SOSYAL BİLGİLER DERSİ KAPSAMINDA ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN YER DUYGUSUNA YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 80 - 99, 30.06.2024

Hüseyin Ozan Çağrı Öztürk Demirbaş

https://doi.org/10.69643/kaped.1412042

Öz

Coğrafyanın, insan üzerindeki etkisi yer ve mekân ilişkisi kapsamında devam etmektedir. İnsanların coğrafya ile etkileşim yaşaması sonucunda yer ve mekâna ilişkin kendisinde duyuşşal ve bilişsel bellek oluşmuştur. Bu bellek insanlarda yer ve mekâna karşı kurulan güçlü bir bağ ile yer duygusuna dönüşmektedir. Yer duygusu bireylerin hayatı boyunca yaşadığı göçler ile derinlik kazanan bir boyuttur. Sosyal Bilgiler bağlamında ele alınan göç konusu sonuçları itibariyle bireyleri ve toplumları etkilemeye devam etmektedir. Bu kapsamda araştırmada Sosyal Bilgilerde göç teması bağlamında yer duygusunun öğrenciler tarafından nasıl anlaşıldığı ortaya konulmak istenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi ve fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Millî Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı devlet okullarında 2022-2023 eğitim öğretim yılında öğrenim gören 7. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmada elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda 7. Sınıf öğrencilerinin göç teması bağlamında yer duygusuna ilişkin oluşturduğu bilişsel ve duyuşsal şemaların yer bağlılığı, yer bağımlılığı, yer kimliği ve yer aidiyeti kapsamında olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Göç, göçebelik, mekân, yer, yer duygusu

Etik Beyan

“Bu makalede dergi yazım kurallarına, yayın ilkelerine, araştırma ve yayın etiği kurallarına, dergi etik kurallarına uyulmuştur. Makale ile ilgili doğabilecek her türlü ihlallerde sorumluluk yazar(lar)a aittir. Makalenin etik kurul izni Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi/Yayın Etiği Kurulu tarafınca 14.06.2023 tarih 2023/05/23 sayılı kararı ile alınmıştır.” Bu çalışmada birinci yazarın katkı oranı %50, ikinci yazarın katkı oranı %50’dir.

EXAMINING SECONDARY SCHOOL STUDENTS' VIEWS ON SENSE OF PLACE WITHIN THE SCOPE OF SOCIAL STUDIES COURSE

Öz

The influence of geography on people continues within the scope of the relationship between place and space. As a result of people's interaction with geography, affective and cognitive memory related to place and space has been formed in themselves. This memory turns into a sense of place with a strong bond formed between people and place. The sense of place is a dimension that gains depth with the migrations that individuals experience throughout their lives. The issue of migration, considered in the context of social studies, continues to affect individuals and societies as a result. In this context, the research aimed to reveal how the sense of place is understood by students in the context of the theme of migration in social studies. Qualitative research method and phenomenology design were used in the research. The study group of 7th students studying in public schools affiliated to the Ministry of National Education (MONE) in the . academic year 2022-2023 the class consists of students. The data obtained in the study were analyzed content analysis. The data obtained in the study were analyzed by content analysis. As a result of the research, 7. It has been seen that the cognitive and affective schemas formed by the classroom students regarding the sense of place in the context of the migration theme are within the scope of place attachment, place dependence, place identity and place belonging.

Anahtar Kelimeler

Migration, nomadism, space, place, sense of place

Kaynakça

• Akarçay, P., ve Ak, G. (2018). Sosyolojik, psikolojik ve kuramsal açıdan göç olgusu: küreselleşmenin insani ve vicdani yüzü. Kesit Akademi Dergisi, 4(14), 188-202.
• Alkar, E. (2023). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının göç ve kültür kavramlarına yönelik metaforik algıları. Trakya Eğitim Dergisi, 13(2), 1205-1218. https://doi.org/10.24315/tred.1128131.
• Altman, I., & Low, S. M. (1992). Place attachment. New York and London: Plenum Press.
• Ar, M.(2021). Mekân, yer ve yersizlik kavramları üzerine bir inceleme. Şehir ve Medeniyet Dergisi. 14, 8-25.
• Asiliskender, B. (2004). Kimlik, mekân ve yer deneyimi, Kültür ve İletişim, 7(2) (14), 73-94.
• Bachelard, G. (1957). Mekânın poetikası. (A. Derman, Çev.). Kesit Yayıncılık.
• Baloğlu Uğurlu, N. & Akdovan, N. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenleri perspektifinden mülteci öğrenciler. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 782-801. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.49440-501401
• Bilgili, M. (2016). Coğrafya öğretiminde mekân ve yer karmaşası üzerine bir araştırma. Coğrafya Eğitimi Dergisi, 2(1), 11-19
• Bilgili, M. (2020). Approaches to philosophy of space in geography. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 41, 88-102. https://doi.org/10.32003/igge.674936.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K, E., Akgün, E, Ö., Karadeniz, Ş., Demirel, F.(2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çağırkan, B. (2016). Göç, hibrit kimlik ve aidiyet: yeni toplumlar, yeni kimlikler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5 (8), 2613-2623. https://doi.org/10.15869/itobiad.281840.
• Demir, G. (2022). Nusaybin’de (Mardin) kentsel dönüşümün yer duygusuna etkileri. [Yüksek lisans tezi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Durgun, S. (2018). Memalik-i Şahanede’den Vatan’a. İstanbul. İletişim.
• Ekici, S. ve Tuncel, G. (2016). Göç ve insan. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1), 9-22. https://doi.org/10.20493/bt.71783.
• Ersoy F., & Kocalar A. O. (2023). Thematic Analysis of Middle School Social Studies Textbooks Regarding Migration Phenomenon, International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 50, 125-145. http://dx.doi.org/10.32003/igge.1362524.
• Flint, C. ve Taylor, J, P. (2014). Siyasi coğrafya. (F. Ereker, Çev.). Ankara. Nobel.
• Güleç Solak, S. S. (2017). Mekân-kimlik etkileşimi: kavramsal ve kuramsal bir bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 13-37.
• Güler, İ. & Kutay Karaçor, E. (2018). Yer bağlılığı ve risk algısı kavramları arasındaki ilişki. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6 (4), 1377-1390. https://doi.org/10.29130/dubited.402347.
• Gülüm, K. ve Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgiler dersinde göç konusunun işlenişinde halk türkülerinin kullanılması (örnek bir çalışma). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (26), 112-127.
• Heidegger, M. (2004). İnşa etmek oturmak düşünmek. Kutadgü Bilig Felsefe - Bilim Araştırmaları Dergisi(6), 45-55. Jensen-Holt, A. ( 2019). Coğrafya tarihi, felsefesi ve temel kavramları. (E. Bekaroğlu, Ö. F. Anlı, H. Turut, S. Tuysuz, Çev.). İstanbul. Idil.
• Lee, E. S. (1966). A Theory of migration. Demography, 3(1), 47-57. https://doi.org/10.2307/2060063.
• Maalouf, A. (2000). Ölümcül kimlikler. (A. Bora, Çev.). İstanbul. Yapı Kredi Yayınları. MEB (2018). Sosyal bilgiler öğretim programı. Erişim adresi: http://201812103847686-sosyal bilgiler öğretim programı.pdf (meb.gov.tr)
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.), Thousand Oaks, London: Sage Publications.
• Özgen, N. (2022). Yer ve duygu. Ankara. Nobel.
• Özgüç, N. ve Tümertekin, e. (2021). Coğrafya, geçmiş, kavramlar, coğrafyacılar. İstanbul. Çantay.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün, S. B. Demir, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Pehlivan Yılmaz, A. ve Günel, E. (2021). Sosyal bilgiler ders kitaplarında ve öğretim programlarında değişen ve değişmeyen göç olgusunun incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (2), 1713-1749. https://doi.org/10.17679/inuefd.903588.
• Petersen, W. (1958). A General typology of migration. American Sociological Review, 23(3), 256-266. https://doi.org/10.2307/2089239.
• Ravenstein, E. G. (1889). The Laws of migration. Journal of the Royal Statistical Society, 52(2), 241-305. https://doi.org/10.2307/2979333.
• Sara Ahmad, (1999). Home and away: Narratives of migration and estrangement, İnternational Journal of Cultural Studies. 2 (3), 329-347.
• Shamai, S. (1991). Sense of place: An empirical measurement. Geoforum. 22 (3), 347-358.
• Sözer, A. (2019). Göç, toplumsal uyum ve aidiyet. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(28), 418-431. https://doi.org/10.35675/befdergi.643948.
• Tuan, Y. (1974). Topophilia: a study of environmental perception, attitudes, and values. Englewood Cliffs, N.J., Prentice-Hall.
• Tuan, Y. F. (1975). Place: An experiential perspective. Geographical Review 65 (2), 151-165. https://doi.org/10.2307/213970.
• Tuan, Y. F. (1979). Space and place: humanistic perspective (pp. 387-427). Springer Netherlands.
• Turut, H ve Özgür, E. M. (2018). Bir kente göçün hikâyesi: süreçler, bütünleşme ve aidiyet. Coğrafi Bilimler Dergisi, 16 (1), 153-180. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000196.
• Usta, G.(2020). Mekân ve yer kavramlarının anlamsal açıdan irdelenmesi. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 10 (1), 25-30. https://doi.org/10.7456/11001100/003.
• Utaş, İ. (2019). Suriyeli sığınmacı 7. sınıf öğrencilerinin göç konusuna ilişkin görüşlerinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi. Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.