Kurgan Kalıntı Ve Buluntularına Göre Bozkır İnsanının Giyim Kuşamı

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 34 - 48, 12.06.2024

Mazhar Narşap

Öz

Toplumların kültürlerinin oluşturulmasında yaşadıkları coğrafyanın şartları birinci derecede rol oynamıştır. Ormanlarda yaşayan kavimler ile çölde yaşayan kavimlerin yaşam koşullarının aynı olmaması her iki toplumun oluşturmuş olduğu kültürleri de farklılaştırmıştır. Çin Seddi’nden, Tuna Nehri’ne kadar olan Avrasya coğrafyasında yaşayan bozkır kavimleri de yaşamış oldukları coğrafyanın iklim koşullarına uygun olan konar göçebe yaşam tarzını benimsemişlerdir. Konar göçebe yaşam tarzı basit bir göçebelik olmayıp boy beyinin idaresinde yılın belirli zamanlarında hayvanlarına taze ot bulabilmek amacıyla yapılan göç hareketidir. Konar göçebe yaşamı benimsemiş olan bozkır kavimleri bu şartlar neticesinde kendilerine has olan bozkır kültürünü diğer bir adı ile atlı göçebe kültürünü ortaya çıkarmışlardır. Bu kültür hakkında sözlü, yazılı ve arkeolojik kaynaklardan bilgi elde edilmektedir. Bozkır kavimlerinin kendilerine ait olan yazılı kaynakları sınırlı da olsa bulunmakla birlikte ilişkide bulundukları diğer kavimlerin yazılı kaynaklarından bozkır kavimlerinin kültür tarihine dair önemli bilgiler elde edilmektedir. Esas bozkır kavimlerinin kültür tarihine dair veriler arkeolojik kaynaklardan elde edilmektedir. Arkeolojik kaynakların başında ise kurganlar gelmektedir. Kurgan, bozkır insanı öldüğünde defnedildiği yığma tepe mezarlardır. Bu mezar kültürü bozkır kavimlerinin yayıldığı coğrafyanın her yerinde görülmektedir. Kurganlar sadece bozkır insanı öldüğünde defnedildiği bir mezar yeri olmayıp aynı zamanda bozkır kültür tarihi hakkında önemli veriler sunan bir kaynaktır. Kurganlarda yapılan arkeolojik kazı çalışmalarında bulunan kalıntı ve buluntular ile bozkır insanının, giyim-kuşamı hakkında bilgi elde edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bozkır, Kurgan, Kültür, Giyim-kuşam

CLOTHING OF THE PEOPLE OF THE STEPPE ACCORDING TO KURGAN REMAINS AND FINDS

Öz

The conditions of the geography in which societies live have played a primary role in the creation of their cultures. The fact that the living conditions of the tribes living in forests and those living in deserts are not the same has also differentiated the cultures formed by both societies. The steppe tribes living in the Eurasian geography from the Great Wall of China to the Danube River also adopted the nomadic lifestyle suitable for the climatic conditions of the geography they lived in. The nomadic lifestyle is not a simple nomadism, but a migration movement carried out under the direction of the boy bey in order to find fresh grass for their animals at certain times of the year. As a result of these conditions, the steppe tribes, who have adopted the nomadic life, have created their own steppe culture, also known as horse nomadic culture. Information about this culture is obtained from oral, written and archaeological sources. Although the written sources of the steppe tribes themselves are limited, important information about the cultural history of the steppe tribes is obtained from the written sources of other tribes with which they are in contact. Data on the cultural history of the main steppe tribes are obtained from archaeological sources. The most important archaeological sources are the kurgans. Kurgan are masonry hill graves where steppe people are buried when they die. This grave culture is seen everywhere in the geography where steppe tribes spread. Kurgans are not only a burial place where steppe people are buried when they die, but also a source that provides important data about the history of steppe culture. With the remains and finds found in the archaeological excavations in the kurgans, information about the clothing-dress of the steppe people is obtained.

Anahtar Kelimeler

Steppe, Kurgan, Culture, Clothing

Kaynakça

• 1. Kitaplar
• Akşiev, Kamal. Kurgan Issık, Moskova,1978.
• Çakan, Varis Abdurrahman, Orta Asya Türk Tarihine Giriş, A Kitap Bir Binyıl Yayınevi, 2015.
• Çoruhlu, Yaşar. Eski Türklerin Kutsal Mezarları Kurganlar. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2019.
• Diyarbekirli, Njejat. Hun Sanatı, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Kültür Yayınları, 1972.
• Durmuş, İlhami. Sarmatlar, Ankara: Kaynak Yayınları, 2007.
• Durmuş, İlhami. Türk Kültürüne Giriş, Akçağ Yayınları, 2016.
• Herodotos, Herodotos Tarihi, (Çev. Müntekim Ökmen) İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2015.
• Hippokrates , Airs, Water, Places, Cambridge: Harvard Üniversity Press, 1995.
• İbn Fadlan, İbn Fadlan Seyahatnamesi (Çev. Ramazan ŞEŞEN), Yeditepe Yayınları, 2022.
• Kafesoğlu, İbrahim. Türk Millî Kültürü, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2010.
• Kaşgarlı Mahmut. Divanü Lügat-it Türk Tercümesi (Çev. Ahmet Bican Ercilasun- Ziyat Akkoyunlu) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2015.
• Ögel, Bahaeddin. İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.
• Parzinger Hermann. Der Skythenzeitliche Fürstenkurgan Arzhan 2 in Tuva, 2010.
• Rudenko, Sergei. Frozen Tombs Of Siberia, London, 1970.
• Togan, Zeki Velidi. Umumî Türk Tarihine Giriş, İstanbul: Enderun Yayınları, 1981.
• 2. Makaleler
• Ataç, Galip. İskitlerde Hekimlik.
• Belli Oktay. “Eski Çağ ve Orta Çağ’da Türkler’de Kurgan Yapma Geleneği” Türkler, 3 (2002), 927-931.
• Koca Salim, “Türkiye Selçuklu Sultanı I. İzzeddin Keykâvus’un Aldığı ve Kullandığı Hâkimiyet Sembolleri”, Belleten Dergisi, 59 (1995), 55-74.
• Pozdnjakov,V.D. “Die Rekonstruktion Der Tracht”, Der Skythenzeitliche Fürstenkurgan Arzhan 2 in Tuva. 2010.