DEVELOPMENT STAGES of SOCIAL PSYCHOLOGY

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 18, 178 - 188, 28.12.2024

Canan Kurt Topraklı

Öz

This study is about the emergence and development stages of social psychology, one of the branches of psychology. Social psychology, which has gained popularity rapidly in our age, has moved away from the focus of psychology, which examines the cognitive processes of the individual, and has placed the social behavior that occurs as a result of the interaction of the individual and the individual with their environment at its center. In its early stages, the discipline of social psychology was shaped in line with the approaches of European and American schools and preferred to use experimental research methods in the laboratory environment or positive science methods to achieve objectivity in explaining social behavior. The approaches of the schools that developed in the following stages and the theories put forward that social behavior should be explained based on interpretation, in integrity with time, place and social structure, made significant contributions to the solution of social problems. In this context, it is aimed to determine the point that the discipline of social psychology has reached by following its development stages from past to present. In order to achieve this goal, the emergence of social psychology, its subject, its relationship with other disciplines, its development and pioneers, and its history have been drawn by making use of chronological information about the development of social psychology in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Psychology, Social Psychology, Social Psychology Theories, Social Behavior, Türkiye

SOSYAL PSİKOLOJİNİN GELİŞİM AŞAMALARI

Öz

Bu çalışma psikolojinin anabilim dallarından biri olan sosyal psikolojinin ortaya çıkışı ve gelişim aşamalarını konu edinmiştir. Çağımızda büyük bir hızla popülerlik kazanan sosyal psikoloji, bireyin bilişsel süreçlerini inceleyen psikolojinin odağından uzaklaşarak birey ve bireyin çevresi ile etkileşimi sonucu meydana gelen sosyal davranışı merkezine yerleştirmiştir. Başlangıç aşamasında sosyal psikoloji disiplini Avrupa ve Amerika kökenli ekollerin yaklaşımları doğrultusunda şekillenerek sosyal davranışı açıklama noktasında deneysel araştırma yöntemleri ile laboratuvar ortamında ya da nesnelliği yakalamak için pozitif bilim yöntemlerini kullanmayı tercih etmiştir. İlerleyen aşamalarda gelişen ekoller ve ortaya atılan kuramların sosyal davranışı zaman, mekân ve sosyal yapı ile bir bütünlük içinde, yoruma dayalı olarak açıklanması gerektiği yönündeki yaklaşımları toplumsal sorunların çözümüne önemli katkılar sağlamıştır. Bu bağlamda sosyal psikoloji disiplinin geçmişten günümüze gelişim aşamalarını takip ederek ulaştığı noktayı tespit etmek hedeflenmiştir. Bu hedefi gerçekleştirmek için sosyal psikolojinin ortaya çıkışı, konusu, diğer disiplinlerle ilişkisi, gelişimi ve öncüleri ve Türkiye’deki sosyal psikoloji gelişimine ilişkin kronolojik bilgilerden faydalanılmak suretiyle tarihçesi çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Psikoloji, Sosyal Psikoloji, Sosyal Psikoloji Kuramları, Sosyal Davranış, Türkiye

Kaynakça

• Acar, Gülden ve Şahin, Deniz. “Psychology in Turkey.” Psychology and Developing Societies, 2(2), (1990). 241-256.
• Andreassi, John L. “Psychophysiology: Human Behavior and Physiological Pesponse.” Third Edition. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum, 1995.
• Aronson, Elliot, Wilson, Timothy D. Akert, Robin M., Sommers, Samuel R. “Social psychology.” New York, NY: Pearson, (2013).
• Batur, Sertan. “Psikoloji Tarihinde Köken Mitosu ve Georg Anschütz'ün Hikâyesi.” Toplum ve Bilim, Sayı: 102, (2005), 168-188.
• Batur, Sertan. “Türkiye‟de Psikoloji Tarihi Yazımı Üzerine.” Toplum ve Bilim, (2003), 98, 255-264.
• Baymur, Feriha. “Genel Psikoloji.” İnkılap Kitabevi, (2013).
• Bilgin, Nuri. “Türkiye‟de Psikoloji Yayın ve Araştırmaların Durumu.” Birinci Ulusal Psikoloji Kongresi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, (1983).
• Bruno, Frank. “Psikoloji Tarihi.” İstanbul: Kibele Yayınevi, (1996)
• Ertürk, Melek Elvan. “Bilimsel Psikolojinin Tarihsel Süreci Üzerine.” Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7 (14), (2017), 161-180.
• Göksu, Turgut. “Sosyal Psikoloji.” Ankara: Seçkin Yayıncılık. 3. Baskı. (2007).
• Hogg, Michael A. and Vaughan, Graham. M. “Essentials of social psychology.” New York, NY: Pearson, (2010).
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. “Yeni İnsan ve İnsanlar: Sosyal Psikolojiye Giriş.” Evrim Yayınevi, (1999).
• Kayaoğlu, Aysel ve Kırel, Ayşe Çiğdem. “Sosyal Psikoloji.” Üniversite Kitabevi/Sahaf Yayınevi, Anadolu Üniversitesi Yayını, (2013).
• Kodaman, Bayram. “Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi.” Türk Tarih Kurumu Basımevi, (1988).
• Korkman, Hamdi. “Pozitif Bir Bilim Olarak Psikoloji.” Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), (2019), 345-357.
• Krech, David ve Crutchfield, Richard S. “Theory and problems of social psychology.” New York, NY: Mc-Graw-Hill, (1948).
• McGarty, Craig and Haslam S. Alexander (Ed.) “The Message of Social Psychology.” Cambridge: Blackwell, (1997).
• Morgan, Clifford. “Psikolojiye Giriş.” Konya: Eğitim Kitabevi,19. Basım, (2011).
• Myers, David G. “Sosyal Psikoloji.” (çev. Serap Akfırat), Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık, (2015).
• Narter, Meltem. “Sosyal Psikolojinin Sosyal Kavramına Dair Öneriler.” Sosyoloji Dergisi, 3 (15), (2007), 23-30.
• Okutan, Nur. “Farklı Disiplinlerin Sosyal Psikoloji ile Kesişimleri: Van Örneklemi Çalışmalarına Dair İnceleme.” Ekev Akademi Dergisi, Sayı: 82, (2020), 281-306.
• Özalp, Ahmet. “Sosyal Psikoloji Teorileri bağlamında İnancın Bireyler ve Gruplar Açısından İncelenmesi.” Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, 2015.
• Özbaydar, Sabri. “Cumhuriyet‟in Ellinci Yılına Armağan-Cumhuriyet‟in İlk Elli Yılında Türkiye‟de Psikoloji.” Edebiyat Fakültesi Basımevi, (1973).
• Sakallı-Uğurlu, Nuray. “Sosyal Psikolojide Tutumlar ve Tutum Değişimi.” İmge Kitabevi, (2018).
• Schultz, Duane P. ve Schultz, Sydney Ellen. “Modern Psikoloji Tarihi”, 2. Baskı, (çev. Yasemin Aslay), Kaknüs Yayınları, (2007).
• Sherif, M ve diğerleri. “The Robbers Cave Experiment: Intergroup conflict and cooperation.” Middletown, Connecticut: Wesleyan University Press, (1998).
• Sherif, Muzaffer. The Psychology of Social Norms, New York: Harper Collins, (1966).
• Toğrol, Beğlan. “Türkiye‟de Psikolojinin Gelişim ve Tarihçesi.” Birinci Ulusal Psikoloji Kongresi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, (1983).
• Yalçın, A.Yeşim. “Türk Kamu Yönetiminde Psikoloji Disiplini: İdarede Beşeri İlişkilerden Yönetim Psikolojisine.” Memleket Siyaset Yönetimi (MSY), 15 (33), (2020), 35-60.
• Zangwill, O. L. “Modern Psikolojinin Gelişimi.” (çev. Yılmaz Özakpınar). İstanbul: Ötüken Neşriyat. (2012).