GİRESUN HALK KÜLTÜRÜNDE HAVA TAHMİNİNE YÖNELİK İNANIŞLAR

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 20, 557 - 571, 30.12.2023

İlker Avcıoğlu

https://doi.org/10.31765/karen.1358756

Öz

Halk bilgisi; toplum üyeleri arasında kuşaktan kuşağa aktarılan bilgi, beceri, inanç, ritüel ve öğretiyi içeren kültürel dönüşümü ifade eder. Binlerce yıllık tecrübelerin bir sonucu olarak ortaya çıkan halk bilgisi ürünleri, toplumsal hafızanın en önemli parçalarından birisidir. Halkın hava durumu tahminlerine yönelik inanışları halk bilgisinin en ilgi çekici konularındandır. Bu inanışlar deneme yanılma yöntemi ile elde edilen ve sözlü aktarımla günümüze kadar ulaşan kadim bilgilerdir. Yağmurun ne zaman yağacağı, kış aylarının soğuk mu ılık mı geçeceği, yazın kuraklık olup olmayacağı vb. gibi bilgilerin önceden tahmin edilmesi, halkın meteorolojik hadiselere karşı hazırlık yapmasını sağlar. En temel ekonomik faaliyetlerin tarım ve hayvancılık olduğu toplumlarda, hava tahminleri ile ilgili inanışlar son derece önemlidir. Halkın doğa olaylarını gözlemlemesinin ve yorumlamasının bir sonucu olan halk meteorolojisi ile ilgili inanışlar, Türk halk kültüründe oldukça yaygındır. Bu çalışmada, Giresun ilinde yaşayan halkın hava tahminlerine yönelik inanışlar konu olarak seçilmiştir. Çalışmada, kaynak kişilerle yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak sözlü kültürde canlılığını koruyan geleneksel hava tahminleri ile ilgili inanışlar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Giresun, Halk İnanışları, Halk Meteorolojisi

Kaynakça

• Acıpayamlı, Orhan (1963), “Türkiye’de Yağmur Duası ve Psiko-Sosyal Metotla İncelenme-si.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXI/1-2, s. 1-39.
• Akın, Cavit (2004), Giresun Tarihi ve Kültürel Değerlerimiz, Ankara: Gece Kitaplığı.
• Aslan, Erkan (2020), “Fakelore mu, Geleneğin İcadı mı, Uygulamalı Halk Bilimi mi? Hamamö-nü Hıdırellez Şenlikleri Üzerine Bir İnceleme" Milli Folklor, 16.126, s. 75-85.
• Avcıoğlu, İlker (2023), “Türk Mitolojisinde Koruyucu Ruhlar”, Filoloji Alanında Akademik Ça-lışmalar, (Ed. Doç. Dr. Gülnaz KURT), Ankara: Gece Kitaplığı, s. 189-212.
• Ögel, Bahaeddin (2003), Türk Mitolojisi, I, Ankara: Türk Dil Kurumu Basımevi.
• Biray, Nergis (2009), “12 Hayvanlı Türk Takvimi-Zamana ve İnsana Hükmetmek”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15/39, s. 671-682.
• Boratav, Pertev Naili (1984), 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Demir, Recep (2019), “Halk Meteorolojisi ve Bir Meteoroloji Örneği: Kocakarı Hesabı”, The Journal of Academic Social Science Studies, 75, s. 213-222.
• Demirkaya, Hilmi (2013), "Antalya’da Geleneksel Hava Durumu Tahmini Yöntemleri" Milli Folklor, 98, s. 174-186. Dilek, İbrahim (2021), Türk Mitoloji Sözlüğü., Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Elçin, Şükrü (1991), Anadolu Köy Orta Oyunları, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Emecen, Feridun Mustafa (1976), “Giresun”, TDV İslam Ansiklopedisi, XIV, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 78-84.
• Göncüler, Fatma Jale Gül (2009), “Halkbilimsel Unsurlar Açısından Aksu Festivali’nin Değer-lendirilmesi", Uluslararası Giresun ve Doğu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu, 09-11 Ekim 2008, 2, s. 622-635.
• Külcü, Recep (2015), “Türklerin Kültür Mirası Olarak 12 Hayvanlı Türk Takvimi”, Akademia Disiplinlerarası Araştırmalar Dergisi, 1/1, s. 1-4.
• Kürkan, Fatma (2019), “Giresun’da Türk Su Kültünün İzleri”, Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 6/16, s. 109-130.
• Okutan, Hasan Tahsin (1949). Şebinkarahisar ve Civarı: Coğrafya, Tarih, Kültür, Folklor. Gire-sun: Yeşilgiresun Matbaası.
• Sever, Ramazan (2019), "Giresun’da Düzenlenen Festival ve Şenlikler", II. Uluslararası Battal-gazi Multidisipliner Çalışmalar Kongresi, 15-17 Mart 2019, s. 785-801.
• Turhan, Salih ve Altınkaynak Erdoğan (2009), Giresun Türküleri ve Oyun Havaları, Giresun: Giresun Valiliği Yayınları.
• Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (2019), I, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.