YEVGENI ZAMYATIN’İN DİSTOPYASINDA ‘BEN’, ‘BİZ’ VE ‘ÖTEKİ’

Yıl 2022, Sayı: 14, 66 - 76, 15.12.2022

Fesun Koşmak

https://doi.org/10.38060/kare.1141475

Cited By: 1

Öz

Toplumda görülen değişimler ve aksaklıklar, eserlere malzeme olur ve eserlerde gerçek ile kurgu aynı zeminde buluşur. Bahsedilen bu zemin özellikle yazarların kalemiyle haritalarda yer almayan Antik çağlarda sitelerin, kentlerin, krallıkların, ülkelerin, modern dönemlerde ise toplulukların, adaların anlatılmasıyla vücut bulurlar. Hayatın olumsuzluklarına, bilim ve teknolojinin hızına, durdurulamaz gelişimine yetişemeyen ve gölgesinde sıkışan insan, mevcut hayattan daha karamsar ve karanlık düşüncelere yönelir. Bu yönelmelerin sonucunda yazın, 20. yüzyıldan itibaren ivme kazanan distopyalarda hayat bulur. Distopya, mevcut hayatın olumsuzlukları karşıtlarıyla aktarılmasına, daha kötümser bir dünya portresinin çizilmesine, mevcut hayatın eleştirilmesine, yazarların hayali yerlere yolculuk etmelerine ve aynı şekilde okurlarını da bu yolculuğa eşlik ettirmelerine neden olur.
16. yüzyılda Thomas More’un Ütopya adlı eseri ile yazın hayatında yerini alan ‘ütopya’ kavramı, 20. yüzyılda Yevgeni Zamyatin’in Biz adlı eseriyle distopya kavramına evrilir. Bu nedenle çalışmada önce ‘distopya’ kavramı üzerinde durulacak ve ardından ‘öteki’ kavramına açıklık getirilecek, daha sonra ise çalışmanın ana gövdesini oluşturan Yevgeni Zamyatin’in Biz adlı eseri ‘öteki’ kavramı ekseninde ele alınacaktır. Çalışma metne dayalı inceleme yöntemiyle incelenecek ve eserde dikkat çeken ‘öteki’ kavramı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yevgeni Zamyatin, Ben, Biz, Öteki, Distopya

‘ME’, ‘WE’ AND ‘THE OTHER’ IN YEVGENI ZAMYATIN’S DYSTOPIA

Öz

Changes and disruptions seen in a society become material for works, and reality and fiction meet on the same ground in literary materials. The mentioned ground is embodied by the descriptions of sites, cities, kingdoms, countries in ancient times, and communities and islands in modern times, which are not included in the maps but with the pen of the authors. A person who cannot keep up with the speed and unstoppable development of life's negativities, science and technology, and is stuck in its shadow, tends to be more pessimistic and have dark thoughts than the current life. As a result of these trends, it comes to life in dystopias that have gained momentum in literature since the 20th century. With dystopian literature, conveying the negativities of the current life with its opposites and drawing a more pessimistic portrait of the world cause the current life to be criticized, the writers to travel to imaginary places and also to accompany their readers on this journey.
The concept of ‘utopia’, which took its place in the literary life with Thomas More’s work called Utopia in the 16th century, evolved into the concept of dystopia in the 20th century with Yevgeni Zamyatin’s work called We. For this reason, in the study, first the concept of ‘dystopia’ will be emphasized and then the concept of ‘other’ will be clarified. The study will be examined with the text-based analysis method and the concept of ‘other’, which draws attention in the works, will be underlined.

Anahtar Kelimeler

Yevgeni Zamyatin, Me, We, The Other, Dystopia

Kaynakça

• Atasoy, Emrah. (Şubat / Mart / Nisan 2017). “Ütopyacılık, Ütopya ve Distopya Üzerine Genel ve Eleştirel Bir Bakış”. Yayına Hazırlayan: Taşkın Takış, Distopya, Doğu Batı - Düşünce Dergisi, Ankara, Yıl: 20, Sayı: 80, Doğu Batı Yayınları, ss.55-71.
• Bentham, Jeremy. (2016). Panoptikon - Gözün İktidarı. Çevirenler/Hazırlayanlar: Zeynep Özarslan, Barış Çoban, İstanbul, Su Yayınları.
• Gordin, D. Michael - Helen Tilley - Gyan Prakash. (2017). “Mekân ve Zamanın Ötesinde Ütopya ve Distopya”. Derleyenler: Michael D. Gordin - Helen Tilley - Gyan Prakash. Ütopya / Distopya: Tarihsel Olasılığın Koşulları. Çevirenler: Esma Kartal - Cem Kayalıgil - Ayşegül Turan, İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları: 144, Koç Üniversitesi Yayınları, ss.7-22.
• Kandemir, Hüseyin. (2009). “Gelecekten Notlar: Yevgeniy Zamyatin ve Biz”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 21, ss.137-144.
• Kaygısız, Ümmühan. (2017). “Panoptikon: Demokrasi Ekseninde Realiteden Kurgusala Doğru Bir Bakış”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 15, Özel Sayı, ss.2073-2094.
• Kılıçarslan Güven, Zehra. (2021). “The Concept of ‘Otherness’ in the Book of Dede Korkut and the Lais of Marie de France”, International Social Sciences Studies Journal, Volume: 7, Issue: 76, ss.209-214.
• Kurtyılmaz, Deniz. (2020). Ütopya, Karşı-Ütopya ve Modernite. İstanbul, Dün Bugün Yayın Yayınları.
• Özdel, Gizem. (Ocak 2012). “Foucault Bağlamında İktidarın Görünmezliği ve ‘Panoptikon’ ile ‘İktidarın Gözü’ Göstergeleri”. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, Volume: 2, Issue: 1, ss.22-29.
• Sarcey, Michéle Riot - Thomas Bouchet - Antoine Picon. (2003). Ütopyalar Sözlüğü. Çeviren: Turhan Ilgaz, İstanbul, Sel Yayıncılık: 201, Sel Yayıncılık.
• Sarıaslan, Kadir. (2018). “Yevgeny Zamyatin’in Biz ve George Orwell’un Bin Dokuz Yüz Seksen Dört Adlı Romanlarındaki Metinlerarası İlişkiler”. Social Science Studies, Cilt: 6, Sayı: 1, ss.288-301.
• Şeker, Özgü. (2019). “Distopya ve Posthümanizm: Zamyatin’in Biz Adlı Romanında Ben, Biz ve Ötesi”. Editörler: Metin Toprak - Güvenç Şar. Ütopyada Edebiyat - Edebiyatta Ütopya. İzmit, Umuttepe Yayınları: 278, Felsefe Dizisi: 6, Umuttepe Yayınları, ss.157-182.
• Ülger, Gürdal. (2018). “Ütopyadan Distopyaya”. Editör: Gürdal Ülger, Distopya: Hayal ile Gerçek Arasında - Distopik Yaşam Temsilleri. İstanbul, Aya Kitap: 126, Aya Kitap, ss.9-27.
• Zamyatin, Yevgeni İvanoviç. (2015). Biz. Çevirenler: Fatma Arıkan – Serdar Arıkan, İstanbul, İthaki Yayınları: 786, Dördüncü Basım, İthaki Yayınları.