Reflections Of Violence To Women, On Ottoman Trial Records

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 1, 109 - 20, 01.06.2018

Hava Selçuk

Öz

The main source of the study is Religious Court trial records, which is one of the most important sources that is used for revealing political, economic, legal and social situation of the Ottoman Society. Ottoman family law was a subject of the religious law. The situations reflected on Religious Court trial records are the situations that are converted the theory to practice. Battery and murder cases in the Religious Court records come from cities of Balıkesir, Bursa, Kayseri, Larende, Lefkoşa, Silistre, Ayıntab, Urfa, Samsun, Harput, Çorum, Çankırı, Bursa, Amasya, and Erzincan. Women could not gain any positive result in the court as long as they can prove the battery with eye witnesses. Had the qadi was convinced by the woman’s battery case, he could adjudge a tazir (In Islamic Law, tazir, refers to punishment), punishment. Even though the battery was proven, for Hanafi sect, woman still had no right of divorce. Qadi could suggest a conditional divorce to whom mistreats his wife. So that, had the man didn’t honor the terms, woman would have a right to get divorced. Women would either go to their families or the court when they were mistreated. There were some precautions in order to protect women from mistreat. On the other hand, there is no recorded case of mistreatment for a valid reason. Battery cases, described as domestic violence, are studied in terms of the records kept in the courts. How man’s battery on his wife is perceived in Ottoman Courts, women’s ways to seek justice and the results are examined in this paper.

Anahtar Kelimeler

Woman, battery, Ottoman Religious Court, Qadi

Kadına Uygulanan Şiddetin Osmanlı Mahkeme Tutanaklarına Yansımaları

Öz

Osmanlı toplumunun siyasî, iktisadî, hukukî ve içtimaî durumlarının ortaya çıkarılmasında önemli kaynaklar arasında yer alan Şer’iyye Sicilleri çalışmanın asıl kaynağını oluşturmaktadır. Osmanlı aile hukuku şer’i hukuk içerisinde yer almaktadır. Şer’iyye sicillerine yansıyan konularda İslam aile hukukunun teoriden pratiğe yansıması durumudur. Şer’iyye sicillerinde bulunan dayak ve öldürme vakalarının yer aldığı şehirler Balıkesir, Bursa, Kayseri, Larende, Lefkoşa, Silistre, Ayıntab, Şanlıurfa, Samsun, Harput, Çorum, Çankırı, Bursa, Amasya ve Erzincan’dır. Kadınlar dayak olayını şahitlerle ispat edemedikleri durumda mahkemeye müracaatlarında bir sonuç alamamakta idiler. Kadı dayak olayına inanırsa ta’zir cezası verebiliyordu. Hanefi mezhebine göre dayak olayı ispat edilse bile kadının boşanma hakkı bulunmuyordu. Karısına kötü muamele eden kocaya Kadı şartlı talak teklif etmektedir. Böylece koca bu şarta uymadığı takdirde, karısı kendisinden boşanabilmektedir. Kadınlar eşlerinin kötü muamelesi, dayak vb. ile karşı karşıya kaldıklarında ya baba evlerine gitmişler ya da mahkemeye müracaat etmişlerdir. O günün şartlarında kadını mağduriyetten kurtarmak ve haksızlıktan korumak için bazı tedbirler alınmıştır Bu makalede aile içi şiddet olarak nitelendirilen dayak vakasının mahkemeye yansıyan tutanaklar çerçevesinde değerlendirmesi yapılmıştır. Kocanın eşine attığı dayağın Osmanlı mahkemesindeki algılanışı, kadınların dayak neticesindeki hak arama yöntemleri ve bunun neticeleri irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, dayak, Osmanlı, Şer”iyye Sicili, Makeme, Kadı

Kaynakça

• Numaralı Silistre Şer‟iyye Sicili 1206/1207(Bulgaristan Milli Kütüphanesi)
• Acar, İsmail (2002), “Osmanlılarda Zina Suçu ve Cezası”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, C.X, s.83-90, Ankara.
• Akgündüz, Ahmet (2002), İslâm Hukukunun Osmanlı Devleti‟nde Tatbiki: Şer‟iyye Mahkemeleri ve Şer‟iyye Sicilleri, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, C.X, s.54-68, Ankara.
• Cide, Ömer (2007), 205/2 Numaralı Şanlıurfa Şer‟iyye Sicili‟nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi(Hicri 1272-1282/Miladi 1856-1865), İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı İslam Tarihi Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Cin, Halil (1998), Eski Hukukumuzda Boşanma, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya.
• Durmuş, Mehmet Ali (1997), Hicri 1120–21 Tarihli Lefkoşa‟nın 7 Numaralı Şer‟iyye Sicili(Transkripsiyon-Değerlendirme), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Düzbakar, Ömer (2003), XVII. Yüzyıl Sonlarında Bursa‟da Ekonomik ve Sosyal Hayat, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Elibol, Ahmet (1995), Şer‟yye Sicillerine göre XIX. yüzyıl Başlarında Çankırı‟nı İdari ve Sosyal Durumu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Gergin, Şenay (2011), 100/1 Numaralı Kayseri Şer‟iyye Sicili (H.1104/M.1692), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Gündoğdu, Abdullah (1989), Çorum‟un 2 Numaralı Şer‟iyye Sicili Transkripsiyon ve Değerlendirmesi 1268-1280/1852-1863, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Karapınar, Halil (1995), Medeni Hukuk ve Osmanlı hukukunda Kadının Boşanma Hakkı (Mukayeseli), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Kaynakcı, Ahmet Gökhan (2002), XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Larende, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kıvrım, İsmail (2011), “17. yüzyılda Osmanlı Toplumunda Boşanma Hadiseleri (Ayıntâb Örneği; Talâk, Muhâla„a ve Tefrîk )”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (http://sbe.gantep.edu.tr), 10 (1), s.371 – 400.
• Koçak, Zülfiye (2011), “Ayntab Şehrinde Aile Birliğinin Sona Erme Süreci (1600–1650)”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (http://sbe.gantep.edu.tr), 10(1), s.417 – 435.
• Korkmaz, Songül (2006), 205/ 1 Numaralı Şanlıurfa Şer„iyye Sicili‟nin Transkripsiyon Ve Değerlendirmesi (H.1269- H.1272 / M.1852 - M.1855 ), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Kurt, Abdurrahman (1999), “Osmanlı‟da Kadının Sosyo-Ekonomik Durumu”, Osmanlı, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, C.5, s.434-449.
• Mutaf, Abdülmecit (2002), XVII. Yüzyılda Balıkesirde Kadın, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Öztürk, Sevil (1998), 1 Numaralı Erzincan Şer‟iyye Sicili H.1332/M.1916 Transkripsiyon ve Değerlendirme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Malatya.
• Sak, İzzet-Aköz (2004), “Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı Anlaşma İle Sona Erdirilmesi : Muhâla‟a (18.Yüzyıl Konya Şer‟iyye Sicillerine Göre)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 15, s.91-140.
• Sezer, Musa (2008), 78/2 Numaralı Kayseri Şer‟iyye Sicili (H.1078– 79/M.1668) Transkripsiyon ve Değerlendirme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Şahin, Hilal (2006), 77/1 Numaralı Kayseri Şer‟iyye Sicili (H.1078/M.1667) Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Yıldız, Ali (2010), 204 Numaralı Şer‟iyye Sicili Defterine Göre Urfa‟da Ekonomik Sosyal Ve Kültürel Hayat, Marmara Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Yılmaz, Fikret (1987), Amasya‟nın 1 Numaralı Şer‟iyye Sicili, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Yılmaz, Mukaddes (1998), 55/1 Numaralı Kayseri Şer‟iyye Sicili (H.1055/M.1645) Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Yılmazçelik, İbrahim (1987), 392 Numaralı Harput Şer‟iyye Sicili 1260-64/1844-48, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yurtlak, Rıdvan (1998), 66/1 Numaralı Kayseri Şer‟iyye Sicili (H.1067/M.1657) Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Zorlu, Mehmet (2012), 1888 – 1889 Yıllarına Ait Samsun Şer‟iyye Sicilinde Yer Alan Belgelerin Belgelerin Tahlili, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun.