Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna Adlı Romanı ile Iris Murdoch’ın Bazı Romanlarında Sanatın Karakterlere Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 143 - 155, 31.10.2021

Firat Yıldız

Öz

İrlandalı yazar ve filozof Iris Murdoch felsefesinin yansımaları yazdığı romanlarında da görülmektedir. Platon’un bazı düşüncelerini yorumlayarak kendi felsefi yaklaşımını geliştiren Murdoch’a gore insanların çoğu yanılsama içindedir. Bu düşüncesini de Platon’un ünlü mağara alegorisine dayandırır. Murdoch çok az insanın yaşadığı yanılsamalardan kurtularak gerçeği olduğu gibi gördüğüne inanır. Murdoch’a göre bir bireyin yanılsamadan kurtulup gerçeğe ulaşabilmesinin belli yolları ve nedenleri vardır. Bunlardan en önemlilerden biri de sanattır. Bu bağlamda sanatın Murdoch felsefesinde çok önemli bir yer tuttuğu anlaşılmaktadır. Murdoch’ın felsefesinde sanatı ön plana çıkarmasının yansımaları romanlarında gözlemlenmektedir. Birçok romanında sanata belli ölçülerde değinmektedir. Bu çalışmada ele alınan romanlarda sanatın özellikle vurgulandığına dikkat çekilmiştir. Söz konusu romanlarda sanat herhangi bir tema olarak ele alınmaz, sanat belli bir gücü olan, bireylerin yaşama bakış açılarını değiştiren ve yol gösterici özellikleriyle ön plana çıkarılır. Iris Murdoch’ın sanatı ele alışındaki yaklaşımın benzer bir örneği Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna adlı romanında gözlemlenir. Ali’nin bu romanında da sanatın ön plana çıktığı görülmektedir. Roman kahramanı Raif sanata düşkün, resim galerilerini gezen ve sanatla ilgili haberleri takip eden bir karakterdir. Raif karakterinin Murdoch karakterleriyle özdeşleştiren olay Kürk Mantolu Madonna isimli tablo ile karşılaşması sonucu gerçekleşir. Bu portrenin etkisi altına giren Raif’in hayata bakış açısı değişir. Hayata başka bir pencereden bakmaya başlar. Sanatın yaşantısında neden olduğu değişiklikler açısından Murdoch romanlarındaki karakterlere benzemektedir. Bu çalışma sanatın bu etkisi üzerinde durmaktadır.

Anahtar Kelimeler

sanat, yanılsama, gerçeklik, Sabahattin Ali, Iris Murdoch

The Effect of Art in Sabahattin Ali’s Kürk Mantolu Madonna and Novels of Iris Murdoch

Öz

The reflections of Irish writer and philosopher Iris Murdoch's philosophy can also be seen in her novels. According to Murdoch, who developed her own philosophical approach by interpreting some of Plato's thoughts, most people are in illusion. She bases this idea on Plato's famous cave allegory. Murdoch believes that very few people see reality by getting rid of their illusions. According to Murdoch, there are certain situations for an individual to get rid of illusion and eventually see the truth. One of the most important factors that shatters illusion is art. In this respect, it can be deduced that art has a very important place in Murdoch's philosophy. The reflections of Murdoch's bringing art to the fore in her philosophy are observed in her novels. She refers to art to a certain extent in almost all of her novels. It is pointed out that art is especially emphasized in the novels discussed in this study. Art is not addressed as any theme in these novels, art is brought to the fore with its specific power, changing and guiding aspects of individuals' perspective on life. A similar example of Iris Murdoch's approach to art is observed in Sabahattin Ali's novel Kürk Mantolu Madonna. It is seen that art is at the forefront in this novel of Ali as well. The hero of the novel Raif is a character who is fond of art, visits art galleries and follows events about art. The event, which identifies Raif's character with Murdoch characters, occurs as a result of his encounter with the painting Kürk Mantolu Madonna. Raif falls under the influence of this portrait and his perspective on life totally changes. He starts to look at life from another angle. It is similar to the characters in Murdoch novels in terms of the changes that art causes in his life. This study focuses on such effects of art on the lives of the characters.

Anahtar Kelimeler

Art, illusion, reality, Sabahattin Ali, Iris Murdoch

Kaynakça

• Referans1 Ali, S. (2019). Kürk Mantolu Madonna, Olimpos Yayınları, Istanbul.
• Referans2 Antonaccio, M. (2000). Picturing the Human, The Moral Thought of Iris Murdoch, Oxford University Pres.
• Referans3 Kaehele, S., & German, H. (1967). The Discovery of Reality in Iris Murdoch's The Bell. PMLA, 82(7).
• Referans4 Murdoch, I. (1999). The Bell, Vintage Publications.
• Referans5 Murdoch, I. (1974). The Black Prince. Warner Paperback Library Publication.
• Referans6 Murdoch, I. (1980). The Sea, The Sea. Penguin Books Publication.
• Referans7 Murdoch, I. (2001). The Sovereignty of Good over other Concepts, Routledge Classics Press.
• Referans8 Schwartz, M. (2009). Moral Vision: Iris Murdoch and Alasdair MacIntyre. Journal of Business Ethics, 90.
• Referans9 Vice, S. (2007). The Ethics of Self-Concern, Iris Murdoch: A Reassessment, Palgrave Macmillan Press, Edited by Anne Rowe.
• Referans10 Yıldız, F. (2010) Iris Murdoch’ın Yapıtlarında Yanılsama ve Gerçeklik, Yayınlanmamış Doktora Tezi.