GENÇ ANADOLU'S VIEW OF TRABZON'S SOCIAL, CULTURAL AND EDUCATIONAL LIFE DURING THE NATIONAL STRUGGLE PERIOD

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 84, 1242 - 1272, 26.12.2024

Hasan Çelik

https://doi.org/10.56694/karadearas.1532336

Öz

The journal Genç Anadolu, published between December 30, 1921, and May 28, 1922, with a total of eight issues identified, was released biweekly for the first six issues and monthly for the subsequent two. Described as a “scientific, literary, and particularly educational periodical,” it functioned as a school magazine to some extent, focusing on various articles and news related to Trabzon. Genç Anadolu aimed to address the educational needs of Anatolian youth and offer solutions to local educational issues. Accordingly, numerous articles on educational topics were featured in the journal. Beyond educational articles, the journal covered a range of subjects pertinent to Trabzon, including health, agriculture, scientific fields, historical studies, and sports. This comprehensive approach allowed the journal to address various issues concerning Trabzon. Additionally, articles related to Trabzon’s history were published, contributing to regional historical awareness. In an effort to enhance social interaction, the journal also included riddles and questions for readers, with rewards offered for correct answers. This interactive approach highlighted the journal's dual objective of disseminating knowledge while also fostering community engagement. This study will examine the content of Genç Anadolu in relation to education, health, sports, literary, and cultural life in Trabzon. Detailed analyses of the journal's contributions to these areas will be provided, and a comprehensive index of the articles, news, and announcements published in the journal will be presented at the end of the study. This will facilitate an evaluation of the journal's impact on local knowledge and its reflection of the period’s social dynamics.

Anahtar Kelimeler

Genç Anadolu, National Struggle, Trabzon, Local Press, Periodical Publication

MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ TRABZONU'NUN SOSYAL, KÜLTÜREL VE EĞİTİM HAYATINA GENÇ ANADOLU'NUN BAKIŞI

Öz

30 Aralık 1921 ile 28 Mayıs 1922 tarihleri arasında tespit edilebildiği kadarıyla sekiz sayı yayımlanmış Genç Anadolu, ilk altı sayısı on beş günde, sonraki iki sayısı ise aylık yayımlanmış “ilmî, edebî ve bilhassa terbiyevî mecmua”dır. Dergi, özellikle Trabzon’a dair çeşitli yazılar ve haberler içermekte bir yönüyle mektep dergisi işlevi görmektedir. Genç Anadolu, Anadolu gençlerinin eğitimine ve yerel eğitim sorunlarına çözümler sunmayı amaçlamıştır. Bu bağlamda, dergide eğitim konularına dair pek çok yazı yayımlanmıştır. Eğitim yazılarının yanı sıra, dergide Trabzon’a özgü sağlık, ziraat, fennî, ilmî, tarih ve spor gibi konulara da değinilmiştir. Bu yaklaşım, derginin Trabzon’un çeşitli meselelerini ele almasını sağlamıştır. Ayrıca, Trabzon’un tarihine dair de yazılar yayımlanmış ve bu sayede bölgesel tarih bilincine katkıda bulunulmuştur. Derginin sosyal etkileşimi artırma çabalarının parçası olarak, okurlara bilmece ve sorular da sorulmuş, doğru yanıt verenlere ödüller verilmiştir. Bu etkileşimli yaklaşım, derginin sadece bilgi yayma değil, aynı zamanda toplumsal katılımı teşvik etme hedefini de ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, Genç Anadolu’da yayımlanan yazılar özelinde Trabzon’daki eğitim, sağlık, spor, edebî ve kültürel hayat incelenecektir. Derginin bu konulardaki katkıları ve içerik analizleri ayrıntılı biçimde ele alınacak, dergide yayımlanan makale, haber ve duyuruların fihristi çalışmanın sonunda sunulacaktır. Böylece, derginin yerel bilgi birikimine sağladığı katkılarla dönemin toplumsal dinamikleri değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Genç Anadolu, Millî Mücadele, Trabzon, Yerel Basın, Süreli Yayın

Kaynakça

• ABDÜLKERİM (1919). “Evladımızın Ahlâkı”, İtisam, 17: 56-58.
• ALBAYRAK, H (1994). Trabzon Basın Tarihi ve Batım-Gümüşhane-Rize-Giresun-Ordu-Samsun Basını 1869- 1928. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Matbaası.
• C. N. F., (1922). “İstanbul’da Gördüklerim”, İctihad, 141: 2971-2972.
• CELALETTİN AVNİ (1922a). “İstanbul Mektupları: Şairler, Muharrirler”, Genç Anadolu, I/4: 8-9.
• CELALETTİN AVNİ (1922b). “İstanbul Mektupları: Şiirde Vatanperverlik”, Genç Anadolu, I/6: 10.
• ÇELİK, H. (2024). Mütareke Dönemi Türk Kültür ve Edebiyat Hayatı (1918-1922). Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• ESAT ÖMER EYYUBİ (1922). “Bahar Gurubu”, Genç Anadolu, I/4: 2.
• GÜREVİN, S. Z. (1922.02.27). “İstanbul Şairlerine”, İleri: 2.
• HAMAMİ-ZADE İHSAN (1928). Hamsi-name, İstanbul: Sebat Matbaası.
• HIFZIRRAHMAN RAŞİT (1921a). “Çocuk Orduları: Terbiye Hareketleri”, Genç Anadolu, I/1: 6.
• HIFZIRRAHMAN RAŞİT (1921b). “Spora Dair: Musahabe”, Genç Anadolu, I/1: 10.
• HIFZIRRAHMAN RAŞİT (1922a). “Çıraklık ve Üstatlık”, Genç Anadolu, I/4: 4.
• HÜSEYİN AVNİ (1922a). “Veda”, Genç Anadolu, I/6: 6.
• HÜSEYİN AVNİ (1922b). “Babamın Öğüdü”, Genç Anadolu, I/5: 3.
• HÜSEYİN AVNİ (1922c). “Nineme”, Genç Anadolu, I/8: 4.
• HÜSEYİN AVNİ (1922d). “Şairin Ruhu”, Genç Anadolu, I/7: 3.
• İBRAHİM CUDİ (1922a). “Semerci-zade”, Genç Anadolu, I/5: 8-10.
• İBRAHİM CUDİ (1922b). “Trabzon Meşahirinden: Tabib-zade Hafız Zühtü Efendi”, Genç Anadolu, I/6: 3-4.
• İBRAHİM CUDİ (1922c). “Hoca Derviş Efendi”, Genç Anadolu, I/8: 2-3.
• İMZASIZ (1921a). “Mekteplerimizde Elsine-i Ecnebiye Tedrisatı”, Genç Anadolu, I/1: 8.
• İMZASIZ, (1921b). “Trabzon’umuzun Vaziyet-i Sıhhiyesi Hakkında Hasbihal”, Genç Anadolu, I/1: 12-13.
• İMZASIZ, (1921c). “Musahabe-i Sıhhiye”, Genç Anadolu, I/2: 9.
• İMZASIZ, (1922a). “Mekteb-i Sultanîde”, Genç Anadolu, I/2: 14.
• İMZASIZ, (1922b). “Ağaoğlu Ahmet Bey”, Genç Anadolu, I/2: 15.
• İMZASIZ (1922c). “Arz-ı İtizar”, Genç Anadolu, I/5: 6.
• İMZASIZ (1922d). “Gelecek Nüshamızda: Trabzon Eazımı-Avrupa Mektupları”, Genç Anadolu, I/4: ı.
• İMZASIZ, (1922e). “Sualler”, Genç Anadolu, I/6: 16.
• K. YURT (1955). Kemalist Anadolu Basını (Tiflis 1922), (hzl. Orhan Koloğlu). (çev. N. E.). Ankara: Çağdaş Gazeteciler Derneği Yayınları.
• KARAOSMANOĞLU, Y. K. (6.02.1922). “Şiirde Vatanperverlik”, İkdam: 2.
• KEMAL AHMET (1922a). “Hicran Sesi”, Genç Anadolu, I/2: 7.
• KEMAL AHMET (1922b). Gördüğüm Akşam”, Genç Anadolu, I/5: 4.
• KÖKSAL, Ü. (2015). Trabzon’da Dernekleşme Süreci (1919-1950). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal
• Bilimler Enstitüsü: (Yayımlanmamış Doktora Tezi). MÜDÜRİYET, (1921). “Genç Anadolu Niçin Çıkıyor?”, Genç Anadolu, I/1:1.
• NACİ-ZADE HİKMET (1921). “Genç Anadolu’nun Bakir Çocuğuna”, Genç Anadolu, I/1: 9.
• NİHAT SEZAİ (1922). “Verem Hastalığının En Yeni Tarz-ı Tedavisi”, Genç Anadolu, I/5: 3-4.
• NİZAMETTİN (1922). “Maarif Teşkilatı Hakkında”, Genç Anadolu, I/6: 1.
• ORTAÇ, Y. Z. (1991.05.29). “Şairlere”, Memleket: 1.
• OKAY, M. O. (1919). Kültür ve Edebiyatımızdan. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ÖKSÜZ, H. (2023). “Millî Mücadele Döneminde Giresun”, Millî Mücadele’nin Yerel Tarihi 1918-1923 (C. 6): Artvin - Rize - Trabzon - Gümüşhane - Giresun - Ordu - Samsun. (ed. Mustafa Göleç, Zeynep Kevser Şerefoğlu ve İlhami Danış). Ankara : Türkiye Bilimler Akademisi: 157-208.
• SALİH ZEKİ. “Aynen Varid Olmuştur: Genç Anadolu Mecmuası Müdürü Nizamettin Bey’e”, Genç Anadolu, I/5: 12.
• SELAHATTİN VERA (1922). “İstiklalden Sonra Yarınki Türkiye”, Genç Anadolu, I/8: 6.
• SUNATA, İ. H. (2006). İstanbul’da İşgal Yılları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• SÜLEYMAN NAZİF (12.02.1922). “Şiirde Vatanperverlik”, Peyam-Sabah: 1.
• SÜLEYMAN RIZA (1922). “Spor Şuunu: Trabzon İdman Birliğinin Sekizinci Futbol Müsabakası”, Genç Anadolu, I/2: 10-11.
• Ş., (1922). “Pulathane Sargana Muharebesi Tarihçesi”, Genç Anadolu, I/8: 4-6.
• USTA, V. (1996). Ağaoğlu Ahmet Bey’in Millî Mücadelede Trabzon’da Verdiği Konferans”, Türk Kültürü, XXXIV/399: 400.
• TOPRAK, Z. (2017). Türkiye’de Yeni Hayat: İnkılap ve Travma (1908-1928), İstanbul: Doğan Kitap.
• YÖNTEM, A. C. (1921a). “Anadolu Yavrusuna Verilecek Terbiyede Gaye”, Genç Anadolu, I/1:2.
• YÖNTEM, A. C. (1921b). “Şark’ın Mezarları”, Genç Anadolu, I/1: 3.
• YÖNTEM, A. C. (1922a). “Dinî Terbiyeye Dair: Her şeyden Evvel Bir Asrî Külliyeye İhtiyacımız Var”, Genç Anadolu, I/4: 1-2.
• YÖNTEM, A. C. (1922b). “Ömer Seyfettin”, Genç Anadolu, I/5: 1-2.
• YÖNTEM, A. C. (1922c). “Eylülün Denizi”, Genç Anadolu, I/2: 3.