MİLLÎ KÜLTÜR DİL-DÜNYA GÖRÜŞÜNÜN YANSIMASI OLARAK HİTAPLAR

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 67, 763 - 797, 15.09.2020

Ahmet Keskin

Öz

Kültürdilbilim; dil, kültür, insan ve toplum arasındaki karşılıklı ilişki ve etkileşimlere odaklanan disiplinlerarası çalışmaların bir sonucu olarak XX. yüzyılın son çeyreği itibariyle ortaya çıkan ve inşa süreci devam eden bir disiplindir. Bireyin ve toplumun her türlü dil kullanımı ile farklı toplum, kültür ve dillerin birbirilerinden ayrı düşünme ve dil kullanma süreçlerindeki farklılıkları çözümlemeye odaklanan kültürdilbilim, düşüncenin dile yansımasına yönelik her türlü konuyu kendine özgü yöntem ve yaklaşımlarla incelemektedir. Kültürdilbilim çerçevesindeki başlıca yaklaşımlardan ve çalışma alanlarından biri de dil, toplum ve kültür arasındaki etkileşimlerin yansıması ve sonucu olarak değerlendirilen dil-dünya görüşüdür. İnsanlar arasındaki iletişim ve etkileşimlerin başlangıç aşamasını temsil eden hitaplar da bu çerçevede toplumun ve kültürün düşüncelerinin, görüşlerinin yansıması olarak kültürdilbilimin inceleme alanına giren bir konudur. Bu çalışmada, iletişim süreçlerinin başlangıç aşamasını temsil eden hitaplar konusu, yazılı kaynaklardan elde edilen veriler üzerinden, kültürdilbilim çerçevesinde ve millî kültür dil-dünya görüşü kapsamında incelenmiştir. Türk toplumunun inanç ve kültür değerlerinin, düşüncelerinin, kabullerinin ve dünya görüşlerinin hitaplara nasıl yansımış olduğu konusu, çeşitli yönleriyle analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültürdilbilim, Millî Kültür, Dil-Dünya Görüşü, Hitaplar.

Kaynakça

• ALİMJANOVA, G. M. (2016). Karşılaştırmalı Kültürdilbilim. Dil-Kültür-İnsan. (çev. Seyhan Uçar-Şekip Aktay). Ankara: Gazi Kitabevi.
• ALKAN ATAMAN, H. (2018). Türkiye Türkçesinde Hitaplar. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• ALKAN ATAMAN, H. (2019). “Kutadgu Bilig’de Hitaplar ve Göreceli Seslenişler”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 45: 287-306.
• ALYILMAZ, C. (1998). “Ünlemlerin Seslenmeleri Kuvvetlendirici İşlevleri”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 10: 35-41.
• ALYILMAZ, S. (2015a). “Türkçenin Söz Diziminde Seslenmeler ve Seslenme Öbekleri”.Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 54: 31-50.
• ALYILMAZ, S. (2015b). “Dede Korkut Kitabındaki Bir Sözcükten (Boy) Hareketle ‘Bo, Bu, Abo, Abu…’ Seslenme Ögelerinin Yapısı”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. IV/4: 1413-1424.
• ASLAN, N.-Ö. KORKMAZ (2019). “Osmanlı Bürokrasisinde Kullanılan Hitap Şekilleri ve İletişim Bağlamında Değerlendirilmesi”. I. Uluslararası Din ve İnsan Sempozyumu “Din, Dil ve İletişim”. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları: 421-429.