Sinope’den bir Duodecim Scriptorum Tablası

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 9, 1 - 8, 27.06.2020

Nazli Yıldırım

https://doi.org/10.31765/karen.683954

Öz

Bu çalışmada Sinope kenti içerisinde tespit edilmiş olan bir oyun tablası incelenmiştir. Kentin sur duvarı üzerinde devşirme olarak kullanılmış olan bu tabla, Roma Dönemi’nde oldukça sevilen ve pek çok kentte örneği tespit edilen Duodecim Scriptorum oyununa aittir. Tablada oyun taşlarının yerleştirildiği ana bölüm üç sıradan oluşmaktadır. Her bir sıranın içerisinde kareler şeklinde biçimlendirilmiş olan on iki oyun hanesi bulunmaktadır. Oyun sıraları iki yanda altışar hane olmak üzere bir ayırma işareti ile tam ortadan ikiye ayrılmıştır. Ayırma işareti olarak birinci ve üçüncü sıralarda çarpı (x), ikinci sırada artı (+) motifi kullanılmıştır. Sinope sur duvarı üzerinde kullanılmış olan bu oyun tablası olasılıkla büyük boyutları ve masif yapısı nedeniyle Selçuklu Dönemi’nde sur duvarlarının yenilenmesi ve onarımları sırasında devşirme malzeme olarak tercih edilmiştir. Hanelerin ve ayırma işaretlerinin düzenlenişine göre tipolojik olarak hiçbir oyun tablası ile bire bir benzeşmeyen Sinope duodecim scriptorum tablasında, dönemin yaygın motiflerinin farklı şekilde tasarlanarak kullanıldığını ve bu anlamda özgün bir örnek olduğunu düşünmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Karadeniz, Paphlagonia, Sinope, Antik Dönem Oyunları, Duodecim Scriptorum

A Duodecim Scriptorum Board from Sinope

Öz

In this study, a game board determined in Sinope has been examined. This board, which was used as a spolia on the city wall of the city, belongs to the Duodecim Scriptorum game, which was very popular in the Roman Period and whose examples were found in many cities. The main section where game pieces are placed on the board consists of three rows. There are twelve game places, which are shaped as squares within each row. Each row is divided into two in the middle, with a separation sign. In the first and third rows, the cross (x) sign is used as the separation sign, and the plus (+) motif in the second row. The game board was probably used as a spolia during the renewal and repairs of the city wall seen in the Seljuk Period due to its large size and massive structure. Sinope duodecim scriptorum table is not exactly like any game table according to the arrangement of the game places and separation signs. It is possible to think that the common motifs of the period were designed and used differently and, in this sense, it was an original example.

Anahtar Kelimeler

Black Sea, Paphlagonia, Sinope, Ancient Games, Duodecim Scriptorum

Kaynakça

• Akurgal, Ekrem ve Budde, Ludwig, (1956), Vorlaufiger Bericht Über die Ausgrabungen in Sinope, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Arslan, Aytuğ, (2007), “Roma Halkının Sevdigi Bir Oyun: Duodecim Scripta”, Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, 17, 33-43.
• Austin, Roland G., (1934), “Roman Board Games. I”, Greece & Rome, 4/10, 24-34.
• Abbasoğlu, Haluk ve Özdibay, Aşkım, (2008), “Perge Kazı ve Onarım Çalışmaları 2007 Yılı Raporu”, KST, 30/ II, 483-502.
• Barat, Claire, (2012), “La ville de Sinope, reflexions historiques et archeologiques”, Sinope. The Results of Fifteen Years of Research Proceedings of the International Symposium, 7-9 May 2009, (Ed. Dominique Kassab Tezgör), Leiden: Brill, 25-64.
• Bell, Robert C., (1969), Board and Table Games from Many Civilizations I. London: Oxford University Press.
• Boysal, Yusuf, (1959), “Sinop'un En Eski Buluntuları ve Kolonizasyonu Hakkında”, TAD, VIII/2, 23-29.
• Bell, Robert C. ve Roueché, Charlotte, (2007), “Graeco-Roman Pavement Signs and Game Boards, A British Museum Working Typology”, Ancient Board Games in Perspective: Papers from the 1990 British Museum colloquium, (Ed. I. L. Finkel), Londra: The British Museum Press, 106-109.
• Selvi-Bener, Salkım, (2013), Antikçağda Oyun ve Oyuncaklar, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Selvi-Bener, Salkım, (2008), Eski Yunan ve Roma’da Oyun ve Oyuncaklar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bryer, Antony ve Winfield, David, (1985), The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos, Washington: Dumbarton Oaks.
• Erzen, Afif, (1956), “Sinop Kazısı 1953 Yılı Çalışmaları”, TAD, VI/1, 69-72.
• Demirer, Ünal, (2015), “Kibyra Kazılarında Bulunan İki Adet Duodecim Scripta Tablası”, I. Teke Yöresi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, (Ed. Şevkiye Kazan Nas), Antalya: Asude Ofset Matbaa Hizmetleri 741-748.
• Kurke, Leslie, (1999), “Ancient Greek Board Games and How to Play Them”, Classical Philology, 94/ 3, 247-267.
• Mulvin Lynda ve Sidebotham, Steven E., (2004), “Roman Game Boards from Abu Sha’ar (Red Sea Coast, Egypt)”, Antiquity, 78/301, 602-617.
• Redford, Scott, (2014), İktidar İmgeleri. Sinop İçkalesindeki 1215 Tarihli Selçuklu Yazıtları, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Roueché, Charlotte, (2007), “Late Roman and Byzantine Game Boards at Aphrodisias”, Ancient Board Games in Perspective: Papers from the 1990 British Museum colloquium with additional contributions, (Ed. I. L. Finkel), London: The British Museum Press, 100-105.
• Schädler, Ulrich, (1995), “XII Scripta, Alea, Tabula: new evidence for the Roman history of Backgammon”, New Approaches to Board Games Research: Asian origins and future perspective. International Institute for Asian Studies, (Ed. Alexander J. de Voogt), Leiden: IIAS, 73-98.
• Schamber, Peter, (2009), XII Scripta: Compilation, Analysis and Interpretation, Senior Thesis, DePauw: DePauw University.
• St. Clair, Archer, (1996), “Evidence for Late Antique Bone and Ivory Carving on the Northeast Slope of the Palatine: The Palatine East Excavation”, Dumbarton Oaks Papers, 50, 369-374.
• Talloen, Peter, (2018), “Rolling the dice: Public game boards from Sagalassos”, HEROM, 7/1-2, 97-132.