Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Barış Değerine Yönelik Metaforik Algıların Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 23, 30.06.2021

Şeval Nida Özden Ali Meydan

Öz

Araştırmada 2018-2019 eğitim döneminde Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi ve Erciyes Üniversitesinde öğrenim gören 1. 2. 3. ve 4. sınıf Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının barış değerine yönelik metaforik algılarını ölçmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda tabakalı örnekleme yöntemi ile seçilmiş 60 erkek, 60 kadın olmak üzere toplam 120 öğrenci araştırmaya katılmıştır. Öğrencilerin barış değeri ile ilgili metaforik algılarını tespit etmek amacıyla ölçek hazırlanmıştır. Bu çalışmada sosyal bilgiler öğretmen adaylarının barış değerine ilişkin sahip oldukları metaforlar ile barış değerine yönelik algılarının cinsiyete ve sınıfa göre dağılımı ele alınmıştır. İkinci bölümünde ise "Barış……….gibidir, çünkü……….." şeklinde hazırlanmıştır. Ölçekte yer alan boşlukların zihinlerinde canlandığı gibi doldurmaları istenmiştir. Bu doğrultuda nitel araştırma desenlerinden olgubilim (fenomenoloji) modeli kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının oluşturmuş oldukları metaforlar içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen metaforlar belirli temalar dahilinde ve frekans değerleri araştırmanın amacına paralel olarak sunulmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre barış değerine yönelik toplam 75 farklı metafor tanımlanmış, tanımlanan bu metaforlar “doğal varlık, duygu, sosyal yaşam, soyut kavram, sembol, birlik beraberlik, nesne, ihtiyaç” şeklinde temalara ayrılmıştır. Barış değeri en fazla doğal varlık teması altında tekrar edilirken, en az sembol temasında tekrar edilmiştir. Metafor çalışması yapacak olanlara ölçeği uygulamadan önce temaları oluşturarak elde edilen sonuçları araştırma öncesinde oluşturdukları temalara yönelik gruplamaları önerilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Metafor, Değer, Barış.

Kaynakça

• Akgün, Ö., Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Demirel, F., Karadeniz, Ş. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (25. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Aktaş, Ö., Safran, M. (2013). Evrensel Bir Değer Olarak Barış ve Barış Eğitiminin Tarihçesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(2), 131–150.
• Atalay, T., Durdukoca, Ş. (2018). Öğretmen Adaylarının Değerlere İlişkin Metaforları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6, 894–923.
• Aydın, M. (2003). Gençliğin değer algısı: Konya örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3), 121-144.
• BM. (1948). http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/h_rigths_turkce.pdf Erişim Tarihi 20 Haziran 2020
• Çakıroğlu, A. E. (2013). Değerler eğitiminde korku kültürünün etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Çelikkaya, T. ve Seyhan, O. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının evrensel değerlere ilişkin metafor algıları. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8 (3), 65-87. Doi: 10.19160/ijer.342330.
• Demirkaya, H. ve Çal, Ü. T. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dürüstlük değerine ilişkin metaforik algıları. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisı , 19 (3), 1964–1980. https://doi.org/10.29299/kefad.2018.19.03.005
• Dilmaç, B & Eksi, H. (2007). Değerler eğitiminde temel tartışmalar ve temel yaklaşımlar. İlköǧretmen Eǧitimci Dergisi. 14. 21-29.
• Gedikli, Ö. (2014). Ortaokul 2, 3 ve 4. sınıf öğrencilerinin Türkçe öğretmenini algılayışının metaforlar aracılığıyla belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kanatlı, F., Schreglmann, S. (2017). İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin savaş ve barış kavramlarına yönelik metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 127–146.
• Kantekin, S. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler, tarih ve coğrafya kavramlarıyla ilgili metaforik algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi (Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kaymakcan, R. (2012). Gençlerin dini değerlere bakışı: Türkiye ve Avrupa karşılaştırması. Değerler Eğitimi Konferans Bildirileri. Değerler Eğitimi Uluslararası Konferansı (28-29 Mayıs 2010). Damla Yayınevi.
• Kınacı, M. K. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının değerler eğitimine ve sosyal bilgiler öğretim programında yer alan değerlere yönelik görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Elâzığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• MEB (2018). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı.
• Memişoğlu, H., Çatlak, İ. H. (2016). Barış ve Barış Eğitimine Yönelik Yapılan Çalışmaların İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 16 (USBES Özel Sayı II), 1543-1571.
• Parın, K. (2017). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil. Söylem Dergisi, 2(3), 149-151.7 Türk Dil Kurumu (2019). Türk Dil Kurumu Sözlüğü. www.tdk.gov.tr Erişim tarihi: 11/03/2019.
• TDK (2019). Büyük Türkçe Sözlüğü. Değer nedir? http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5ccc11c2a13d02.94678136 20/06/2020 tarihinde erişildi.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kavak, Y. (1999). Öğretmen eğitiminde yeni bir yaklaşıma doğru: Standartlar ve akreditasyon. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 5(3), 313-324.
• Saphier, J., Gower, R. R., & Haley-Speca, M. A. (2008). The skillful teacher: Building your teaching skills. Acton, MA: Research for Better Teaching.
• YÖK/ Dünya Bankası (1999). Türkiye'de öğretmen eğitiminde standartlar ve akreditasyon. Ankara.