Some Notes On The Use Of Adjectives In Turkish “Noun Phrases”

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 1, 171 - 0, 01.06.2018

Abdulselam Arvas

Öz

Language is the most important part of the building blocks of a society. Society will be built on this structure and the language to reach a consciousness. Language is an important tool for communities in the literary point of view. There are structures in which the front of the literary language. One of these structures is adjectives that varieties such as attributive adjectives, specifying adjectives, adjectives of time, location-directional adjectives. Adjectives, beautifies the language came in front of words in the sentence and also gives a framework for aesthetic language. There is no problem with the basic uses of adjectives. But the “nominal compounds” use is question. Especially the “asymptomatic noun phrase” different ideas have been proposed regarding the adjective is not going to go together. However, a clear conclusion has been reached on this issue. In this article, listed views of linguists as the M. Kaya Bilgegil, Muharrem Ergin, Tahir N. Gencan, Faruk K. Timurtas, Leyla Karahan. However, the books and the National Education is given informations in textbooks. A summary of the views on the subject in this way, these works have been revealed. For example, M. Kaya Bilgegil adjectives, noun phrases written views on and he ordered the samples. Later, his views are interpreted. In the conclusion, by giving a summary of the findings, we expressed our opinion on the subject.

Anahtar Kelimeler

Turkish, language, adjective, phrase, name of phrase, adjective place of use.

Türkçe “Ad Tamlamaları”nda Sıfatların Kullanımı Üzerine Bazı Notlar

Öz

Dil, bir toplumun yapı taşı olan en önemli unsurudur. Bu yapı üzerine inşa olan toplum dil sayesinde bir bilince ve bu bilinç sayesinde de toplum olmaya doğru yol alır. Dilin, edebî açıdan da toplumlar için mühim bir araç olduğu ve dilin edebî cephesini sağlayan yapıların da var olduğu bilinmektedir. Bu yapılardan biri de niteleme, belirtme gibi çeşitleri olan sıfatlardır. Bundan dolayı, bu gramatikal yapı için “estetik çerçeve” ifadesi kullanılabilir. Bu yapılar cümledeki kelime ve kelime gruplarının önüne gelerek dili güzelleştirir ve dile estetik bir çerçeve kazandırırlar. Ancak bu estetik yapıların temel kullanımlarında bir sorun bulunmazken “ad tamlamaları”ndaki kullanımı hakkında tam bir mutabakata varıldığı söylenemez. Özellikle, belirtisiz isim tamlamasında sıfatın araya girip girmeyeceği hususunda farklı fikirler öne sürülmüş; ama net bir sonuca varılamamıştır. Sıfatların kullanım yeri problemi başta dershanelerin üniversiteye hazırlık kitapları olmak üzere pek çok akademik ve bilimsel araştırmada karşımıza çıkmaktadır. Bu makalede M. Kaya Bilgegil, Muharrem Ergin, Tahir N. Gencan, Faruk K. Timurtaş, Leyla Karahan gibi dilcilerin yanı sıra üniversiteye hazırlık kitaplarında ve Milli Eğitim Bakanlığının ders kitaplarında yer alan malumatlar verilmiştir. Konuyla ilgili her eserden alınan bilgilerden sonra o eserin konu hakkındaki düşüncesi üzerine yorum yapılmıştır. Böylelikle konu hakkında eserde geçen görüşlerin bir özeti de ortaya konmuştur. Mesela M. Kaya Bilgegil’in sıfatlar, isim tamlamaları hakkındaki görüşlerinden sonra sıfatların kullanılış şekillerine değinilmiştir ve onun verdiği örnekler sıralanmıştır. Daha sonra yorum kısmında yazarın, belirtili isim tamlamasında sıfatı hem tamlamanın başında hem de ortasında kullandığı ve bu durumun araştırmacı için bir sorun teşkil etmediği belirtilmiş; ancak bunun sebebinin de açıklığa kavuşturulmadığı dile getirilmiştir. Adı geçen kaynaklardaki bilgiler bu şekilde ortaya konduktan ve arada kendi görüşlerimiz de aktarıldıktan sonra sonuç kısmında elde edilen bulguların bir özeti verilerek konuyla ilgili kanaatimiz ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, dil, sıfat, tamlama, ad tamlamaları, sıfatın kullanım yeri.

Kaynakça

• Ayata, A. İhsan vd. (2002), Türkçe Ders Kitapları, 5. Ankara: MEB Yayınları.
• Ayata, A. İhsan vd. (2002), Türkçe Ders Kitapları, 8. Ankara: MEB Yayınları.
• Aydın, Celal (1998), ÖSS-ÖYS Türkçe-Edebiyat, İstanbul: Celal Aydın Yayınları.
• Bilgegil, M. Kaya (1982), Türkçe Dilbilgisi, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Doğan, İsmail (2000), Türk Dili, Ankara: Akademi Yayınevi.
• Ergin, Muharrem (1996), Orhun Kitabeleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Ergin, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı, Ankara: TDK Yayınları.
• Ergin, Muharrem (2002), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım/Yayım.
• Gencan, Tahir Nejat (1975), Dilbilgisi, Ankara: TDK Yayınları.
• Karahan, Leyla (2006), Türkçe Söz Dizimi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Komisyon (2002), Konu Anlatımlı Lise Giriş Sınavı, İstanbul: Güvender Yayınları.
• Komisyon (2002), Konu Anlatımlı ÖSS Türkçe, İstanbul: Güvender Yayınları.
• Timurtaş, Faruk Kadri (1994), Eski Türkiye Türkçesi, İstanbul: Enderun Kitabevi.