AİLE PARÇALANMASININ ÇOCUĞUN OKUL BAŞARISINA ETKİSİ: TRABZON ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 5, 167 - 225, 28.06.2018

Ersoy Özmen Alkan

https://doi.org/10.31765/karen.438376

Cited By: 5

Öz

Şüphesiz
aile toplumun en küçük yapı taşı ve en önemli kurumlarından biridir. Ailenin
bir kurum olarak toplum içinde pek çok işlevi vardır. Bu işlevlerin arasında en
önemlisi, ailenin toplumun devamlılığını sağlamasıdır. Aile, yeni doğmuş
üyelerine, eğitme ve sosyalleştirme işlevleri vasıtasıyla ait olduğu toplumun
değerlerini, normlarını ve inançlarını aktararak onları toplumun üyesi hâline
getirir. Nitekim anne ve babanın varlığı, onların çocuklarıyla sağlıklı bir
iletişimde oluşları ve gereksinimlerini yeterince karşılamaları çocukların
geleceği için önemlidir. Aynı şekilde ebeveynlerin çocuğa rehber olmaları ve
onu eğitim başarısında motive edici tutum sergilemeleri de onun ileriki
yaşantısında başarılı bir birey olmasını sağlamaktadır. Ancak günümüzde giderek
artan aile parçalanmaları, ailenin bu işlevlerini yerine getirmesini
zorlaştırmaktadır. Bu da çocuğun sosyal, psikolojik ve akademik hayatında bir
takım tahribatlara yol açarak çocuğun gelecekteki yaşantısında bir takım
problemler yaşamasına neden olmaktadır. Çocuğun okul başarısı da bu problemlerin içindedir.  Bu çalışmada aile parçalanmasının, çocuğun
eğitim hayatına yansıyan olumsuz iz düşümlerinin incelenmesi ve bunların oluşum
süreçlerindeki nedenlerinin neler olduğunun tespit edilmesi amaçlanmıştır.
Evren olarak Trabzon Merkez’e bağlı ortaokul 8. sınıf ve lise 12. sınıfların
belirlendiği bu çalışmada 283 parçalanmış, 283 bütün aileye sahip olmak üzere
toplamda 566 öğrenci üzerinde anket çalışması yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Trabzon’da Aile, Parçalanmış Aile, Aile Fonksiyonları, Okul Başarısı (Akademik Başarı)

Kaynakça

• Adak, Nurşen (2005), “Toplumun Temel Yapı Taşı: Aile”, Kurumlara Sosyolojik Bakış, (Editör: Sevinç Güçlü), İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Akyüz, Hüseyin (1992), Eğitim Sosyolojisinin Temel Kavram ve Alanları Üzerine Bir Araştırma, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Akyüz, Hüseyin (2008), Kurumlar Sosyolojisi Tanımlar, Kuramlar ve Uygulamalar, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Arıkan, Çiğdem (1988), “Ailede Çocuğa Yönelik Şiddet”, Haccettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1-2-3, Ankara.
• Arvasi, S. Ahmet (2008), Eğitim Sosyolojisi, İstanbul: Bilge Oğuz Yayınları. Bauman, Zygmunt (2012), Akışkan Aşk İnsan İlişkilerinin Kırılganlığına Dair, (Çeviren: Işık Ergüden), İstanbul: Versus Kitap.
• Başaran, İbrahim Ethem (1997), Eğitim Psikolojisi Eğitimin Psikolojik Temelleri, Ankara: Özkan Matbaacılık.
• Bayhan, Vehbi (2013), “Beden Sosyolojisi ve Toplumsal Cinsiyet”, Doğu Batı Dergisi 63, (Editör: Cansu Özge Özmen), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bozkurt, Veysel (2012), Değişen Dünyada Sosyoloji, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Büyüköztürk, Şener, ; Çakmak, E. K. ; Akgün, Ö. E. ; Karadeniz, Ş. ; Demirel, F. (2013), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Celkan, Hikmet Yıldırım (1991), “Beşeri Kültürün Temel Öğesi Olarak Aile”, Aile ve Toplum Dergisi, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, Sayı: 1, Ankara.
• Chesla, Elizabeth (2001), A Parent’s Guide To 8th Grade Ensure Your Child’s Success In School, New York: Learning Express.
• Cüceloğlu, Doğan (2006), Başarıya Götüren Aile Sınav Döneminde Ana Babalık, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çağan, Kenan (2011), “Ailenin İşlevleri”, Aile Sosyolojisi, (Derleyen: Kadir Canatan, Ergün Yıldırım), İstanbul: Açılım Kitap Yayınları.
• Çankırılı, Ali (2008), Okul Ailede Başlar, İstanbul: Zafer Yayınları.
• Doğan, İsmail (2011), Eğitim Sosyolojisi, Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık,.
• Doğan, İsmail (2012), Sosyoloji Kavramlar ve Sorunlar, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Doğan, Sait Mehmet; Özyurt, S. ; Boztoprak, G. (2009), Sosyoloji Çarşısı, İstanbul: Yazı Yayınları.
• Durkheim, Emile (2011), İntihar,(Çeviren: Özer Ozankaya), İstanbul: Cem Yayınevi.
• Dündar, Özge Zeybekoğlu (2012), “Değişen ve Değiş(e)meyen Yönleriyle Aile: Yapısı, Türleri, İşlevleri”, Değişen Toplumda Değişen Aile Sosyolojik Tartışmalar, (Editör: Nurşen Adak), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Esen, Havva (2010), “Akyurt İlköğretim Okulunda Okuyan Parçalanmış ve Tam Ailelerden Gelen Öğrencilerin Aile İçi Durumları ve Okul Başarı Durumlarına İlişkin Görüşleri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Feyzioğlu, Semiha; Kuşçuoğlu, C. (2011), “Tek Ebeveynli Aileler”, Aile ve Toplum Dergisi, Ames Matbaacılık, Sayı: 26, Ankara.
• Freyer, Hans (1967), Sosyolojiye Giriş, (Çeviren: N. Abadan), Ankara: Sevinç Matbaası.
• Gökçe, Birsen (1991), “Aile ve Aile Tipleri Üzerine Bir İnceleme”, Aile Yazıları 1 Temel Kavramlar Yapı ve Tarihi Süreç, (Der.: Beylü Dikeçliğil, Ahmet Çiğdem), Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Güleç, Selma; Alkış, Seçil (2003), “İlköğretim Birinci Kademe Öğrencilerinin Derslerdeki Başarı Düzeylerinin Birbiriyle İlişkisi” İlköğretim-Online Dergisi, Sayı: 2, Ankara.
• Kalaycı, Ahmet Rasim (2011), Tek Ebeveynli Aileler, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Kasapoğlu, Aytül (1990), “Birey-Aile-Toplum”, 1. Aile Şurası Bildirileri, Ankara: Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Kasatura, İlkay (1998), Kişilik ve Özgüven, İstanbul: Evrim Yayınları.
• Küçükkurt, Mehmet (1990), “Ailenin Psikolojik (Moral) Fonksiyonu”, Türkiye Aile Yıllığı 1990, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Marshall, Gordon (2009), Sosyoloji Sözlüğü, (Çeviren: Osman Akınbay, Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Murdock, George Peter (1965), Social Structure, New York: The Macmillan Company.
• Ozankaya, Özer (1994), Toplumbilim, İstanbul: Cem Yayınevi,
• Ozankaya, Özer (1995), Temel Toplumbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Nar, Ercan (2005), Anne Baba ve Öğretmenim Beni Anlayın, İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Nirun, Nihat (1994), Sistematik Sosyoloji Yönünden Aile ve Kültür, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Özgüven, İbrahim Ethem (2001), Ailede İletişim ve Yaşam, Ankara: Pdrem Yayınları.
• Özgüven, İbrahim Ethem (2002), Bireyi Tanıma Teknikleri, Ankara: Pdrem Yayınları.
• Özyurt, Cevat (2011), ”Çocuk Sosyolojisi: Bir Giriş Denemesi”, Aile Sosyolojisi, (Derleyen: Kadir Canatan, Ergün Yıldırım), İstanbul: Açılım Kitap Yayınları.
• Senemoğlu, Nuray (2005), Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Steinberg, Laurence (2013), Ergenlik, (Çeviren: Figen Çok vd.), Ankara: İmge Kitabevi.
• Şahnur, Şener; Uluergüven, Ç. ; Arıkan, Z. ; Oral, N. (1988), “Ankara’daki İki Yetiştirme Yurdunda Yaşayan Ergenlerde İntihar Eğilimleri”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1-2-3, Ankara.
• Şemin, Refia (1975), Okulda Başarısızlık, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Şemin, Refia Uğurel (1992), Gençlik Psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi, Şentürk, Ünal (2012), Sosyolojik Açıdan Parçalanmış Aile ve Çocuk İlişkisi, İstanbul: Kum Saati Yayınları,
• Şimşek, Tülay Bozkurt (1988), “Endüstrileşmiş Toplumlarda Aile Yapısına Sosyo-Psikoljik Açıdan Genel Bir Bakış”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1-2-3, Ankara.
• Tezcan, Mahmut (1990), “Toplumsal Değişme ve Aile”, Türkiye Aile Yıllığı 1990, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Tezcan, Mahmut (1999), Eğitim Sosyolojisi, Ankara: Şafak Matbaacılık.
• Tezcan, Mahmut (2003), “Eğitimin Toplumsal Temelleri”, Öğretmenlik Mesleğine Giriş, (Editör: Veysel Sönmez), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tezcan, Mahmut (2012), Çocuk Sosyolojisi, Ankara, Anı Yayıncılık.
• Timurturkan, Meral (2012), “Aile Birliğinin Bozulması: Boşanma ve Yeniden Evlenme”, Değişen Toplumda Değişen Aile Sosyolojik Tartışmalar, (Editör: Nurşen Adak), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Tufan, Beril (1983), “Aile İçi İlişkilerin Ruh Sağlığına Etkisi Üzerine Bir İnceleme”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, Cilt: 1, Sayı:1, Ankara.
• Turgut, Mustafa (Ed.) (2010), Türkiye’de Ergen Profili 2008, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Ulusoy, Ayten (2009), “Öğrenme”, Gelişim ve Öğrenme, (Editör: Ayten Ulusoy), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Wolf, Anthony E. (2002), Boşanmanız Şart Mıydı? Boşanmış Ana-babalar İçin Rehber, (Çeviren: Emel Aksay), Ankara: Sistem Yayıncılık.
• Yavuzer, Haluk (1997), Çocuk Psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, İbrahim (2006), “Akademik Başarının Yordayıcısı Olarak Gündelik Sıkıntılar ve Sosyal Destek”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı.30, Ankara.
• Yörükoğlu, Atalay (2000), Değişen Toplumda Aile ve Çocuk, İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yararlanılan Web Kaynakları
• Ergün, Mustafa (t.y.), Eğitim Sosyolojisi, E-kitap, http://www.egitim.aku.edu.tr/egsos.pdf (Erişim: 10.04.2013)
• Hasanoğlu, Alper (2013), “Babanın Yokluğu”, Radikal Gazetesi, 27.10.2013 http://www.radikal.com.tr/yazarlar/dr_alper_hasanoglu/babanin_yoklugu-1157555 (Erişim: 09.11.2013)
• MEB, (2013a), “Okul Başarısında Ailenin Rolü”, http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/07/20/702539/dosyalar/2012_12/24055839_aileninrolu.pdf (Erişim: 23.09.2013)
• MEB, (2013b), “Devamsızlık”, http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/34/05/217808/icerikler/devamsizlik_75676.html (Erişim, 12/11/2013)
• Milliyet, (2013), “12 Yaşında İntihar Etti”, http://gundem.milliyet.com.tr/12-yasinda-intihar-etti/gundem/detay/1805230/default.htm (Erişim: 10/12/2013) Şahin, Doğan (2013), “Kişilik Bozukluklarında Görüşme, Anamnez ve Formülasyon”, http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:q2sbwu0Stt4J:iys.inonu.edu.tr/webpanel/dosyalar/477/file/formulasyon/kisilik-bzk-larinda-formulasyon.ppt+&cd=3&hl=tr&ct=clnk&gl=tr (Erişim: 06/11/2013)