Notes on the Western Turks in the Work of Theophanes Confessor

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 1, 219 - 0, 01.06.2018

Mehmet Turgut Berbercan

Öz

Theophanes Confessor, Byzantine author of the early 9th century, when referring to the Khazars in his work entitled Chronographia, used the term “Eastern Turks”. It is widely accepted that Byzantine authors used such terms in pairs, so the pendant of “Eastern Turks” was “Western Turks”, the latter being used to denote the early Hungarians. This conclusion is based on the fact that Byzantine chroniclers called the Hungarians Turks at the end of the 9th century. Theophanes mentioned the Khazars as Eastern Turks, as if he had information on a people also called Turks living west of the Khazars. However, not all historians shared this view, and some of them supposed that Theophanes applied the term Eastern Turks in a geographical sense, since the Khazars had lived east of the Byzantine Empire. The solution to this problem has far–reaching consequences. If Theophanes referred to the Hungarians, that would mark their first appearance in written sources at the beginning of the 9th century. But the pendant of the “Eastern Turks” in the chronicle of Theophanes Confessor, is not the “Western Turks”, but the “Western Huns”.

Anahtar Kelimeler

Theophanes Confessor, Hungarians, Western Turks, Khazars.

İtirafçı Theophanes’in Kitabındaki Batı Türkleri Üzerine Notlar

Öz

9. yüzyılın başlarında yaşamış Bizanslı yazar İtirafçı Theophanes, Chronographia başlıklı eserinde Hazarlardan bahsederken “Doğu Türkleri” terimini kullanmıştır. Genel olarak kabul edildiği üzere Bizanslı yazarlar bu tip terimleri çift olarak (doğu ile batı, kuzey ile güney gibi) kullanmıştır; bu sebeple “Doğu Türkleri”ne karşılık “Batı Türkleri” vardır; sonuncusu erken devir Macarlarını belirtmek üzere kullanılmıştır. Bizanslı kronikçilerin 9. yüzyılın başında Macarları Türk olarak adlandırmaları bu sebebe dayanmaktadır. Theophanes, Hazarları “Doğu Türkleri” olarak zikretmiş; üzerine bilgisi varmış gibi Hazarların batısında yaşayan bir halkı ayrıca Türk olarak belirtmiştir. Bütün tarihçiler bu görüşü paylaşmamakla beraber, bazıları Theophanes’in “Doğu Türkleri” terimini, Hazarların Bizans İmparatorluğu’nun doğusunda yaşamış olmaları sebebiyle coğrafi açıdan kullandığını düşünmektedir. Bu problemin çözümünün kapsamlı neticeleri vardır. Eğer Theophanes Macarları kastettiyse bu durum Macarların yazılı kaynaklardaki ilk ortaya çıkışının 9. yüzyılın başları olduğuna işaret edecektir. Fakat Theophanes’in kroniğindeki “Doğu Türkleri”ne karşılık, “Batı Türkleri” değil, ancak “Batı Hunları”dır.

Anahtar Kelimeler

İtirafçı Theophanes, Macarlar, Batı Türkleri, Hazarlar