NİETZSCHE’DEKİ ÜSTİNSAN KAVRAMI BAĞLAMINDA POST-HUMAN HAREKETİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 16, 353 - 363, 23.12.2023

Aysel Demir Yasemin Afacan Tozoğlu

Öz

Bu çalışmada amaç, üstinsan kavramının hümanizmden transhümanizme, transhümanizmden de posthümanizm aşamasına nasıl ilerlediğini göstermektir. Bu bağlamda, F. Nietzsche’nin üstinsan (übermensch) kavramı ile günümüzde anlaşılan süper insan kavramı arasında bağlar kurularak karşılıklı değerlendirmeler yapılmıştır. Buna göre, Böyle Buyurdu Zerdüşt isimli eserinde Neitzsche’nin übermensch kavramı ile 20. ve 21. yüzyılı içine alan süreçte ortaya çıkan süper insan kavramı üzerine yapılan felsefi tartışmalar incelenmiştir. Teknolojinin insan bedeninde kullanılmasını destekleyen transhümanizm ve özellikle biyoteknoloji, nanoteknoloji ile artık insan soyunun mükemmelleştirilmesi çabası süper insanın varlığa gelmesine neden olmuştur. İleri teknoloji kullanılarak insanların ömürlerinin uzatılması ve yaşamı daha konforlu hâle getirme durumu süper insana ulaşmanın birer örnekleridir. Nietzsche’nin “übermensch”i bilinçsel bağlamda üstinsanın peşine düşerken, günümüz süper insanı zihinsel ve bedensel iyileştirmeleri içine alarak bizi “post-human”a yönlendirmektedir. Bu makalede, Nietzsche’nin “übermensch”i mi yoksa 21. yüzyılın “post-human”ının mı tercih edileceği üzerine eleştirel bir değerlendirme yapılmış, Nietzsche’nin “übermensch”ini de kapsayan günümüz süper insanının tercih nedeni olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hümanizm, Transhümanizm, Posthümanizm, Nietzsche, Übermensch

POST-HUMAN MOVEMENT in the CONTEXT of NIETZSCHE’S ÜBERMENSCH

Öz

In this study, our aim is to explore the evolution of the concept of the superhuman from humanism to transhumanism and from transhumanism to posthumanism. We will conduct a comparative analysis of F. Nietzsche’s übermensch, and contemporary interpretations of posthumanism to establish connections between these ideas. First, we will identify the übermensch as presented in Nietzsche’s Thus Spoke Zarathustra, and subsequently, we will delve into other post-human concepts that emerged in the twentieth century. The concept of posthumanism has served as the nexus for philosophical discourse, bridging Nietzsche's “will to power” concept of the past with the 21st century’s evolving understanding of posthumanism. Originating in humanism and maturing in posthumanism, the realization of the post-human concept has finally found a solid foundation. Transhumanism, which advocates the integration of technology into the human body, has significantly expanded the relationship between humans and technology, particularly through biotechnology and nanotechnology. This evolution has contributed to the pursuit of human perfection and the emergence of the superhuman. Efforts to extend human life spans and enhance the quality of life through advanced technology exemplify the path towards achieving the superhuman. While Nietzsche’s übermensch pursued a more spiritual context for the post-human, today’s posthumanism encompasses both spiritual and physical enhancements. This article critically evaluates whether Nietzsche’s übermensch or the 21st century post-human is to be preferred, ultimately concluding that today’s superhuman, encompassing Nietzsche’s übermensch, may be the preferred choice.

Anahtar Kelimeler

Technology, Super-human, Nietzsche, Übermensch, Post-human

Kaynakça

• Bostrom, N. Süper Zekâ: Yapay Zekâ Uygulamaları, Tehlikeler ve Stratejiler. çev. Ferit Burak Aydar. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. 2. Basım, 2020.
• Dağ, A. “Nietzsche ve Transhümanizm Bağlantısı Üzerine Bir Değerlendirme”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 25 (2018), 207-224.
• Demir, A. “Ölümsüzlük ve Yapay Zekâ Bağlamında Trans-hümanizm”. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology 9/30 (2018), 95-104.
• Gözen, H. vd. “Bir Klonun Günlüğünden: Posthümanizm, Transhümanizm, Distopya ve ‘Beni Asla Bırakma’”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 39/1 (2022), 144-160. doi.org/10.32600/huefd.707275.
• Nietzsche, F. İşte Böyle Buyurdu Zerdüşt, İstanbul: Bilgi Yayınevi. 1964.
• Nietzsche, F. Şen Bilim, İstanbul: Say Yayınları. 2011.
• Nietzsche, F. Ahlakın Soy Kütüğü Üzerine. çev. Ahmet İnam. İstanbul: Say Yayınları. 2011.
• Nietzsche, F. Tan Kızıllığı: Ahlâkî Önyargılar Üzerine Düşünceler. İstanbul: İmge Yayınevi. 2014.
• Nietzsche, F. Ecce Homo: Kişi Nasıl Kendisi Olur. İstanbul: Doğu Batı Yayınları. 2014.
• Nietzsche, F. Deccal. çev. Firuzan Gürbüz. İstanbul: Sis Yayınları. 2016.
• Nietzsche, F. Güç İstenci. çev. Nilüfer Epçeli. İstanbul: Say Yayınları. 2022.
• Özdemir M.-Başaran N. “Transhümanizm, Posthümanizm ve İnsan Bilincinin Yeni Kapsamı”. Journal of Islamic Research. 32/1 (2021), 30-51.
• Sağlam, R. “Posthuman Dijital Özne: Braidotti’nin Eleştirel İnsan Sonrasının Eleştirisi”. ViraVerita E-Dergi: Disiplinlerarası Karşılaşmalar 13 (2021), 295-323. doi.org/ 10.47124/viraverita.868249.
• Salihoğlu, E. Friedrich Nietzsche: Tanrı'nın Ölümü ve Üst-İnsan (Übermencsh) Felsefesi. 2019. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. https://www.researchgate.net/publication/336129286_Friedrich_Nietzsche_Tanri’nin_Olumu_ve_Ust-Insan_Ubermencsh_Felsefesi.
• Tirosh-Samuelson, H. “Engaging Transhumanism: A Critical Historical Perspective”. Transhumanism and Its Critics. ed. Hansell, G. R.-Grassie, W. 19-52. Metanexus. 2010.
• “Transhümanizm Nedir?” (2021) Erişim tarihi: 9 Ocak 2023. https://www.transhumanizm-posthumanizm.org/blog/transhumanizm-nedir/
• Wisser, R. “Friedrich Nietzsche: Üstün İnsan Görünürde Mi?”. Felsefe Arkivi, 27 ([1990], 2013). 75-97.
• Yurdakul, D. “İnsanın Yeni Varoluş Sorunu: Transhümanizm ve ‘Gereksizler’”. 2021. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023. https://www.politikyol.com/insanin-yeni-varolus-sorunu-transhumanizm-ve-gereksizler.