KAMI FROM HANIA AND HIS LITERATE

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 3, 15 - 34, 01.06.2014

İbrahim Akyol

Öz

Yahya Kâmî, one of the representatives of Divan Literature in 18 th – 19 th century, was born in 1773 in Suda castle and moved to Hania in 1788. He studied in medresse of that age, became a customs officer and he moved to Istanbul in 1802 and he died the same year in Istanbul. Kâmî remaied a local poet, but couldn’t receive Turkish Literature wholly. There are 4 manuscripts of his Divan. This shows that the poet was known. Kâmî wrote poems contrary to the general idea of Divan Literature. Kâmî was also a sufi poet. He was connected with Mehmet Emin Kadiri, a sheikh of Kadirî sect. Primqrily, he was influenced by Nuri Ephendi, an assistant of Salacıoğlu Mustafa who is a sheikh of Celvetiye sect. Kâmî read the divans of remerkable poets of Divan Literature and he was mostly influenced by Nabi, Nedim and Nuri Ephendi. He admired Nuri and considered him as a master. He was inflenced by Nabi’s hikemi method and made one of his gazel a tahmis. He was influenced by one of Nedim’s manners “poem open to street” and wrote about the sexuality of a darling. Thus, he acted in a confused manner; Nuri’s sufism, Nabi’s hikemi understanding and Nedim’s poetrry open to street, but couldn’t put forword a new understanding. He has 224 poems in his Divan: The distributun of him poems is; Kaside: 24, (10.7%) Gazel: 132 (58.9%) Kıt’a: 42 (18.75%) Nazm: 11 (4.9%) Beyit: 2 (0.8%), Mesnevi: 6 (2.6%), Terkib-i Bend: 1 (0.4%), Tahmis: 5 (2.2%), Muhammes: 1 (0.4%) Kâmî is an important poet for the Turkish Literature in Adalar, Girit and Hania and for Turkish social and cultural life.

Anahtar Kelimeler

Kâmî, Hanya, Divan literature, poet

HANYALI KÂMÎ ve EDEBÎ KİŞİLİĞİ

Öz

Divan Edebiyatı’nın 18. yüzyıl sonu, 19. yüzyıl başlarındaki Girit’teki temsilcilerinden olan Yahya Kâmî 1773’de Suda kalesinde doğmuş, 1788’de Hanya’ya göç etmişlerdir. Döneminin medrese ilimlerini tahsil etmiş, uzun yıllar gümrük kâtipliği yapmış ve 1802’de İstanbul’a göç etmiş ve aynı yıl İstanbul’da ölmüştür. Kâmî, yerel bir şair olarak kalmış, Türk Edebiyatı’nın bütününü kucaklayan bir özelliğe sahip olamamıştır. Divanı’nın 4 tane yazma nüshası da bulunmaktadır. Bu durum şairin belirli bir çevrede tanındığını göstermektedir. Kâmî, Divan Edebiyatı’nın genel sanat anlayışına aykırı, zaman zaman bu sanat anlayışını zorlayan şiirler de yazmıştır. Kâmî, aynı zamanda mutasavvıf bir şairdir. Kadirî tarikatı şeyhlerinden Mehmet Emin Kadiri’ye bağlanmıştır. Asıl etkilendiği şahıs ise Celvetiye tarikatı şeyhlerinden Salacıoğlu Mustafa Celveti’nin halifelerinden Nuri Efendi’dir. Kâmî, Divan Edebiyatı’nın önde gelen şairlerinin divanlarını okumuş, bunlardan da en çok Nâbi, Nedim ve Nuri Efendi’den etkilenmiştir. Nuri’yi üstadı olarak görmekte, bir hayranlıkla bahsetmektedir. Nâbî’nin hikemi tarzından etkilenmiş, bir gazelini tahmis etmiştir. Nedim’in sokağa açılan şiir anlayışından etkilenerek, sevgilinin cinselliğini ön plana çıkartan şiirleri de bulunmaktadır. Böylelikle Nuri’nin tasavvuf anlayışı, Nâbî’nin hikemi anlayışı ve Nedim’in sokağa dönük şiiri arasında bocalamış, yeni bir anlayış ortaya koyamamıştır. Divan’ında 224 şiir bulunmaktadır. Şiirlerinin dağılımı şöyledir: Kaside: 24, (% 10.7) Gazel: 132 (% 58.9) Kıt’a: 42 (% 18.75) Nazm: 11 (% 4.9) Beyit: 2 (% 0.8), Mesnevi: 6 (% 2.6), Terkib-i Bend: 1 (% 0.4), Tahmis: 5 (% 2.2), Muhammes: 1 (%0.4) Kâmî; Adalar, Girit ve Hanya’daki Türk Edebiyatı, Türk sosyal ve kültürel hayat için önemli bir şairdir.

Anahtar Kelimeler

Kâmî, Hanya, Divan edebiyatı, şair