Osman Sirâceddin’in Pend-i İhvân’ı

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 197 - 211, 26.10.2019

Fatih Sona

Öz

Pend,
nasihat, Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir. Öğütlerin bir araya
toplandığı eserlere nasihatnâme veya pendnâme denir. Bunlar genelde ahlâkî,
öğüt verici eserlerdir. Nasihatler toplumun düzenli bir şekilde devam etmesi
için önemli bir duruma gelmiştir. Nasihatnâmeler, dinî, ahlâkî ve didaktik
eserler olup İslam dininin yasakladığı şeylerden kaçınmamızı, yapmamızı istediği
şeyleri ise yapmamızı öğütler. Ayrı bir kitap hâlinde nasihatnâmeler olduğu
gibi divanların içinde de bu tarz şiirler yer alabilmektedir. Bu nasihatnâmelerden
biri de Osman Sirâceddin tarafından yazılmıştır. Şair, hakkında tezkirelerde
bir bilgi bulunmamasına rağmen eserlerinde onun hakkında çeşitli bilgiler
bulunmaktadır. Buna göre şair, 19. yüzyılda yaşamıştır. Doğum tarihi
bilinmemektedir. Şair, Erzurumludur. 1886 yılında vefat eden Mustafa Zeynüddin
Efendi’ye bir mersiye sunmuş, Sultan II. Abdülhamid Han’a 1888 tarihli bir kıta
yazmış ve tahminen bu tarihten sonra ise vefat etmiştir. Şairin içinde
Mirâciyye ve Mevlid’inin bulunduğu Hayâl-i Bal ve şiirlerinin bulunduğu
Mecmua-i Hayâl-i Bâl isimli eserleri bulunmaktadır. Şiirleri incelendiğinde onun
klasik Türk edebiyatı tarzında yazdığı görülmektedir. Makale bu eserdeki
nasihat türündeki Pend-i İhvân üzerine olacaktır. Şairin vermiş olduğu öğütler,
nasihatler verilmeye çalışılacaktır.     

Anahtar Kelimeler

Pend, nasihatnâme, şair

Kaynakça

• Canım, Rıdvan (1988).”Pendnâmeler ve Türk Edebiyatında Benzer Nitelikli Öğüt Kitapları” Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 3, s.153-9.Canım, Rıdvan (2016). Divan Edebiyatının Kaynakları, İstanbul: Akıl Fikir Yay. Canım, Rıdvan (2016). Divan Edebiyatında Türler, Ankara: Grafiker Yay. Çağbayır, Yaşar (2017). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Neşriyat. Çalka, Mehmet Sait (2008). “Safî Mustafa Efendi’nin Gülşen-i Pend Mesnevisinde Din Görevlilerine Nasihatleri” Turkish Studies, Volume 3/1, s.242-250.Çelebioğlu, Âmil (1998). Akşemseddin-zâde Hamdullah Çelebi ve Pend-nâme’si, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: MEB. Yay., s.201-224.Ekinci, Ramazan (2013). “Erzurumlu Osman Sirâceddin’in Hayâl-i Bâl Adlı Mirâciyyesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.6, S.26, s.656-688.Ekinci, Ramazan (2015). Erzurum’un Yüzleri Osman Sirâceddin Efendi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay. Er, Hamit (2017). Ahmed Câhidî Uşşâkî, Nasihatnâme, İstanbul: H Yay. Kaplan, Mahmut (2002). “Türk Edebiyatında Manzum Nasihatnâmeler” Türkler Ansiklopesidi, C.11, Ankara: Yeni Türkiye Yay. Küçük, Cevdet (1988). “Abdülhamid II”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., s,216-224. Levend, Agâh Sırrı (2016), “Ümmet Çağında Ahlâk Kitaplarımız”, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, C.2, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., s. 295-326.Mazıoğlu, Hasibe (2009). “Kânûnî’nin Oğlu Şehzâde Bâyezid İçin yapılan Pend-nâme-i Attâr Çevirisi”, Eski Türk Edebiyatı Makaleleri, Ankara: TDK. Yay., s.664-678.Mazıoğlu, Hasibe (2009). “Edirneli Nazmî’nin Pend-i Attâr Çevirisi” Eski Türk Edebiyatı Makaleleri, Ankara: TDK. Yay., s.679-687.Osman Sirâceddin(1305). Mecmu’a-i Hayâl-i Bâl, İstanbul: Mahmud Beğ Matbaası.Öztürk, Aslıhan (2017). “Mevlânâ Resmî’nin Levhnâme İsimli Mesnevisi ve Anne-Babaya Hürmet Üzerine Nasihatleri, Turkish Studies, Volume 12/22, s.629-652.Pala, İskender (2006). “Nasihatnâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.32, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., s.409-10.Parlatır, İsmail (2006). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yay. Sümbüllü, Yusuf Ziya (2015). “Türk İslam Kültüründe Nasihatnâme İçerikli Eserlere Genel Bakış” Tidsad, Yol 2, Sayı 2, s.1-7.Şentürk, Ahmet Atilla (1995). Klasik Osmanlı Edebiyatı Tiplerinden Rakîb’e Dair, İstanbul: Enderun Kitabevi. Zavotçu, Gencay (2013). Klasik Türk Edebiyatı Sözlüğü, İstanbul: Kesit Yay. Ziyaeddin Fahri (1927). Erzurum Şairleri, İstanbul: Sanâyi-i Nefise Matbaası.