Suitability for Certification System of Protected Area Network in Blacksea Region’s National Parks

Yıl 2009, Cilt: 9 Sayı: 1, 66 - 79, 01.03.2009

Sezgin Ayan Sevgi Öztürk Nurcan Yiğit

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Karadeniz Bölgesi Milli Parklarının Korunan Alan Ağı Sertifikalandırma Sistemine Uygunlukları

Öz

Günümüzde korunan alanlar, in-situ doğa koruma araçlarının en önemlilerinden biridir. Bu alanlar, doğal ve kültürel kaynaklar ile biyolojik çeşitliliğin korunması, turizm-rekreasyon etkinlikleri için olanaklar sağlama ve kırsal kalkınmaya destek olma gibi işlevleri de yerine getirmektedir. Bu bildiride, korunan orman alanları olarak Karadeniz Bölgesi’nde bulunan Altındere Vadisi, Hatilla Vadisi, Ilgaz Dağı, Kaçkar Dağları, Karagöl-Sahara, Küre Dağları ve Yedi Göller milli parkları ele alınmıştır. Ele alınan korunan alanların, uluslararası statülere ve sertifikasyon sistemlerine göre değerlendirilmesinin gerekliliği üzerinde durularak, mevcut özelliklerin sertifikasyon kriterlerine uygunluğu irdelenmeye çalışılmıştır. Bu sayede; korunan alanlarda gerçekleştirilecek etkinliklerde uluslararası alanda tanınan sürdürülebilir yönetim yaklaşımları kapsamına girilmesi ve korunan alanlar ağına dahil olan diğer alanların bilgi ve deneyimlerinden faydalanılması mümkün olabilecektir. Bu çalışmada, ele alınan alanların, yasal, yönetsel ve ekonomik sorunları ile yerel halkın ve ziyaretçilerin eğitimi, ziyaretçi yönetimi, doğa koruma, tanıtım ve rekreasyon-turizm konuları değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bölgede mevcut milli park statüsünde yedi korunan orman alanı incelendiğinde, en önemli sorunun yerel halk, ilgili kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve Sivil Toplum Kuruluşlarının (STK) işbirliği içerisinde organize olamayışları olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu durum, planlama ve uygulama süreçlerinde sorunlara neden olmaktadır. Bu sorunlara yönelik olarak milli parkları, bütüncül bir yaklaşımla, ekolojik, arkeolojik, sosyal ve kültürel yönden koruyarak sağlayacak şekilde sürdürülebilir yönetimini sağlama anlayışı üzerinde yoğunlaşılmıştır. Milli parkların bu sorunlarını çözmede ve bu alanların etkin/sürdürülebilir koruma-kullanma dengesini sağlamada uluslar arası sertifikasyon programları bir araç olarak değerlendirilmelidir. Karadeniz Bölgesindeki milli parklar, korunan alanlarda doğanın korunması için hazırlanmış olan uygulamadaki tek sertifika sistemi olan PAN Parks kriterleri (Prensip 1: Doğal Değerler: Alan büyüklüğü) açısından değerlendirildiğinde; Kaçkar ve Kastamonu-Bartın Küre Dağları Milli Parklarının PAN Parks kapsamında değerlendirilebileceği, Karadeniz Bölgesindeki diğer beş milli parkın alan büyüklüğü kriteri nedeniyle PAN Parks kapsamında değerlendirilemeyeceği anlaşılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Korunan alan, Milli Park, Biyoçeşitlilik, Sertifikasyon, Karadeniz Bölgesi

Kaynakça

• Anonim 1999. Küre Dağları Milli Parkı Tasarı Gelişme Planı. Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Av Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü Yayınları, UNDP- FAO, 1–6, Ankara.
• Anonim 2001. T.C. Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü Eko- Turizm Alan Belirleme Raporu. Batı Karadeniz Bölge Müdürlüğü Kastamonu-Bartın Küre Dağları Milli Parkı Yakın Çevresi Eko-Turizm Potansiyeli, 8, Kastamonu.
• Anonim 2009. Ilgaz Dağı Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Arançlı S. 2006. Korumada Yeni Yaklaşım. Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Projesi, Yeşil Türkiye, Yeşil Ormancılar Derneği, 2006/6, Sayı. 596, 1–5.
• Ayan S. 2008. PAN Parks projesi, Orman ve Av Dergisi, Eylül-Ekim, Sayı.5, 7-8.
• Başkaya Ş. 2002. Kaçkar Dağları Milli Parkında Ekoturizm, II. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Bildiriler Kitabı, 1. Cilt, 15-18 Mayıs 2002, Artvin. 234-235.
• Cengiz T., Çelem H. 2005. Karagöl-Sahara Milli Parkının Koruma Kullanma Yönünden Değerlendirilmesi, Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, Sözlü Bildiriler Kitabı, 8-10 Eylül 2005, Isparta. 113.
• Çevirgen A. 2003. Sürdürülebilir Turizm Kapsamında Ekoturizm ve Edremit Yöresi İçin Bir Model Önerisi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ABD, Doktora Tezi (Basılmamış), 171. İzmir.
• Daşdemir İ., Güngör E. 2005. Ülkemizdeki Milli Parkların Turizm Sertifikasyon Programları Açısından Değerlendirilmesi, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, 1. Çevre ve Ormancılık Şurası Tebliğler, 4. Cilt, Antalya. 1462–1469.
• Durusoy İ. 2002. Sertifikalandırma ve Türkiye Ormancılığında Gerekliliği, Olabilirliği, Uygulanması Sürecinde Karşılaşılması Muhtemel Darboğazların ve Fırsatların İrdelenmesi. KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 170s. Trabzon.
• Erduran F. 2002. Ilgaz Dağı Milli Parkının Turizm ve Rekreasyonel Gelişim Sorunları. Türkiye Dağları I. Ulusal Sempozyumu, 393–395. Kastamonu.
• Font X. 2003. Labelling and Certification:benefits and challenges for sustainable tourism management and marketing. Labelling & Certification, Benefits & Challenges, ECOCLUB.com E-Paper Series, Nr. 9, July 2003 http://ecoclub.com/library/
• Gümüş C., Kalem S., Menteş İ. 2002. Ilgaz Dağlarının Biyolojik Çeşitliliği ve Doğa Koruma Açısından Önemi. Türkiye Dağları I. Ulusal Sempozyumu, 442–446. Ilgaz-Kastamonu.
• Güneş G. 2005. PAN Parks Korunan Alan Sertifikalandırma Sistemi, Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, Sözlü Bildiriler Kitabı, 8-10 Eylül 2005, 193–200. Isparta.
• Honey M., Rome A. 2001. Protecting Paradise: Certification Programs For Sustainable Tourism and Eco-Tourism, Institue For Policy Studies, Washinton D.S. USA.
• IUCN 1994. United Nations List of National Parks and Protected Areas. Gland.
• Kurdoğlu O. 2002. Kaçkar Dağları Milli Parkı ve Yakın Çevresinin Doğal Kaynak Yönetimi Açısından İncelenmesi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği ABD, Doktora Tezi, Trabzon.
• Maclaren F. T. 2002. A strategic overview of Ecotourizm Acreditation and Certification: The Road Forward. International Year of Ecoturizm, The International Ecotourism Society.
• http://www.world-tourism.org/sustainable/IYE /Regional _Activities/Brazil/case/TIES.htm
• Menteş İ. 2006. Küre Dağları Milli Parkı PAN PARKS Adayı. Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Projesi, Yeşil Türkiye, Yeşil Ormancılar Derneği, ISSN 1307 1874, 2006/6, Sayı. 596, 19-22. Ankara.
• Öztürk S. 2003. Kastamonu-Bartın Küre Dağları Milli Parkının Kaynak Değerleri ve Yönetim Açısından İrdelenmesi, ZKÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı ABD, Yüksek Lisans Tezi, Bartın. 37 (Basılmamış).
• Öztürk S. 2005. Kastamonu-Bartın Küre Dağları Milli Parkının Rekreasyonel Kaynak Değerlerinin İrdelenmesi, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, Isparta. 138.
• Sakıcı Ç. 2005. Maçka-Altındere Vadisi Milli Parkının kaynak Değerlerinin ve Kullanımının Rekreasyonel Açıdan İrdelenmesi, Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, Sözlü Bildiriler Kitabı, 8-10 Eylül 2005, 434–435. Isparta.
• Sever R., Bekdemir Ü. 2007. Ekturizm Açısından Karagöl-Sahara Milli Parkı (Artvin-Şavşat), Atatürk Üniverstesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (39) 267-287. URL1 2007. http://www.geocities.com/dirginempayhmuh/millipar k.html
• URL2 2007. Protected Areas and Certification by Dudley, N. An International Legal Regime for Protected Areas, http://www.iucn.org/themes/law/pdfdocuments/GOV -IUCN- ELP%20Sec%203%20Governance%20Paper040803. pdf URL3 2007. http://www.ecoclub.com/news/050/interview.html
• URL4 2007. “Kitle Turizmi, Alternatif Turizm ve Ekoturizmde Sürdürülebilirlik Üzerine Bir Değerlendirme by N. Erdoğan”.
• http://www.cmyo.ankara.edu.tr/~iktisad/TURKO 4NF/web/Erdogan.doc URL12009. http://www.millîparklar.gov.tr/mpd/mp/millîpark.asp
• URL2 2009. www.panparks.org
• Vurdu H., Uslu N., Güney K., Ünal S., Ayan S., Sıvacıoğlu A., Gürel N., Küçük Ö., Ulusan D., Öztürk S., Türkyılmaz E. 2004. Küre Dağı Milli Parkı’nın Floristik Zenginliği ve Habitat Alanlarının Belirlenmesi Projesi, Sonuç Raporu, Kastamonu.
• Vurdu H., Ayan S., Küçük Ö. 2007. Yerel ve Piyasa Tabanlı Önlemlere Yönelik Karadeniz Bölgesi Koruma ve Bilgi Ağının Kurulması, Teknopaket, 276-292. Kastamonu.
• Yenilmez Arpa N. 2005. Dünyada ve Türkiye’de Doğa Koruma Çalışmaları ve Türkiye’deki Korunan Alanlara Yönelik Durum Değerlendirmesi, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, 1. Çevre ve Ormancılık Şurası Tebliğler, 4. Cilt, 1292. Antalya.