Üniversite Öğrencileri Açısından Kentsel Kültürel Peyzajlarda Karakter ve Algı Değişimi: Bartın, Amasra, Safranbolu

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 1, 45 - 56, 05.03.2017

Bülent Cengiz Canan Cengiz Pelin Keçecioğlu Dağlı

https://doi.org/10.17475/kastorman.296490

Cited By: 2

Öz

Yüzyıllar boyunca birçok medeniyete ev
sahipliği yapmış olan Anadolu sahip olduğu peyzaj çeşitliliği ile günümüzde
kültürel peyzajlar açısından önemli örneklere sahiptir. Bu örnekler içerisinde
ülkemizde Batı Karadeniz Bölgesi’ndeki kültürel turizm tur güzergahında yer
alan araştırma alanları olarak seçilen Bartın, Amasra ve Safranbolu kentleri
kendilerine özgü kültürel peyzaj karakterleri ile dikkat çekmektedir.
Günümüzdeki hızlı kentleşme, kültürel peyzajlar üzerinde baskılar
oluşturmaktadır ve beraberinde değişimi getirmektedir. Bu kapsamda, seçilen
alanlarda kentsel kültürel peyzaj karakterindeki değişim algısı Bartın
Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü 3. ve 4. sınıf lisans öğrencileri ile
lisansüstü öğrencilerine anket uygulanarak ortaya konulmuştur. Anket
sonuçlarına göre öğrencilerinin seçilen kentler bütününde kültürel
peyzajlardaki karakter değişimindeki farkındalıklarının yüksek olduğu ortaya
çıkmıştır. Gerek bakımsızlık gerek peyzaj onarım çalışmalarının eksikliği
gerekse tarihi dokuyla uyumsuz planlamalar ve tasarımlar açısından kentsel
kültürel peyzaj karakterinin geçmişten günümüze olumsuz bir değişim süreci
sergilediği katılımcı değerlendirmeleri sonucunda elde edilmiştir. Anket
sonucunda, katılımcılar genel olarak Bartın Çayı’nın Bartın Kenti için önemli
bir karakter ögesi olduğunu ama sel ve taşkın riski açısından Bartın Çayı ve
çevresinin yeniden planlanması gerektiğini ve tarihi Bartın evlerinin mevcut
haliyle terkedilmiş bir görünüme sahip olduğunu ifade etmişlerdir. Amasra
içinse Amasra’nın tarihi arkeolojik antik liman karakterini yansıttığı ve
kentin yarımada özelliğinin görsel ve estetik çeşitlilik sunduğu ifade
edilirken, kentsel sit alanı içerisindeki yeni yapıların geleneksel konut
dokusu ile uyumlu olmadığı katılımcılar tarafından ortaya konulan sonuçlar
arasındadır. Son olarak Safranbolu için Safranbolu evlerinin Safranbolu Kenti
için önemli bir karakter ögesi olduğunu, safranın Safranbolu için karakteristik
bir bitki olduğunu ve geleneksel kent dokusunun mevcut haliyle kente kültürel
ve estetik bir görünüm kazandırdığını ifade ederken, kent dokusundaki mevcut
açık ve yeşil alanların nitelik ve nicelik yönünden yeterli olmadığını
belirtmişlerdir. Üniversite öğrencilerinin algıları ve tercihleri göz önünde
bulundurulduğunda, kent kimliğine ve karakterine uygun gelecekte yapılacak
planlama ve tasarım çalışmalarının kentsel kültürel peyzajların miras alanı
olarak sürdürülebilirliği açısından önem taşıdığı söylenebilmektedir. Sonuçta,
çalışma, Bartın, Amasra ve Safranbolu için yapı ölçeğinden kent ölçeğine
kadarki kentsel tasarım stratejilerinin geliştirilmesi açısından önemli bir yol
gösterici özelliğe sahiptir. 

Anahtar Kelimeler

Kültürel Peyzaj, Peyzaj Karakteri, Peyzaj Algısı, Kullanıcı Algısı

Character and Perception Changes in the Urban Cultural Landscape in terms of University Students: Bartın, Amasra and Safranbolu, Turkey

Öz

Anatolia
had hosted many civilizations. It has important examples of cultural landscape
diversity. Of them, the cities of Bartın, Amasra and Safranbolu were selected
as research areas because of the character of their unique cultural landscapes,
and because they are located on the cultural tourism itineraries in Turkey’s
Western Black Sea Region. Today's rapid urbanization pits pressure on cultural
landscapes. Perceptions of changes in the character of the urban cultural
landscape in the selected cities were determined by administering a
questionnaire to Bartın University’s Department of Landscape Architecture third
year, fourth year and postgraduate students. The participants stated that the
Bartın River was an important element of Bartın’s character, but that the
Bartın River and its environment need to be re-planned for flood risk, and that
the historical Bartın houses have a desolate view. The participants revealed
that Amasra showed historical and archaeological antique dock characteristics
and had visual variety due to its location on a peninsula. However, they said
that new buildings in an urban protected area are not compatible with the
traditional ones. Finally, their opinions about Safranbolu were presented by
the participants as Safranbolu houses were important elements of Safranbolu’s
character, that saffron was a characteristic plant of Safranbolu and that the
current state of the traditional urban pattern gave the city a cultural
distinctiveness and an aesthetic appearance. However, they stated that there
was not enough open green space in the urban pattern. The perceptions and
preferences of university students indicate that the planning and design work
appropriate to the urban identity and character are important for the
sustainability of urban cultural landscape heritage. In conclusion, the study
offers important guidance for Bartın, Amasra and Safranbolu in terms of
developing urban design strategies from structure to urban scale.

Anahtar Kelimeler

Cultural Landscape, Landscape Character, Landscape Perception, User Perception

Kaynakça

• Ak, M. K., 2013. Visual quality assessment methods in landscape architecture studies. Advances in Landscape Architecture (Ed. M. Ozyavuz), InTech Open Access Publisher, 279-290.
• Antrop, M., 2004. Landscape change and the urbanization process in Europe. Landscape and Urban Planning, 67, 9–26.
• Bürgi, M., Hersperger, A.M., Schneeberger, N., 2004. Driving forces of landscape change – current and new directions. Landscape Ecology, 19, 857–868.
• Bulut, Z., Yılmaz, H., 2008. Determination of landscape beauties through visual quality assessment method: a case study for Kemaliye (Erzincan/Turkey). Environmental Monitoring and Assessment, 141 (1-3), 121–129.
• Can, A., 2014. SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. ISBN:978-605-364-448-4, 389 s, Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• Cengiz, B., 2007. Bartın Çayı peyzaj özelliklerinin saptanması ve değerlendirilmesi üzerine bir çalışma. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 291 s. Ankara.
• Cengiz, B., Cengiz, C., 2016. Amasra tarihi kent dokusu ve yakın çevresinin kültürel peyzaj açısından değerlendirilmesi, I. Ulusal Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Kongresi, Yerel Peyzajlar ve Koruma Sorunları (15-17 Ekim 2015), 143-154, Ankara, Türkiye.
• Cengiz. C., Aşkın. F.K. 2015. Ecological urban design for traditional Turkish settlement in Safranbolu, Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 24 (10a), 3240-3257.
• Cengiz, C., Keçecioğlu, P., 2014. Evaluation of urban identification elements in terms of urban design and urban image: A case study of Amasra, Turkey. 2nd International Symposium on Environment & Morality, ISEM 2014 (24-26 October 2014), 544-554, Adıyaman, Turkey.
• Çetinkaya, G., Uzun, O., (2014). Peyzaj Planlama. ISBN:978-975-511-608-2, 219 s, Birsen Yayınevi, İstanbul
• EHLA, 2014. Tarihi peyzaj ve kültürel mirasın değerlendirilmesi çalıştayı özet raporu, İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası, İstanbul.
• Erdoğan, E., 2006. Çevre ve kent estetiği. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 8 (9), 68-77.
• Hunziker, M., Felber, P., Gehring, K., Buchecker, M., Bauer, N., Kıenast, F., (2008). Evaluation of landscape change by different social groups. Mountain Research and Development, 28 (2), 140-147.
• Kapuci, C., 2004. Tarihi kent dokusunun turizm potansiyeline etkisi: İznik kenti örneği. Yüksek Lisans tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 298 s. Zonguldak.
• Kurtar, C., Somuncu, M., 2013. Kentsel kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirliği: Ankara Hamamönü örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 35-47.
• Nassauer, J.I., 1995. Culture and changing landscape structure. Landscape Ecology, 10 (4), 229-237.
• Şahin, Ş., Perçin, H., Kurum, E., Uzun, O., Bilgili, B. C. 2013. Bölge- alt bölge (il) ölçeğinde peyzaj karakter analizi ve değerlendirmesi ulusal teknik klavuzu. ISBN: 978-605-136-201-4, 123 s, Elma Teknik Basım Matbaacılık, Ankara.
• Tudor, C., 2014. An approach to landscape character assessment,
• https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/396192/landscape-character-assessment.pdf, 01.10.2015
• Türker, N., Çetinkaya, A., 2009. Batı Karadeniz Bölümü ekoturizm potansiyeli. ISBN:978-605-89395-0-9, 630 s, Detay Yayıncılık, Ankara
• Tveit, M., Ode, A., Fry, G., 2006. Key concepts in a frame for analysing visual landscape character. Landscape Research, 31, 229-255.
• UNESCO 2011. “Recommendation on The Historic Urban Landscape, Including a Glossary of Definitions”,
• http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=23772&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html#, 22.01.2015
• URL1.http://www.cevre.org.tr/Tcm/Sozlesmeler/Avrupa%20Peyzaj%20Sozlesmesi.htm, 15.12.2015
• URL2. http://www.safranbolu.gov.tr/default_B0.aspx?content=47, 22.10.2015
• URL3.http://www.tarihikentlerbirligi.org/etkinlikler/anadolu-bulusmalari/bulusmalar-listesi/, 20.09.2015
• URL4. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/state=tr, 20.09.2015