Stadyum Yapılarında Kullanılan Taşıyıcı Sistemlerin İrdelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 21, 30.12.2022

Utkucan Sürgülü , Ali Osman Kuruşcu

Öz

Stadyumlar, antik çağlardan günümüze kadar gelen, spor müsabakalarının yapılabilmesi için özel olarak tasarlanmış, günümüzde kentlerin ve sosyal hayatın önemli odak noktaları haline gelmiş yapılardır. Tarih boyunca stadyumlar üzerinde çok sayıda yapısal form ve taşıyıcı sistem denemesi olmuş, gelişen teknolojiyle birlikte büyük açıklıkları rahatlıkla geçebilen stadyum yapıları inşa edilmiştir. Bu çalışmada, büyük açıklık geçen stadyum yapılarında kullanılan taşıyıcı sistemler incelenmiş olup taşıyıcı sistemlerini iyi şekilde ifade eden yapıların strüktürleri; geçtiği açıklıklar, eleman boyutları, kullanılan malzemeler, yük akışı vb. gibi konular kapsamında detaylı olarak incelenmiştir. Her bir yapının taşıyıcı sistem elemanları; görseller, çeşitli şematik gösterimler ve kesit çizimleri üzerinden anlatılmıştır. Çalışmada, taşıyıcı sistem seçiminde hangi faktörlerin etkili olduğu göz önünde bulundurularak, büyük açıklıklı stadyum yapıları için hangi sistemin ideal sistem olarak kullanılabileceğini görmek amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında literatür araştırması yöntemine başvurulmuştur. İncelenen örneklerden tablolar oluşturulmuş ve bu örnekler üzerinden bir genelleme yapılarak taşıyıcı sistem seçiminde etkili olan faktörler ve kullanılan strüktür sistemlerinin ne gibi avantaj ve dezavantajlar sağladığı üzerine bir sonuca varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Stadyum, Taşıyıcı sistem, Asma-germe sistem, Kafes sistem, Dolu gövdeli sistem

Examination Of Structural System Used In Stadium Buildings

Öz

Stadiums are structures that have been specially designed for sports competitions, which have survived from ancient times to the present and have become important focal points of cities and social life today. Throughout history, there have been many structural form and carrier system trials on stadiums, and stadium structures that can easily pass large openings have been built with the developing technology. In this study, the carrier systems used in stadium structures with large spans are examined. The structures of structures that express the carrier systems in the simplest and best way; openings, element dimensions, materials used, load flow, etc. were examined in detail within the scope of such topics. Carrier system elements of each structure; visuals various schematic representations and section drawings are explained. This study aims to see which system can be used as the ideal system for large-span stadium structures, taking into account which factors are effective in the selection of a carrier system. Within the scope of the study, the literature research method was used. Tables were created from the examples examined, a generalization was made over these examples and a conclusion was reached on the factors that are effective in the selection of the carrier system and the advantages and disadvantages of the structural systems used.

Anahtar Kelimeler

Stadium, Carrier system, Suspended-tension system, Truss system, Solid webbed system

Kaynakça

• Ayub, M., & Liu, F. (1992). Investigation of October 17, 1991 Roof Cable Structure Accident at Georgia Dome Construction Site, Atlanta, Georgia. U.S. Department of Labor, Occupational Safety and Health Administration.
• Basetti, A., & Kunze, M. (2021). Gefaltet und vorgespannt- Das Tragwerk des Stade. Stahlbetonbau, 116(5), 387-395.
• Cederfeldt, L. (2013). High Strength Steel In Friends Arena Savings In Weight And Cost. IABSE Symposium: Long SpanBridges and Roofs- Development, Design and Implementation. Kolkata.
• Cesur, F. (2012). Sürdürülebilir Stadyum Binalarının Üretimi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Durgun, D. (2007). Türkiye'de Sporun Gelişimi ve Değişen Kullanıcı Gereksinimlerini Karşılayıcı Yönde Modern Stadyum Yapılarının Temel Planlama Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Furtado, R., Quinaz, C., & Bastos, R. (2006). The New Braga Municipal Stadium, Braga, Portugal. Fédération Internationale du Béton Proceedings of the 2nd International Congress. Napoli: International Federation for Structural Concrete.
• Göppert , K., Stockhusen, K., & Dziewas, S. (2014). Das Estádio Nacional Mané Garrincha in Brasília. Stahlbau, 83(6), 376-382.
• Göppert, K. (2013). High Tension- Tensile Architecture New Stadium Project. VI International Conference on Textile Composites and Inflatable Structures (s. 21-26). Münih: K.-U. Bletzinger, B. Kröplin and E. Oñate.
• Göppert, K., Stockhusen, K., & Grotz, S. (2014). Arena da Amazonia, Manaus. Stahlbau, 83(6), 383-389.
• Gürel, E., & Akkoç, U. (2011). Stadyum: Benzerlikler, Koşutluklar ve İzdüşümler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(19), 342-370.
• Kozanoğlu, C., & Suk, R. (2015). Çelik Malzemeyle Yapılmış Stadyum Tribün Çatısının Taşıyıcı Sisteme Bağlı Maliyet Karşılaştırılmasının Yapılması. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(2), 183-193.
• Levy, M., & Jing, T.-F. (1994). Floating Saddle Connections for the Georgia Dome, USA. Structural Engineering International, 148-150.
• Magalhães, F., De Sa Caetano, E., & Cunha, A. (2008). Operational Modal Analysis of the Braga Sports Stadium Suspended Roof. Engineering Structures, 30(6), 1688-1698.
• Maza, R. M. (2012). Apuntes... sobre el Estadio de Braga. En Blanco, 4(8), 8-15.
• Melaragno, M. (1993). Tensegrities for Skeletal Domes: The Georgia Dome; Case Study. Periodica Polytechnica Architecture, 37, 73-79.
• Paech, C., Wilbrenninck, S., & Göppert, K. (2014). Fast-track design and build of a FIFA compliant stadium; The Hazza Bin Zayed Stadium in Al Ain. Stahlbau, 83(6), 394-399.
• Patel, D., & Kohli, J.-S. (2015). Hazza Bin Zayed Stadium. P. Culley, & J. Pascoe içinde, Stadium and Arena Design (Stadium Engineering, 2nd edition) (s. 203-210). ICE Publishing.
• Selo, K. (2018). Spor Mekanı Olarak Stadyum'un Gelişimi. Kent Akademisi, 11(4), 559-574.
• Siotor, I. G., & Schloegl, C. (2014). New Structural Technologies For Stadium Roofs. Lighweight Structures in Civil Engineering (s. 44-51). Warsaw: Micro Publisher- Jan B. Obrebski.
• Wimmer, M. (2016). Stadium Buildings: Construction and Design Manual. DOM Publishers.
• URL-1: https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Colosseo_2020.jpg (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-2: https://jeanclaudegolvin.com/rome/ (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-3: https://alchetron.com/Victoria-Ground (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-4: https://www.rugbyworldcup.com/2019/venues/the-sapporo-dome (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-5: https://besthqwallpapers.com/tr/spor/arena-da-amazonia-amazon-arena-arena-vivaldo-lima-palma-manaus-amazonlar-78944 (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-6: https://www.archdaily.com/527272/arena-da-amazonia-gmp-architekten/53c37bb9c07a80aa890000c1-arena-da-amazonia-gmp-architekten-section (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-7: https://www.footugalfrance.fr/sporting-braga/76-le-stade-axa-est-l-un-des-plus-originaux-du-monde (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-8: https://archello.com/story/13447/attachments/photos-videos/2 (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-9 https://www.floornature.com/architectural-solutions/micro-perforated-facade-high-tech-friends-arena-berg-c-f-mol-13939/ (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-10: https://besthqwallpapers.com/tr/spor/georgia-dome-%C5%9Feftali-bowl-stadyumu-georgia-state-panthers-stadyumu-atlanta-georgia-133368 (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-11: https://www.anique-ahmed.com/wp-content/uploads/2020/01/aerial-photography-dubai-40.jpg (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-12: https://www.ewz.ch/edl/fr/home/projets/stade-la-tuiliere.html (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-13: https://www.archdaily.com/954343/lausanne-football-stadium-mlzd-plus-sollberger-bogli-architekten (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-14: http://8.worldwaterforum.org/en/news/8th-world-water-forum-unique-opportunity-brasilia (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-15: https://www.archdaily.com/527293/brasilia-national-stadium-gmp-architekten/53c37d92c07a80aa890000c7-section (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-16: https://archi.ru/projects/world/8615/stadion-amazoniya (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-17: https://infograficos.estadao.com.br/public/copa2014/amazonia/ (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-18: https://www.tensinet.com/index.php/component/tensinet/?view=project&id=4603 (Erişim tarihi: 15.05.2022)
• URL-19: https://www.goal.com/en-us/news/67/world-cup/2013/12/14/4479585/construction-worker-killed-at-world-cup-stadium (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-20: https://www.tripadvisor.com/LocationPhotoDirectLink-g189171-d4559521-i455086229-Estadio_Municipal_de_Braga-Braga_Braga_District_Northern_Portugal.html (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-21: http://stadiumdb.com/stadiums/bra/estadio_nacional_mane_garrincha (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-22: https://www.archdaily.com/527293/brasilia-national-stadium-gmp-architekten (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-23: https://www.designcurial.com/news/friends-arena-opens-in-sweden (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-24: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Friends_arena_2.JPG (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-25: https://www.tensinet.com/index.php/component/tensinet/?view=project&id=3755 (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-26: https://www.ajc.com/sports/how-the-georgia-dome-will-imploded-and-remembered/k8qypDTGBwRN4WPVShzd2L/ (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-27: https://www.thorntontomasetti.com/project/georgia-dome (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-28: http://ececakir.com/al-ain-stadium (Erişim tarihi: 30.03.2022)
• URL-29: https://www.ewz.ch/edl/fr/home/projets/stade-la-tuiliere.html (Erişim tarihi: 30.03.2022)