Kur’ân-ı Kerim’in Metinleşme Süreci ve Sûrelerin Tertibine Dair Görüşlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 138 - 166, 30.04.2020

Sibel Danacı

Öz

Çalışmamızın konusuna
ilişkin bilgilendirme yapmadan önce belirtmemiz gerekir ki Kur’ân-ı Kerim,
nâzil olduğu günden bu yana insanların dikkatini çekmiş ve inanan, inanmayan
pek çok kişi onunla meşgul olmuştur. Kur’ân’ın tenzili, âyet ve sûreleri,
tertibi de üzerinde en çok çalışma yapılan alanlardandır. Yapılan çalışmalarda
metinleşme sürecine, âyet ve sûrelerin tertibine dair görüşler dile
getirilmiştir. Biz çalışmamız da Kur’ân’ı Kerim’in metinleşmesi sürecine dair
görüşlere, âyet ve sûrelerin tertibinin tevkîfiliği meselesi bağlamında ifade
edilen görüşleri ele alıp değerlendirmelerine yer verdik. Çalışmamızda
metinleşme sürecini ele alırken konunun daha iyi kavranması adına Kur’ân-ı
Kerim’in Cebrail’e ve Hz. Peygamber’e inzâli şeklinin nasıllığı hususlarına,
âyetlerin ve çalışmamızın omurgasını oluşturan sûrelerin tertibi sürecine,
süreçle alakalı görüşlere ve değerlendirmelere yer verdik. Makalemiz ile alanda
mezkûr konulara dair derli toplu bir çalışmanın eksikliğini gidermeyi temenni
ediyoruz. Bu makale bütün bu konulara dair cevaplar vermeyi ve tüm yönleri ile
kapsamlı, özgün ve hakiki bir makale olmayı amaçlar.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Nüzûl, Metin, Sûre, Âyet, Tertîb

Destekleyen Kurum

Çankırı Karatekin Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerim. Abdulbâki, M. F. (1990). el-Mu'cemu'l-müfehres li-elfâzi'l-Kur'âni'l-kerîm. İstanbul: Çağrı Yayınları. Albayrak, İ. (2002). "Kur'an-ı Kerim Ayetleri Hakkındaki Oryantalist Söyleme Genel Bir Bakış". Marife, Sayı 2. ss. 155-164 Altuntaş, M. (2018). Kur'an Perspektifinden Dünyanın Değeri. İstanbul: Hikmetevi Yayınları. Altuntaş, M. (2018). "Kur'an'ın Mekke'de Yazılması Ve Medine'de Çoğaltılması Üzerine Bazı Değerlendirmeler". Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 0/11: 257-289 Ardoğan, R. (2011, Ocak-Haziran). "Mutezile’nin Halkul’Kur’an Fikrinin Eş’ariyye–Maturidiyye Kelâmına Nüfuzu". Usûl: İslam Araştırmaları(15). Ateş, S. (1988). Yüce Kur'ân'ın Çağdaş Tefsiri. 11. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat. Atik, K. (1989). "Ayet Ve Surelerin Tevkifiliği Meselesi". Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Âzamî, M. M. (2014). Vahyedilişinden Derlenişine Kur'an Tarihi (Eski ve Yeni Ahit İle Karşılaştırmalı Bir Araştırma). (Ö. Türker, & F. Serenli, Çev.) İstanbul: İZ Yayıncılık. Buhârî, Muhammed b. İsmail. (h. 1422). Sahîh-i Buhârî. I-IX. thk. Muhammed Zuhayr b. Nâsir en-Nâsir. y.y.y.y.: Dâru Tavki'n-Necât. Cerrahoğlu, İ. (2013). Tefsir Usûlü. Ankara: TDV Yayınları. Çelik, Ö. (2013). Tefsir Usûlü ve Tarihi. İstanbul, Türkiye: Kampanya Kitapları. Çetin, A. (2013). Kur'an-ı Kerim'in İndirildiği Yedi Harf ve Kıraatler. İstanbul: Ensar Neşriyat. Çetin, A. (2014). Kur'an İlimleri ve Kur'an-ı Kerim Tarihi. İstanbul: Dergah. Çonkor, B. (2016). Risaletin Mekke Dönemi Ve Sûrelerin Tahlili(Boykotun Bitimi İle Hicret Arası). Konya: Aybil Yayınları. Çonkor, B. (2019). Taşköprizâdelerin Tefsir Mirası. İstanbul: Endülüs Yayınları. Dağ, M. (2017). Tenzilden Tezyine Mushaf-ı Şerif. Ankara: Fecr. Dağ, M. (2019). Geleneksel Kıraat Algısına Eleştirel Bir Yaklaşım (2. b.). Ankara: İSAM Yayınları. Demirci, M. (2013). Tefsir usûlü. İstanbul. Demirci, M. (2016). Kur'ân Tarihi (9 b.). İstanbul: İFAV. Ebî Dâvûd, Abdullah İbn. (2018). Kitâbü'l-Mesâhif Kur'ân'ın Kitaplaşması. (A. Karakuş, Çev.) Ankara: Ankara Okulu. Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş'as. (1992). Sünen. 126. İstanbul: Çağrı Yayınları. Fazlurrahmân. (2018). Ana Konularıyla Kur'an. (A. Açıkkent, Çev.) Ankara, Ankara: Ankara Okulu. İbn Haldûn. (1986). Mukaddime. 1. çev. Zakir Kadiri Ugan. İstanbul. Milli Eğitim Basımevi. İzmirli, İ. H. (1956). Tarih-i Kur'an. İstanbul. Karaçam, İ. (1995). Kur'an-ı Kerim'in Nüzûlü Ve Kıraati. (2.b) İstanbul: İFAV. Karaçam, İ. (2018). Kıraat İlminin Kur'an Tefsirindeki Yeri. İstanbul: İFAV. Karaçam, İ. (2018). Kur’an-ı Kerim’in Faziletleri ve Okunma Kaideleri. İstanbul: İFAV. Keskinoğlu, O. (2012). Nüzûlünden Günümüze Kur'an-ı Kerim Bilgileri. Ankara: T.D.V. Maşalı, M. E. (2015). Kur'an'ın Metin Yapısı (2 b.). Ankara: OTTO. Müslim, Ebû'l-Hüseyin el-Kuşeyrî(1992). el-Câmiʿu’s-sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları. Öge, A. (2019). 18. Yüzyıl Osmanlı Âlimlerinden Yusuf Efendizâde'nin Kıraat İlmindeki Yeri. İstanbul: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı Yayınları. Özgören, A. (2013). Nebe-Nas Sûreleri Arasında Asım İle Diğer İmamlarının Okuyuş Farklılıkları. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Öztoprak, S. (2012). Kur'an Kıraatı (Kıraat-ı Aşere). İstanbul: Beyan. Öztürk, H. (2005). "Hz. Peygamber Döneminde Kur'an Ayetlerinin Ve Surelerinin Tesbit ve Tertibi Hakkında Bir Değerlendirme." Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20 / 20-21 (Mart 2005): 213-235 . Öztürk, Mustafa-Ünsal, Hadiye. (2018). Kur'an Tarihi. Ankara: Ankara Okulu. Sâbûnî, Muhammed Ali. (2006). et-Tibyân fî Ulûmi'l-Kur'ân. (Z. A. Tatlıoğlu, Çev.) İstanbul: Hanifiyye. Sâlih, S. (1982). Mebâhis fî 'Ulûmi'l-Kur'ân. Kur'an İlimler. (S. Şimşek, Çev.) HİBAŞ. Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî (2018). el-İtkân fÎ 'Ulûmi'l-Kur'ân. Beyrut: DKİ. Şen, Z. (2014). Kur'an'ın Metinleşme Süreci. (1.b) Düşün Yayıncılık. Temel, N. (2018). Kıraat ve Tecvid Istılahları. (4.b.) İstanbul: İFAV. Tetik, N. (1990). Başlangıçtan 9. Hicri Asra Kadar Kıraat İlminin Ta'limi. 1. İstanbul: İşaret Yayıncılık. Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre. (1992). Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları. Koç, M.A. (2015). Tefsir. Ankara: Grafiker Yayınları. Ünal, M. (2019). Kur'an'ın Anlaşılmasında Kıraat Farklılıklarının Rolü. İstanbul: Hacıveyiszade İlim Ve Kültür Vakfı Yayınları. Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh (2012). el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur'ân. 1. Beyrut, Lübnan: Daru'l Kütübü'l-İlmiyye. Zühaylî, V. (2017). Fert Ve Topluma Kur'an'ın Mesajı. (H. İ. Kutlay, Çev.) İstanbul: Erkam Yayınları. Zürkânî, Muhammed Abdülazîm (2015). Menâhilu'l-irfân. 1. (D. D. Aldemir, Çev.) İstanbul: Beka.