UGARİT’TE TANRIÇA AŞERA VE İKONOGRAFİLERİ

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 86, 668 - 683, 28.06.2025

Aslı Kahraman Çinar

https://doi.org/10.56694/karadearas.1677084

Öz

İnsanlık tarihi boyunca tanrılar, tanrıçalar ve kutsal figürler, inanç sistemlerinin merkezinde yer almış ve kültürel gelişimi derinden etkilemiştir. Bu figürler yalnızca dini inanışları değil, aynı zamanda toplumsal yapıları, siyasi düzenleri ve bireylerin dünyayı algılama biçimlerini de şekillendirmiştir. Ugarit panteonunun önemli tanrıçalarından biri olan Aşera, bu çerçevede özel bir yere sahiptir. Ne var ki, Aşera’nın kimliği ve tarih içindeki yeri, farklı kültürlerin etkileşimi sonucunda sıklıkla bulanıklaşmış, isimleri ve işlevleri birbirine karışmıştır. Kimi zaman Astarte ile eş tutulmuş, Ugaritçede Athirat adıyla anılmış, hatta İbrani geleneklerinde Tanrı Yahve’nin eşi olarak betimlenmiştir. Ancak bu isimlerin ve rollerin gerçekte birbirinden farklı mı, yoksa aynı tanrıçanın farklı kültürel tezahürleri mi olduğu konusu tarihçiler, arkeologlar ve din araştırmacıları arasında süregelen bir tartışma konusu olmuştur. Ugarit’te yapılan arkeolojik kazılarda bulunan yazıtlar ve ikonografik tasvirler, Aşera’nın çivi yazılı belgelerde yer alan unvan ve sıfatları ile ilişkilendirilmesine dair ipuçları sunmuştur. Bununla birlikte, bu çalışmada Aşera’nın Yahudilik içindeki tartışmalı konumuna detaylı olarak girilmeyecek, odak noktası Geç Bronz Çağı çerçevesinde ve Eskiçağ tarihi metodolojisi kapsamında ele alınacaktır. Çalışma, Aşera’nın Ugarit tanrılar panteonundaki yerini netleştirmek ve onun kimliğine dair yanlış anlamaları gidermek için yapılan bir girişimdir. Ugarit dünyasında Aşera’nın edindiği konum ile ilgili Türkçe literatüre katkı sunmak da makalenin amaçları arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eskiçağ Tarihi , Ugarit , Tanrılar Panteonu , Tanrıça Aşera , İkonografi

IDENTİTY AND ICONOGRAPHY OF THE GODDESS ASHERAH AT UGARİT

Öz

Throughout human history, gods, goddesses and sacred figures have been at the centre of belief systems and have profoundly influenced cultural development. These figures have shaped not only religious beliefs, but also social structures, political orders and the way individuals perceive the world. Asherah, one of the most important goddesses of the Ugaritic pantheon, has a special place in this context. However, Asherah's identity and place in history have often been blurred as a result of the interaction of different cultures, and her names and functions have been confused. She was sometimes equated with Astarte, called Athirat in Ugaritic, and even depicted as the wife of the God Yahweh in Hebrew traditions. However, whether these names and roles are in fact different from each other, or whether they are simply different cultural manifestations of the same goddess, has been a subject of ongoing debate among historians, archaeologists and religious scholars. Inscriptions and iconographic depictions found during archaeological excavations at Ugarit have provided clues to the association of Asherah with the titles and attributes of cuneiform documents. However, this study will not go into the controversial position of Asherah within Judaism in detail, but will focus on the Late Bronze Age within the framework of ancient history methodology. The study is an attempt to clarify Asherah's place in the Ugaritic pantheon of deities and to dispel misconceptions about his identity. It also aims to contribute to the Turkish literature on the position of Asherah in the Ugaritic world.

Anahtar Kelimeler

Ancient History , Ugarit , Pantheon of Gods , Goddess Asherah , Iconography

Kaynakça

• ANDREW M. T. Moore. (1988). The Prehistory of Syria. Bulletin of the American Schools of Oriental Research, 270, 3-12.
• BATUK, C., & Köroğlu, M. (2017). Bir Yahudi Tanrıçası Olarak Aşera. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 41, Article 41.
• COLLİNS, L. B. (2009). Asherah as Tree Worship in Ancient Israel. California.
• CORNELİUS, I. (2004). The Many Faces of the Goddess: The iconography of the Syro-Palestinian goddess Anat, Astarte, Qedeshet and Asherah, c.1500-1000 BCE (Illustrated edition). Vandenhoeck & Ruprecht.
• CORNELİUS, I., & Niehr, H. (2004). Götter und Kulte in Ugarit: Kultur und Religion einer nordsyrischen Königsstadt in der Spätbronzezeit.
• ELİADE, M. & Berktay, A. (2016). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi (C. 1). Kabalcı.
• GATES, C. (2017).Antik Yakındoğu, Mısır, Yunan ve Roma'da Kentsel Yaşamın Arkeolojisi, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul
• GREENSTEİN, E. L. 1949-. (1998). New readings in the Kirta epic. Past Links, 105-123.
• GÜL, S & Korkmaz, M. (2024). İnanna'dan Venüs'e, Bir Mezopotamya Tanrıçasının Değişimi. Sosyal Bilimlerde Güncel Perspektifler. 28/2, s. 219-232.
• HESS, R. S. (1996). Asherah or Asherata? Orientalia, 65(3), 209-219.
• HOLLAND, G. S. (2010). Gods in the Desert: Religions of the Ancient Near East. Rowman & Littlefield Publishers.
• KAHRAMAN ÇINAR, A. (2024). Çivi Yazılı Metinler Işığında Ugarit Medeniyetinde Kurban ve Kurban Ritüelleri. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26(26), Article 26.
• KINAL, F. (1963). Ugarit Kırallarının Tarihi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 8(14), 1.
• KLENGEL, H. (1965). Geschichte Syriens im 2. Jahrtausend v. U. Z. Berlin : Akademie-Verlag.
• KUHRT, A. (2024). Eski Çağ’da Yakındoğu (M.Ö. 3000-330). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• MERLO, P. (2009). Astarte, Ashtoreth. Içinde Encyclopedia of the Bible and Its Reception (ss. 1100-1101).
• PARDEE, D. (2002). Ritual and Cult at Ugarit. Society of Biblical Literature.
• SCHAEFFER, C. F.-A. (1949). Ugaritica II. Nouvelles études relatives aux découvertes de Ras Shamra.
• SCHAFFER, F. C. (1939). Ugaritica I Etudes relatives aux découvertes de Ras Shamra.
• SCHAFFER F. C. (1956). Ugaritica III.
• SCHAFFER F. C. (1968). Ugaritica V.
• SCHAFFER F. C. (1969). Ugaritica VI.
• SMİTH, M. S. (1987). God Male and Female in the Old Testament: Yahweh and His “Asherah”. Theological Studies, 48(2), 333-340.
• STUCKEY, J. H. (2003). Goddess Anat. MatriFocus , a Cross-Quarterly Web Magazine for Goddess Women Near & Far, 1-3, 1-2.
• TİLDE Binger. (1997). Asherah Goddess In Ugarit, Israel And The Old Testament ( Journal For The Study Of The Old Testament Supplement). Sheffiel Academic Press.
• VAN WİJNGAARDEN, G. J. (2002). Use and Appreciation of Mycenaean Pottery in the Levant, Cyprus and Italy: (Ca. 1600-1200 BC). Amsterdam University Press.
• WİGGİNS, S. A. (1991). The Myth of Asherah: Lion Lady and Serpent Goddess. Ugarit-Forschungen: Internationales Jahrbuch Für …, 23, 383-394.
• YON, M. (2006). The City of Ugarit at Tell Ras Shamra (1st edition). Eisenbrauns.