HÜSEYİN CEMİL MERİÇ’İN BATI MEDENİYETİ HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİ

Yıl 2019, Sayı: 2, 249 - 269, 01.04.2019

Rezzan Yücer

Öz

Hüseyin Cemil Meriç is a scientist who wrote many works on literature, sociology and reasoning. Through his broad culture and ability of thinking which he obtained during his childhood, he synthesized on many fields and topics. In his works, Meriç generally compared the Eastern societies to the Western societies from every aspect. He divided the period of Ottoman into two sections in terms of cultural, moral and educational aspects. The first period is the Turkish-Islamist perioduntil the nineteenth century in which Ottoman State established through its own values and cultural structure. Within the time-borders of this period, Ottoman State modeled the West in particular fields but it tried to impose those examples into the society through integrating them into its own values and preserving its national identity. The second period is the period Ottoman State started to become Westernized through completely modeling the West in every field so that it almost loses its national identity and personality. The intellectuals have enormous role in the Westernization movement. Meriç criticized Mustafa Kemal for his desire to destroy the Ottoman State and thus the national values it represent. According to him, the regime of Republic is a great step in completely becoming Westernized. Meriç criticized the intellectuals of the East for ignoring their own values and belittling themselves and desiring to adopt the Western culture and civilization taking it as a pride. The Europe tried to change the culture, civilization and mentality of the other nations as the first step and then they desired to impose its own values through changing their moral and educational structures through language. Cemil Meriç is only one of the authors who criticize this pattern. Through his intimate culture and thoughts, however, he analyzed the spread of Westernization in the lands of Turkey throughout the history and he interrogated the possible effects of this spreading on Turkey in the future

Anahtar Kelimeler

Cemil Meriç, Civilization, Prosperity, Insight, Ideology

HÜSEYİN CEMİL MERİÇ’İN BATI MEDENİYETİ HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİ

Öz

Hüseyin Cemil Meriç; edebiyat, sosyoloji ve düşünce alanında önemli eserler vermiş bir Türk ilim adamıdır. Çocukluğundan itibaren edindiği geniş kültürü ve düşünce kabiliyetiyle birçok alanda ve konuda sentezler yapmıştır. Eserlerinde genellikle Doğu ve Batı toplumlarını her yönden mukayese etmiştir. O, Osmanlı Devleti’ni; kültürel, ahlaki ve eğitim açısından iki döneme ayırmıştır. Birinci dönem, XIX. yüzyıla kadarki Osmanlı Devleti’nin kendi değerleri ve kültürel yapısıyla meydana getirdiği Türk-İslamcı dönem. Bu dönem içerisinde Osmanlı Devleti, Batı’yı belirli alanlarda örnek almış ama kendi değerleriyle bütünleştirerek, millî kimliğini koruyarak bu örnekleri topluma empoze etmeye çalışmıştır. İkinci dönem ise, Batı’yı tamamen her alanda örnek alarak millî kimliğini ve şahsiyetini kaybedecek kadar Batılılaşmaya başladığı dönemdir. Bu Batılılaşma hareketinde aydınların rolü büyüktür. Meriç, Mustafa Kemal’i, Osmanlı Devleti’ni ve dolayısıyla millî değerleri de yok etme isteğinden dolayı eleştirmiştir. Ona göre cumhuriyet rejimi tamamen Batılılaşma yolunda ilerlemek için atılan ilk büyük adımdır. Meriç, Doğu’nun aydınlarını, kendi değerlerinin farkında olmayıp, kendilerini küçük görerek ve bunu gurur meselesi haline getirerek, Batı’nın kültür ve medeniyetini benimseme isteklerinden dolayı eleştirmiştir. Avrupa, diğer milletlerin önce kültür, medeniyet ve düşünce yapılarını sonra da ahlak ve dil yoluyla eğitim yapılarını değiştirmeye çalışarak, kendi değerlerini empoze etmeye çalışmıştır. Cemil Meriç, bu olguyu eleştiren yazarlardan sadece biridir. Ama o, engin kültürü ve düşünceleriyle geçmişten bugüne Batılılaşmanın Türkiye toprakları üzerindeki yayılımını incelemiş ve bu yayılımın Türkiye üzerinde ileride de nasıl etkiler yaratabileceğini sorgulamıştır

Anahtar Kelimeler

Cemil Meriç, Medeniyet, Umran, İrfan, İdeoloji.

Kaynakça

• ACIYAN, Muhammed (2001). Cemil Meriç’te Milli Kültür Unsurları, (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya.
• ARMAĞAN, Mustafa (2001). Düşüncenin Gökkuşağı Cemil Meriç. İstanbul: Ufuk Kitapları.
• ARSLANOĞLU, İbrahim (2000). “Kültür ve Medeniyet Kavramları”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, (15), 1-9.
• AYDIN, Yahya (2015). “Hazineyi Bekleyen Ejder: Türkçe ve Cemil Meriç”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (38), 21-30.
• BÜYÜKBAŞ, Hakkı ve Kurtbaş, İhsan (2016). “Cemil Meriç’in Medeniyet Telakkisi”. Doğumunun 100.Yılında Cemil Meriç Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 5-6 Mayıs. Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, 17-27.
• ÇAĞAN, Kenan (2011). “Cemil Meriç’in Osmanlı ve Cumhuriyet Üzerine Düşünceleri”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (2), 1-14.
• DEMİREL, Dilber (2011). Cemil Meriç’te Kültür ve İdeoloji, (Bilecik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bilecik.
• FİDAN, Ali (2009). Cemil Meriç’e Göre Toplumlarda Dini Hayat, (Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Rize.
• GENCER, Tülay (2015). “Cemil Meriç İle Türk Modernleşmesine Bir Bakış”. BEU SBE Dergisi, 1 (1), 19-33.
• KÜRÜM, Mesut (2016). Cemil Meriç’in Dili ve Dil Üzerine Düşünceleri. Doğumunun 100.Yılında Cemil Meriç Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 5-6 Mayıs. Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, 234-244.
• MERİÇ, Cemil (1986). Kültürden İrfana. İstanbul: İnsan Yayınları.
• MERİÇ, Cemil (1996). Umrandan Uygarlığa. İstanbul: İletişim Yayınları.
• MERİÇ, Cemil (1999). Sosyoloji Notları ve Konferanslar, (5. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• MERİÇ YAZAN, Ümit (1998). Babam Cemil Meriç, (2. Baskı). İstanbul