Türkiye’de Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği ve Ebelik Lisansüstü Tezlerinde Motivasyonel Görüşme Tekniği Kullanımı

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 104 - 118, 31.07.2024

Seyhan Alpay , Ebru Şahin

Öz

Amaç: Bu çalışma Türkiye’de Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği ve Ebelik alanında Motivasyonel Görüşme Tekniği kullanılan lisansüstü tezlerin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Çalışmanın evrenini, Aralık 2023-Şubat 2024 tarihleri arasında Ulusal Tez Merkezi veri tabanında “motivasyonel görüşme” anahtar kelimesi kullanılarak taranan çalışmalar oluşturmuştur. Tarama sonucunda Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği ve Ebelik alanında Motivasyonel Görüşme Tekniği kullanılan 12 lisansüstü tez araştırma kapsamına alınmıştır.
Bulgular: Çalışmaların toplam örneklem sayısı 1.153 katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışmaya dahil edilen tezlerin 2016-2023 yılları arasında yapıldığı, 11 tanesinin doktora tezi olduğu, tezlerin 3’ü ebelik anabilim dalı, 2’si doğum ve kadın hastalıkları hemşireliği, 1’i kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği ve 6’sının de hemşirelik anabilim dalında yapıldığı saptanmıştır. Tezler konu dağılımı açısından incelendiğinde; motivasyonel görüşme tekniği ile verilen eğitimin, %16.7’sinin emzirmenin desteklenmesi ve emzirme özyeterliği, %16.7’sinin cinsel yaşam kalitesi, %8.3’ünün sağlıklı yaşam biçimi davranışı, % 25’inin doğum korkusu ve doğum özyeterliği, doğum algısı, %8.3’ünün HPV algısı ve inancı, %8.3’ünün üriner inkontinans, %8.3’ünün doğum inancı ve %8.3’ünün sigara bırakma davranışı gibi parametreler üzerindeki etkisinin incelendiği görülmüştür. Motivasyonel görüşmenin kadınlarda doğum korkusunu azalttığı, emzirme öz yeterliğini arttırdığı, travmatik doğum algısı düzeyini düşürdüğü, menopozal dönemde cinsel sağlık, cinsel fonksiyon bozukluğu, HPV bilinç düzeyi ve sigara bırakma davranışı üzerinde olumlu sonuçlar sağladığı belirlenmiştir.
Sonuç: Motivasyonel görüşme tekniği kullanılarak yapılan araştırmaların çoğunda verilen eğitimin girişim grubunda olumlu davranış değişikliğine katkı sağladığı belirlenmiştir. Hemşirelik uygulamalarında ve danışmanlıkta motivasyonel görüşme tekniklerinden yararlanılması, hemşirelerin hizmet içi eğitimlerine bu tekniğin entegre edilmesi kadın sağlığının geliştirilmesine vereceği katkılardan dolayı önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

gebe, kadın, lisansüstü, motivasyonel görüşme, tez

Kaynakça

• Akgün, M., ve Boz, İ. (2019). Doğum korkusu yönetiminde psikoeğitimin yeri. Journal of Academic Research in Nursing, 5(2), 163-168.
• Ateşeyan, Y. (2021). Sağlık inanç model temelli eğitim ve motivasyonel görüşmenin annelerin hpv aşısına ilişkin bilgi, inanç ve tutumlarına etkisi (Doktora tezi), Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Aydın, R., ve Kukulu, K. (2020). The importance and process of using theory in nursing researches: Hemşirelik araştırmalarında kuram kullanımının önemi ve süreci. Journal of Human Sciences, 17(1), 389-403.
• Barut, S. (2021). Travmatik doğum algısı olan nulliparlarda motivasyonel görüşmelerin doğum algısı ve özyeterliliğine etkisi (Doktora tezi), İnönü Üniversitesi Malatya.
• Bekmezci, E. (2023). Motivasyonel görüşmeye dayalı emzirme eğitiminin sezaryen sonrası emzirme motivasyonuna, emzirme başarısına ve emzirme öz-yeterlilik algısına etkisi. (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Calpbinici, P. (2020). Primipar gebelere motivasyonel görüşme yöntemi ile verilen eğitim programının doğum korkusuna, doğumda öz-yeterliliğe ve doğum şekline etkisi: randomize kontrollü çalışma (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Ankara.
• Cangöl, E. (2016). Emzirmeyi desteklemede gebelik boyunca sürdürülen motivasyonel görüşmelerin etkisi. (Doktora tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Ceylan, Ç., ve Kılıçarslan Törüner, E. (2020). Adölesanlarda sağlık davranışı değişikliğinde motivasyonel görüşmenin kullanılması: Sistematik Derleme. [Using motivational interviewing to health behavior change in adolescents: systematic review]. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 2(1), 39-51.
• Çankaya, S., ve Şimşek, B. (2021). Effects of antenatal education on fear of birth, depression, anxiety, childbirth self-efficacy, and mode of delivery in primiparous pregnant women: A prospective randomized controlled study. Clin Nurs Res, 30(6), 818-829. doi:10.1177/1054773820916984
• Çevik, B. E. (2023). Transteoretik modele dayalı online motivasyonel görüşmelerin gebelerin sigara bırakma başarı öngörüsü, öz- etkililik-yeterlilik düzeyleri ve sigara bırakma davranışı üzerine etkisi (Doktora tezi), Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sivas.
• Çiçek Özdemir, S. (2022). Üriner inkontinansı olan kadınlara motivasyonel görüşmelerle desteklenmiş transteoretik (değişim) model'e dayalı verilen eğitimin etkinliğinin değerlendirilmesi (Doktora Tezi ), Gazi Üniversitesi Ankara.
• Dağcı, M. (2019). Türkiye’de 2008-2018 yılları arasında model ve kuram kullanılmış hemşirelik araştırmaları: Sistematik inceleme. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi(9), 929-943. Demirtaş, F. A., Fırat, B., ve Sahin, N. (2022). Menopoz ve cinsel yaşam: Sistematik derleme. Androloji Bülteni (Andrology Bullettin), 24(2).
• Dicle, A. N. (2017). Motivasyonel görüşme: öğeler, ilke ve yöntemler. International Journal Of Social Humanities Sciences Research, 4(15), 2043-2053.
• Dikbıyık Boz, G. (2019). Kök hücre nakli sonrası uygulanan motivasyonel görüşmenin cinsel yaşantı, cinsel öz-bilinç ve cinsel öz yeterliğe etkisi. (Yüksek Lisana Tezi), İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul.
• Erat, A., ve Ceyhan, Ö. (2020). Motivasyonel görüşme ile değişime hazırlanma. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 58-63.
• İsbir, G. G., İnci, F., Önal, H., ve Yıldız, P. D. (2016). The effects of antenatal education on fear of childbirth, maternal self-efficacy and post-traumatic stress disorder (PTSD) symptoms following childbirth: an experimental study. Applied nursing research, 32, 227-232.
• Joanna Briggs Institute. (2017). Checklist for Randomized Controlled Trials. Retrieved from https://jbi.global/sites/default/files/2019-05/JBI_RCTs_Appraisal_tool2017_0.pdf
• Kamalak, H. (2023). Menopoz döneminde cinsel disfonksiyon yaşayan kadınlarla yapılan motivasyonel görüşmelerin cinsel yaşam kalitesi ve öz-yeterliğe etkisi. (Doktora tezi), İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Karakayalı Ay, Ç. (2022). Normal doğum inancı düşük olan primipar gebelere yapılan motivasyonel görüşmelerin medikal ve doğal doğum inancına etkisi. (Doktora tezi), İnönü Üniversitesi, Malatya. Kızılırmak, M., ve Demir, S. (2018). Motivasyonel görüşme ve hemşirelikte kullanımı. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(4), 103-109.
• Orhan, İ. (2020). Menopozal kadınlara uygulanan motivasyonel görüşmenin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına ve yaşam kalitesine etkisi. (Doktora tezi), İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Ozdemir, N. K., ve Aydın, G. (2022). Brief motivational interviewing training for teachers providing career services in Turkey: A pilot study. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 22(1), 263-280.
• Ögel, K., ve Şimşek, M. (2021). Motivasyonel görüşme tekniği: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rollnick, S. (2002). Motivational interviewing: preparing people for change: Guilford Press.
• Şensoy, F., ve Koçak, D. Y. (2021). Emzirme danışmanlığında güncel yaklaşımlar. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 4(3), 427-435.
• Tezce, M. A., ve Beydağ, K. D. (2021). Menopozdaki kadınların menopoza bakış açısı ve cinsel yaşam kalitesi. Sağlık ve Toplum Dergisi, 31(1), 175-186.
• Yeşildağ Çelik, B. (2022). Sağlık inanç modeline dayalı geliştirilen ve motivasyonel görüşme ile desteklenen web tabanlı doğum eylemine hazırlık programının primigravida kadınlarda doğum korkusu, doğum öz yeterliliği ve doğum süreci üzerine etkisi (Doktora Tezi), Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sivas. Yücesoy, H., ve Erbil, N. (2023). Türkiye’de gebelere verilen web tabanlı sağlık eğitimleriyle ilgili lisansüstü tezlerin incelenmesi. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 9(3), 111-121.