİ UYGULAMALARI

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 15, 28 - 47, 21.06.2023

Mustafa Asım Akkuş

Öz

Bu çalışmada, Elâzığ’ın Aksaray mahallesinde 1940’tan beri faaliyet gösteren bir tekke olan “Dâru’l-Hazen” Tekkesi’nin Türk din mûsikîsi açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. “Dâru’l-Hazen” Tekkesi’nin tarihsel süreci ele alındıktan sonra tekkeye riyaset eden şeyh efendilerin hayatlarına kısaca yer verilmiştir. Akabinde zikir usulüne değinilmiş ve bu usul içerisinde icra edilen mûsikî türleri tespit edilmiştir. Zikir esnasında Türk din mûsikîsinin birçok farklı türünü icra eden bu tekkede Kur’an-ı Kerim tilâveti, salavat, tesbihât, istiğfar, ilahi gibi türler icra edilmektedir. Bunun yanı sıra zikir, evrâd, kelime-i tevhid, gibi bölümler de nağmeli okunmakta olup tekkeye mahsus besteler olarak tespit edilmiştir. Bununla birlikte “Dâru’l-Hazen” Tekkesi’nde icra edilen tekkeye mahsus ilahiler arşiv ses kayıtlarından tespit edilip notaya alınmıştır. Bu çalışma sayesinde “Dâru’l-Hazen” Tekkesi’ndeki zikirlerin mûsikî ile iç içe olduğunun gösterilmesi ve notaya alınan ilahiler ile Türk din mûsikîsi repertuvarına yeni eserler kazandırılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elâzığ, Türk Din Mûsikîsi, Tekke Mûsikîsi, Dâru’l-Hazen, Tasavvuf.

TURKISH RELIGIOUS MUSIC PRACTICES of ELAZIG DARU'L-HAZEN LODGE

Öz

In this study, it is aimed to evaluate the dervish lodge “Dâru'l-Hazen”, which has been operating in the Aksaray district of Elazig since 1940, in terms of Turkish religious music. After the historical process of the “Dâru'l-Hazen” lodge is discussed, the lives of the sheikh masters who presided over the lodge are briefly mentioned. Afterwards, the method of dhikr was mentioned, and the types of music performed in this method were determined. In this lodge, which performs many different types of Turkish religious music during dhikr, genres such as recitation of the Qur'an, salawat, tasbihat, istigfar, and hymn are performed. In addition to this, sections such as dhikr, evrâd, word-i tawhid are sung with tunes and have been identified as compositions specific to the lodge. However, the hymns specific to the lodge performed in the “Dâru'l-Hazen” lodge were determined from the archive audio recordings and notated. With this study, it is aimed to show that the dhikrs in the “Dâru'l-Hazen” lodge are intertwined with music and to bring new works to the Turkish religious music repertoire with the hymns taken into the notation.

Anahtar Kelimeler

Elazig, Turkish Religious Music, Lodge Music, Daru’l-Hazen, Mysticism

Kaynakça

• Akkuş, Mustafa Asım. “Kâdirîlik”. Türk Din Mûsikîsi. 179-191. Ankara: Nobel Yayınları, 2023.
• Arpa, Serbülend. “Tesbîhât”. Türk Din Mûsikîsi. 149-150. Ankara: Nobel Yayınları, 2023.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları, 2014.
• Çakır, Ruşen. “Sadi Baba ve Hacı Efraim”. Vatan Gazetesi (2013).
• Çiftçi, Cemil. Tasavvuf Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2003.
• Dal, Safer. Istalahât-ı Sofiyye fî Vatan-ı Asliyye. İstanbul: Kırk Kandil Yayınları, 2013.
• Ertan, Yusuf. “Mülâkât”.
• İnançer, Ömer Tuğrul. “Osmanlı Tarihinde Sûfîlik Âyin ve Erkânları”. Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sûfîler. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2014.
• Karabulut, Serdar. “Şeyh Alâeddin İbn-i Şeyh Pir Vakfiyeyi Tarihiyesi Üzerine Bir İnceleme”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi V/9 (2017), 263-278.
• Karabulut, Serdar. Şeyh Ali Sebiti el- Palevi. İzmit: Kalem Yayınları, 2014.
• Kıyak, Abdülkadir. Elâzığ Evliyaları. İstanbul: TBBD (Tarih Bilincinde Buluşanlar Derneği) Yayınları, 2013.
• Özen, Hüseyin Bilal. “Mülâkât”.
• Tahralı, Mustafa. “Rifâiyye”. Türkiye’de Tarikatlar Tarih ve Kültür. 285-334. İstanbul: İSAM Yayınları, 2015.
• Tosun, Necdet. “Nakşibendiyye”. Türkiye’de Tarikatlar Tarih ve Kültür. 611-692. İstanbul: İSAM Yayınları, 2015.
• Yapıcı, Süleyman. Aziz Şehrin Aziz İnsanları. Elâzığ: Elazığ Belediyesi, 2016.
• Yapıcı, Süleyman. Harput Âlim-Müellif ve Mutasavvıfları. Elâzığ Belediyesi, 2015.