About Some Common Words In Contemporary Kyrgyz Language And In Book Of Dede Korkut

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 4, 1 - 12, 01.12.2014

Abdulselam Arvas

Öz

Language is the most important element of a nation. Even if various tribes of the nation lived in different geography, language helps to maintain both their origins and of the “common culture” and of the “historical consciousness”. Turkic peoples know that come from the same root and nation through languages, although they living in different regions. And in this context carry importance for the nation the “language of talking” and the “language of writing”. In the past, “inscribed works” created Turkic tribes are important when the moving from such a perspective. At the beginning of this “inscribed works” is coming to works as Orkhon Inscriptions, Kutadgu Bilig, Book of Dede Korkut etc. Book of Dede Korkut is noteworthy in terms of the protection of words in old Turkic languages and Contemporary Turkic Languages. The article was compared to some of the words in the Book of Dede Korkut and that continue to live in the Contemporary Kyrgyz Language, and was made in several reviews. In earlier researchs, for the Turkic peoples of the Book of Dede Korkut was emphasized that it is very important. In comparison result, we have seen that words in this inscribed work to live in the Contemporary Kyrgyz Language still and to reflect the cultural background of the Turkic nation of, and in this way the importance of the Book of Dede Korkut has emerged once again.

Anahtar Kelimeler

Book of Dede Korkut, Modern Kyrgyz Language, culture, common words, similarity.

Dede Korkut Kitabı’ndaki ve Çağdaş Kırgız Türkçesindeki Bazı Ortak Kelimeler Hakkında

Öz

Dil, bir milleti millet yapan en önemli unsurdur. Bu milletin farklı boyları değişik coğrafyalarda yaşasalar bile, dil onların hem kökenini hem de “ortak kültür” ve “tarih bilinci”ni muhafaza etmesine yardım eder. Türk halkları da farklı coğrafyalarda yaşamasına rağmen, aynı kök ve milletten geldiklerini dilleri sayesinde bilmektedirler. Bu bağlamda, bir millet için, hem “konuşma dili” hem de “yazı dili” ehemmiyet taşımaktadır. Böyle bir bakış açısından hareket edildiğinde ise Türk boylarının geçmişte ortaya koydukları “yazılı eserler” çok önemlidir. Söz konusu yazılı eserlerin başında Orhun Yazıtları, Kutadgu Bilig, Dede Korkut Kitabı vb. gibi eserler gelmektedir. Dede Korkut Kitabı, hem eski Türk dilleri hem de Çağdaş Türk Lehçelerindeki kelimeleri koruması yönüyle dikkat çekmektedir. Makalede, Dede Korkut Kitabı’nda yer alan bazı kelimelerle Çağdaş Kırgız Türkçesinde yaşamaya devam eden bazı kelimeler karşılaştırılmış ve birkaç değerlendirmede bulunulmuştur. Daha önce yapılan araştırmalarda Dede Korkut Kitabı’nın Türk halkları için çok önemli olduğu vurgulanmıştır. Yaptığımız karşılaştırma neticesinde de, bu eserdeki kelimelerin hâlâ Çağdaş Kırgız Türkçesinde yaşadığı ve Türk milletinin kültürel arka planını yansıttığı görülmüş ve böylece Dede Korkut Kitabı’nın önemi bir kez daha ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Kitabı, Çağdaş Kırgız Türkçesi, kültür, ortak sözcükler, benzerlik.

Kaynakça

• Abdullah Kemal, Gizli Dede Korkut(Akt. Ali Duymaz), Ötüken Yayınları, İstanbul 1997.
• Abduvaliyev İ. vd.,Korkut Ata Kitebi (Türk ElderininBayırkıDastanı), yey., Bişkek 2004.
• Akman Eyüp, “Divan-ü Lügat-itTürk ve Dede Korkut Kitabından Kastamonu Ağzına (Bazı Kelime veDeyimlerinKullanımı)”, AÜ. Türkiyat Ens. Araş. Dergisi, S.23, s. 7-16,2004.
• Ata Aysu, “Dede Korkut Hikâyeleri’nde Şüpheli Birkaç Kelime Üzerine Düşünceler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten,S. 793,s.29- 38, 1998/I (2004).
• Aydemir Adem, “Dede Korkut Oğuzları’ndaki Kam Oğullarına Dair”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 189, s. 185-204, 2010.
• BoestchenHendrick-Semih Tezcan, Dede Korkut Oğuznameleri I-II, YKY, İstanbul 2000.
• Cemşidov Şamil A.,Kitab-ı Dede Korkud (Akt. Üçler Bulduk), KBY, Ankara 1990.
• Durmaz Ramazan, “Dede Korkut Hikayeleri’nde Geçen Bazı Sözcüklerin Karakoyunlu Yörüklerinde Kullanımı”, Türk Dili, S. 666, s. 487- 497, 2007.
• Ergin Muharrem, Dede Korkut Kitabı, TDK Yayınları, Ankara 1997.
• Gökyay Orhan Şaik, Dedem Korkudun Kitabı, MEB Yayınları, İstanbul 2000.
• Kaçalin Mustafa S.,“Dede Korkut Kitabı’nda Okuma Önerileri, Dede Korkut Kitabı’nda Okuma Önerileri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten,S. 793, s.93-100, 1998/I (2004).
• Karasoy Yakup-Orhan Yavuz, “Dede Korkut’ta ayıt- / eyit- ; eyit- / yit- / it- ve aşıt / işit Kelimeleri Üzerine”, bilig, S.28, s.101-115, 2004.
• KüçükSerhat, “Dede Korkut Hikâyelerinde Eski Türkçenin İzleri”,TurkishStudies, Volume 9/9, s. 785-798, 2014.
• Öncül Kürşat, “Dede Korkut Mukaddimesi’ndeki Bazı Sözcükler Üzerine”,TurkishStudies, Volume 6/4, s. 249-254, 2011.
• Özçelik Sadettin, “Dede Korkut Metinleri Üzerinde Tespitler (1) / Dede Korkut’ta Çözülememiş Bir İbare”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, S.1, s. 145-151, 2000.
• Taşlıova Muammer Mete, “Dede Korkut’ta Bir Kelime Bir Anlam: Kazavat/Karavat”,TurkishStudies, Volume 6/3, s. 1205-1210,2011.
• Tural Sadık, “Dede Korkut Kelimeleri Üzerine”, Türk Dili, S. 577, s. 3-8, 2000.
• Türktaş M. Metin, “Dede Korkut Hikâyelerinde Adı Geçen Hayvanlar ve Bu Hayvanların Diğer Türk Lehçelerindeki Adlandırılışları”, Önder Göçgün’e Armağan Cilt:2 (ed. Mithat Aydın), Pamukkale Üniversitesi Yayınları, Denizli 2013.
• Zahidoğlu Vahit, “Kitab-ı Dede Korkut’taki Bazı Kelimeler Üzerine”, AÜ. Türkiyat Ens. Araş. Dergisi, S.16, s. 1-11,2000.
• Zahidoğlu Vahit, “Kitab-ı Dede Korkut’un Metni Üzerine”, AÜ. Türkiyat Ens. Araş. Dergisi, S.15, s.79-93, 2000.
• Zülfikar Hamza, “Dede Korkut Kitabı’nın Dilinde Doğu Anadolu Ağızlarıyla İlgili İzler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, S. 793, s. 171-176, 1998/I(2004).