Ömer Seyfettin’in “At” Hikâyesinde Temanın Kurgulanışına Psikomitolojik Bir Yaklaşım

Yıl 2021, Sayı: 11 / Ömer Seyfettin Anı Sayısı, 354 - 363, 20.07.2021

Merve Leyla Daldal

Öz

Sanat, bireyin duygu ve düşüncelerinin özgün bir biçimde dışa aktarımı olarak tanımlanabilir. Sanatçının kendini ifade etme girişiminde kullandığı malzeme farklı sanat dallarının oluşmasını sağlar. Dil, birçok kültürel unsurun çağlar boyu taşınabilmesi açısından önemli bir aktarıcıdır. Malzeme olarak dilin kullanıldığı edebȋ ürünlerde sanatçı, dil ile beraber geçmişten bugüne taşınan birçok unsuru eserine konu edebilir ve birçok sembolü geleceğe taşıyabilir.
Mitler kozmogoni ve eskatoloji hakkında insanların sorularını yanıtlayan anlatılardır. Oluşum aşamaları çok eski çağlara dayanan mitik öyküler bu bağlamda edebî eserlere pek çok malzeme sunmaktadır. Mitik öyküler edebî metinlerin anlam katmanlarının zenginleştirilmesi için başvurulan birincil derecede önemli anlatılardır. Edebiyatta mitlerin kullanılması ise bu öykülerin yaşatılması ve geleceğe aktarılması açısından oldukça önemlidir. Mitolojik anlatılar, edebiyata olduğu gibi çeşitli disiplinlere hem adlandırma hem de açıklama konusunda kaynaklık etmektedir. Bu anlatılar, psikodinamik çözümleme çalışmalarına da veri sunmuş ve psikolojik pek çok durumun izahında kullanılmıştır. Psikomitoloji tam olarak bu noktada ortaya çıkmış bir metottur.
Bu çalışmada Ömer Seyfettin’in “At” hikâyesinin teması incelenecek, hikâye kahramanının ruhsal durumu üzerinden psikomitolojik bir yaklaşım ortaya konulacaktır. Yazarın vermek istediği mesajla beraber tema saptanacak, temayı kurgularken kullandığı tüm verilerle beraber hikâye kahramanının psikanalitik tahlili yapılacaktır. Bu tahlil doğrultusunda kahramanın mevcut sosyal ve siyasî düzen içerisinde sergilemiş olduğu tutum ve geçmişe dönme arzusu, psikomitolojik literatürde yer alan ‘Janus’ figürü ile ilişkilendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, tema, mitoloji, Psikomitoloji, Janus.

A Psychomitological Approach to The Construction of The Theme in Omer Seyfettin's “At” Story

Öz

Art can be defined as the original expression of an individual's feelings and thoughts. The material that the artist uses in his attempt to express himself creates different branches of art. Language is an important transmitter in terms of carrying many cultural elements through the ages. In literary products in which language is used as a material, the artist can use language as a subject of many elements carried from the past to the present in his work and can carry many symbols to the future.
Myths are narratives that answer people's questions about cosmogony and eschatology. Mythical stories, the formation stages of which date back to ancient times, offer many materials to literary works in this context. Mythic stories are primarily important narratives that are used to enrich the layers of meaning of literary texts. The use of myths in literature is very important in terms of keeping these stories alive and transferring them to the future. Mythological narratives are the source of both naming and explanation for various disciplines as well as literature. These narratives also provided data for psychodynamic analysis studies and were used to explain many psychological conditions. Psychomythology is a method that emerged exactly at this point.
In this study, the theme of Ömer Seyfettin's "At" story will be examined, and a psychomythological approach will be put forward through the mental state of the story hero. The theme will be determined together with the message that the author wants to give, and the psychoanalytic analysis of the story hero will be made together with all the data he used while constructing the theme. In line with this analysis, the hero's attitude and desire to return to the past in the current social and political order will be associated with the figure of 'Janus' in the psychomythological literature.

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, Theme, Psychomitology, Janus, Mithology

Kaynakça

• Abiç, Taylan. “Buket Uzuner’in ‘Uyumsuz Defne Kaman’ın Maceraları: Toprak’ Adlı Romanında Psikomitolojik Unsurlar”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 12/27(1019): 749-757.
• Akça, Hilal. “Leyla Erbil’ in Eski Sevgili Hikâyesine Psikomitolojik Bir Yaklaşım”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür eğitim Dergisi. 8/4(2019): 2086-2018.
• Aktaş, Atilla. “Ömer Seyfettin’ in Hikâyelerinde Türk Kimliği ve Milliyetçi Söylem”. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2019.
• Atay, Dinçer. “Başlıktan İçeriğe: Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Hayvan Sembolizmi”. Sonsuza Uzanan Ses: Ömer Seyfettin. ed. Hülya Argunşah, Abdullah Şengül, Murat Gür. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2020: 299-322.
• Gürel, Emet, Canan Muter. “Psikomitolojik Terimler: Psikoloji Literatüründe Mitolojinin Kullanılması”. Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2007), s. 537-569.
• Ogur, Erol. “Ömer Seyfettin’ in Tarih Konulu Hikâyelerinde Değerler”, U.Ü. Fen Edebiyat-Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20/1 (2011), s. 91-109.
• Ömer Seyfettin, Hikâyeler 1, haz. Hülya Argunşah,İstanbul: Dergâh Yayınları, 2020.
• Saydam, M. Bilgin, Deli Dumrul’ un Bilinci: ‘Türk-İslam Ruhu üzerine Bir Kültür Psikolojisi Denemesi’. İstanbul: Metis Yayınları, 1997.
• Saydam, M. Bilgin. Arafdalıklar İnsanın Halleri ve Eylemleri: Psikomitolojik Çözümleme. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2017.