TANZİMAT’LA GELENEKSEL KENT MERKEZLERİNİN YENİ KENT MERKEZLERİNE DÖNÜŞÜMÜNÜN SİNOP’TAKİ İLK ADIMI: ESKİ BELEDİYE BİNASI

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 22, 199 - 223, 05.12.2024

Mahitap Sel , Süleyman Özgen

https://doi.org/10.31765/karen.1444598

Öz

Kültür varlıkları açısından zengin olan Sinop kentine ilişkin tescil kararlarının, 1952 yılından itibaren alındığı görülmektedir. Sistematik tescil çalışmaları, 1979 tarihinde başlatılmıştır. 1979 öncesinde yapılmış tescillerin bazıları, sistematik tespit-tescil aşamasında unutulmuştur. Tescili unutulan yapılar Koruma Amaçlı İmar Planlarında, tescilli olarak işlenmemiştir. Bu nedenle tescili unutulan yapılar yok olmuştur. Bu yapılardan biri de Sinop Belediyesinin “Eski Kâgir Binası ”dır.
Bahse konu yapı, 1863 yılında Hükümet Konağı olarak yapılmıştır, 1880’lerden itibaren de Belediye Binası olarak hizmet vermiştir. Batı üsluplu olan “Kâgir Eski Belediye Binasının” tescili, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulunun 14.2.1976 tarih 8950 sayılı kararıyla yapılmıştır. Bina, tescil yazışmalarının yapıldığı süreç içinde, 1975 yılının ortalarında hızla yok edilmiştir. Binanın yerine aynı yıl beş katlı betonarme belediye hizmet binası yaptırılmıştır. Yeni Belediye Binası da, Millet Bahçesi projesi kapsamında, 2022 yılında yıktırılmıştır. Yapının yeri günümüzde, Millet Bahçesi olarak düzenlenmiş durumdadır.
Eski Belediye Binası, 1863 den 1975 e kadar kesintisiz 112 yıl kamu binası olarak hizmet vermiştir. Yapı Osmanlının Tanzimat Döneminden Cumhuriyetin 1975 yılına kadar geçen sürede; değişimin/dönüşümün, Batılılaşmanın, Birinci Dünya Savaşının, Kurtuluş Savaşının, Osmanlıdan Cumhuriyete geçişin ve Cumhuriyetin 52 yılının tanığı olmuştur. Kâgir Belediye Binası, önünde fener alayları ve bayram kutlamaları yapan, çarşıya giderken sürekli önünden geçen Sinop halkının yaşamında önemli bir yer almıştır.
Sayılan nedenlerle 2863 sayılı yasaya ve Yüksek Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun 05.11.1999 tarih 660 sayılı ilke kararına göre, tescilli yapı olarak koruma amaçlı planlarına işlenmesi, kent arşivi işlevi verilerek ihya edilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sinop Eki Belediye Binası, Tanzimat Dönemi Dönüşümü,, Batılılaşma,, Sinop Yeni kent Merkezi,, Kurul Kararları,, Tescil,, Koruma

Etik Beyan

Bu makale etik kural ve ilkelere uyularak hazırlanmıştır.

Destekleyen Kurum

YOK

Teşekkür

Desteklerinden dolayı Sinop İl Kültür Müdürlüğü’ne, Sinop Müzesinin tüm çalışanlarına, İller Bankası AŞ.ye ve uzmanlarına, Sinop Belediyesi’ne ve Abdullah TAHTA’ya, Samsun Rölöve ve Anıtlar Müdürü Ali SARIALİOĞLU’na teşekkür ederiz. Makalede kaynakça olarak ele alınan tüm yayın sahiplerine emekleri için teşekkür ederiz. Makalede ele alınan yapıya ilişkin, 1975-1976 de tespitleri yapan, raporları yazan kurum uzmanlarına; durumu tarihinde belgeledikleri için ayrıca teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Erdek Kaymakamlığı Arşivi (2024).
• Eski Türkiye Fotoğrafları Arşivi. (02.02.2024). https://www.eskiturkiye.net/tag/h%C3%BCk%C3%BCmet-kona%C4%9F%C4%B1/: adresinden alındı.
• İller Bankası Arşivi (2024 ve öncesi).
• Mahitap Sel Kişisel Arşivi (2024 ve öncesi).
• Samsun Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü Arşivi (2024 ve öncesi).
• Sinop Müzesi Arşivi (2024 ve öncesi).
• Sinop Belediyesi Arşivi (2024 ve öncesi).
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA).
• Acar, Gevher (2000), Tanzimat Dönemi Fikir ve Düşünce Hayatının Mimari Alana Yansıması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arın Samancı, Kadriye Merve (2019), Kayseri Meydanının Cumhuriyet Dönemi Modernizm Yaklaşımı Bağlamında Değişimi: Eski Hükümet Konağı Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Aydın, Önder (2006), Son Dönem Osmanlı Mimarlığı’nda Batılı Klasik Oranların Kullanımı Üzerine Bir Araştırma: Sultan II. Abdülhamid devri (1876-1909) Hükümet Konaklarında Sütun Düzeni Analizi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Bal, Mehmet Suat (1998), Türkiye Selçuklularında Ticari Hayat, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Barat, Claire (2006), Sınope Dans Son Envıronnement Pontıque, Fransa: Yayımlanmamış Doktora Tezi, Unıversıte Mıchel De Montaıgne - Bordeaux 3.
• Belediyeler Yıllığı (1949), Ankara: İller Bankası Yayınları.