Berrî/Bırrî Mehmed Dede’nin Dîvânında Yer Almayan Şiirleri

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 167 - 183, 30.04.2020

Tarık Fidan

Öz

17. Yüzyıl Osmânlı Devleti’nin sanat, kültür, edebiyât gibi birçok alanda altın çağını yaşadığı bir dönemdir. Bu dönemde yazmış olduğu eserlerle adından söz ettiren şâirlerden birisi de Berrî Mehmed Dede’dir. Berrî, Manisalı şâirlerin arasında yerini almıştır. Hayâtı boyunca Manisa’dan çıkmayan ve burada doğup yine bu şehirde vefât etmiştir. Berrî Mehmed Dede yaşamına attârlıkla mesleğiyle başlayıp daha sonra kendisini Mevlevî dervîşlerin arasında bulmuştur. Kendisinin de iyi bir eğitim ve terbiyeden geçtikten sonra “Dede” olarak bu dergâhta yerini almıştır.
Yaşamış olduğu yüzyılda Sebk-ı Hindî, Hikemî tarz olarak adlandırılan bu iki akımın etkisinde kalmış ve şiirlerinde bu akımlara yer vermiştir. Birçok şâir tarafından şiirleri o kadar beğenilmiş ki nazîreler, takrîzler, tahmîsler yazıldığı görülmektedir. Yaşadığı süreç boyunca kendisini tasavvufun eteklerinde bulmuş, kendisini dâimâ bu yolda bir dervîş olarak görmüştür. Yazmış olduğu eserlerinde hayâl gücünün, soyut bir düşünde veya mazmûn üzerindeki etkisi göz ardı edilecek bir durum değildir. Birçok mutasavvıf şâir gibi Berrî Mehmed Dede de mazmûnları alegorik terimler içinde kullanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Berri, Manisa, Sebk-ı Hindi, Hikemi, Mevlevi

Teşekkür

Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesine teşekkür ederim.

Kaynakça

• Banarlı, Nihad Sami(2004). Resimli Türk Edebîyatı Tarihi, İstanbul, M.E.B Yay, C.II, s.772.
• Berrî Mehmed Dede(2004). Bülbüliyye(Hazırlayan: Adnan Çağlı-Vicdan Özdingiş), İzmir, Akademi Kitabevi, s. 10.
• Bursalı Mehmed Tahir(1972). Osmânlı Müellifi (Hazırlayan: A. Fikri Yavuz-İsmail Özen), İstanbul, Meral Yayınevi, C:2, s. 55.
• Erkul, Rasih(1992). Birrî Mehmed Dede (Magnisalı) Hayatı- Edebî Kişiliği ve Dîvânının Tenkidli Metni, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyâtı Anabilim Dalı Eski Türk Edebiyâtı Bilim Dalı Doktora Tezi, Konya, s. 4.
• Esrâr Dede(2000). Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye(Hazırlayan: İlhan Genç), Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, s. 61.
• İz, Fahir(1967). Eski Türk Edebîyatında Nazım, Ankara, Akçağ Yay, C.II, s.324.
• Karaca, Mine(2008). Bırrî Mehmed Dede Dîvânı’nın Muhteva İncelemesi(Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları, Ankara, s.369.
• Mustafa Erdoğan(2008). Lütfî Mehmed Dede ve Hilye-i Mevlânâ Adlı Eserine Göre Mevlânâ’nın Özellikleri, Ankara, Erdem Dergisi, S: 50, s. 5.
• Müjgan Cunbur(2002). Manisa Mevlevîhâne’sinde Yetişen İki Şair (Hazırlayan: Emrehan Küey), T.C Celal Bayar Üniversitesi, Manisa Yöresi Türk Tarihi ve Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi Birinci Uluslararası Mevlânâ, Mesnevi ve Mevlevîhâneler Sempozyumu Bildirileri (19-21 Aralık 2001-Manisa Mevlevîhâne’si), Manisa, s.269.
• Sâlim Mehmed Emîn(2018). Tezkiretü’ş-Şuarâ (Hazırlayan: Adnan İnce), İstanbul, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s. 137.