A Group of Roman Period Glass Findings from the Excavations of the Ancient City of Smyrna/İzmir

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 19 - 34, 24.12.2025

Akın Ersoy , Ozan Çakmak

Öz

In this study, Roman period glass finds obtained as a result of excavations carried out in different sectors such as Altınpark, Basmane/Şifa, and Kadifekale, particularly Agora, within the framework of the Smyrna Ancient City Excavations, were evaluated. The glass artifacts in question include bowls, goblets, bottles, plates, and unguentarium, with the evaluation based on a selection of different production techniques. The glass finds in question were examined under two headings: “Serving and Tableware” and “Unguanterium/Cosmetic Bottles.” Known to have been produced mainly using the free-blowing technique, these finds have been dated to the historical period spanning from the Early Roman Empire to the Late Roman Empire. The finds from Smyrna, one of the most important and busiest trade ports in the Mediterranean during the Roman period, reflect the diversity of the glass tradition and its characteristic features.

Anahtar Kelimeler

Roman Period , Glass , Smyrna , Roman Glass

Smyrna/İzmir Antik Kenti Kazılarından Bir Grup Roma Dönemi Cam Buluntusu

Öz

Bu çalışmada, Smyrna Antik Kenti Kazısı çerçevesinde başta Agora olmak üzere, Altınpark, Basmane/Şifa ve Kadifekale gibi farklı sektörlerde gerçekleştirilen kazı çalışmaları sonucu ele geçen Roma Dönemi’ne ait cam buluntular değerlendirilmiştir. Söz konusu cam repertuarı içerisinde kaseler, kadehler, şişeler, tabaklar ve unguentarium gibi formlar öne çıkan buluntular olup, farklı üretim tekniklerinden oluşan bir seçki üzerinden değerlendirme yapılmıştır. Çalışmaya konu olan cam buluntuları, ‘Servis ve Masa Kapları’ ile ‘Unguanterium / Kozmetik Şişeleri’ başlıklı iki grup altında ele alınmıştır. Önemli bölümü serbest üfleme tekniği ile üretildiği bilinen söz konusu buluntular, Erken Roma İmparatorluk Dönemi’den Geç Roma İmparatorluk Dönemi’ne uzanan tarihsel süreç içerisine tarihlendirilmiştir. Roma Dönemi’nde Akdeniz’in en önemli ve işlek ticaret limanlarından biri durumunda olan Smyrna’dan ele geçen buluntular, cam geleneğinin ve karakteristik özelliklerinin çeşitliliğini yansıtmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Roma Dönemi , Cam , Smyrna , Roma Camcılığı

Kaynakça

• Akkuş Koçak E. 2022. Akkuş Koçak, E. (2022). Metropolis (Ionia) Kazılarından Hellenistik-Erken Roma İmparatorluğu Dönemi Cam Buluntuları (1989-2021). Anadolu Araştırmaları 27, 243 – 274.
• Antonaras A. 2025. Antonaras, A. (2025). Ancient Glass in the J. Paul Getty Museum. London: Yale University Press.
• Burdajewicz M. 2018. Burdajewicz, M. (2018). Glass Finds from Bayt Ras, Ancient Capitolias of the Decapolis: Recent Discoveries. Annual of the Department of Antiquities of Jordan 59, 161-174.
• Clairmont C.W. 1963. Clairmont, C.W. (1963). “The Excavations at Dura-Europos”, Final Report IV, V. The Glass Vessels. New Haven.
• Czurda Ruth B. 2007. Czurda Ruth, B. (2007). Hanghaus 1 in Ephesos: Die Gläser. (Forschungen in Ephesos 8/7) Wien.
• Çakmaklı Ö.D. 2017. Çakmaklı, Ö. D. (2017). Zeus Labraundos Kutsal Alanı Su Kompleksi Kazıları Cam Buluntuları. Seleucia 7, 279-296.
• Eker F. 2018. Eker, F. (2018). Antikçağ’da Cam Kap Formlarının Kullanımı Üzerine Bir Deneme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17 /4, 1248-1261.
• Ersoy A. & Çelik G. & Yılmaz Ç. 2012. Ersoy, A. & Çelik, G. & Yılmaz, Ç. (2012). ‘‘Smyrna Agora Bazilikası 3. Galeri 13 ve 16 Numaralı Mekânlarda Ele Geçen Bir Grup Obje Çerçevesinde Bir Değerlendirme’’, I. Şahin (Ed.), İsmail Fazlıoğlu Anı Kitabı, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınları, 105-114.
• Ersoy A. 2015. Ersoy, A. (2015). Büyük İskender Sonrasında Antik Smyrna (İzmir). İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Ersoy A. 2022. Ersoy, A. (2022). İzmir’in Antik Çağdaki Akropol Tepesi Kadifekale ve Hava Şehitliği Mevkinde Ele Geçen Arkeolojik Buluntuları Üzerine Bir Değerlendirme. İzmir Araştırmaları Dergisi 8/16, 1-19.
• Fleming S.F. 1996. Fleming, S. F. (1996). Early Imperial Roman Glass at the University of Pennsylvania Museum. Expedition Magazine of Penn Museum 38/2, 13-37.
• Gençler Güray Ç. 2010. Gençler Güray, Ç. (2010). Kaunos’un Erken Bizans Dönemi Cam Buluntuları. Anadolu/Anatolia 36, 215-226.
• Gençler Güray Ç. 2011. Gençler Güray, Ç. (2011). Elaiussa Sebaste’nin Roma Dönemi Cam Buluntuları. Olba 19, 233-266.
• Gorin Rosen Y. 2022. Gorin Rosen, Y. (2022). Glass Finds from the Roman-Period Mausoleum in “Akko”. Atiqot 107, 53-60.
• Grossmann R.A. 2013. Grossmann, R. A. (2013). “Glass.” W. Aylward (Ed.) Excavations at Zeugma conducted by Oxford University, The Packard Humanities Institute, 218-258.
• Grossmann R.A. 2002. Grossmann, R. A. (2002). Ancient Glass: A Guide to the Yale Collection. New Haven: Yale University Art Gallery.
• Gürler B. & Çelik Ersoy G. 2015. Gürler, B. & Çelik Ersoy, G. (2015). ‘‘Smyrna-İzmir Kazıları Altınpark Mevkii Cam Unguentariumları’’, E. Okan & C. Atilla (Ed.) Prof Dr Ömer Özyiğit e Armağan / Studies in Honour of Ömer Özyiğit, Ege Yayınları, 215-220.
• Gürler B. 2016. Gürler, B. (2016). ‘‘Smyrna Agorası’ndan Cam Buluntular’’. A. Ersoy et al. (Ed.) Hellenistik ve Roma Döneminde Smyrna (İzmir). Kazı ve Araştırmalar, Ege Yayınları, 21-53.
• Gürler B. et al. 2016. Gürler, B. & Ersoy, A. & Çelik Ersoy, G. (2016). İzmir'in Osmanlı Dönemi Tanıkları: Smyrna/İzmir Agorasından Cam Objeler. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı.
• Gürler B. & Çelik Ersoy G. 2017. Gürler, B. & Çelik Ersoy, G. (2017). ‘‘Smyrna Agora Roma Hamamı 2014 Yılı Orta Çağ ve Sonrası Cam Buluntuları’’, B. Yolaçan et al. (Ed.) Smyrna İzmir Kazı ve Araştırmaları II, Ege Yayınları, 167-185.
• Gürler B. & Çelik Ersoy G. 2018. Gürler, B. & Çelik Ersoy, G. (2018). ‘‘Mozaikli Yapı 2012 Yılı Cam Buluntuları’’, O. Zunal et al. (Ed.) Epiphaneia, Prof. Dr. Nuran Şahin'e Armağan Kitabı, Ege Üniversitesi Basımevi, 211-218.
• Hanar E. 2023. Hanar, E. (2023). ‘‘Zerzevan Kalesi Cam Buluntuları.’’ A. Coşkun (Ed.) Roma’nın Sınır Garnizonu Zerzavan Kalesi Geçmişten Geleceğe. Orient Yayınları, 187-215.
• Hayes J.W. 1975. Hayes, J. W. (1975). Roman and Pre-Roman Glass in the Royal Ontario Museum. Toronto: Royal Ontario Museum.
• Hellström P. 1965. Hellström, P. (1965). “Labraunda”. Swedish Excavations and Researches. Vol. II, Part 1: Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass. Lund: Cwk Gleerup.
• Isings C. 1957. Isings, C. (1957). Roman Glass from Dated Finds. Archaeologia Traiectina II. Groningen: Wolters.
• Kavaz Kındığılı B. 2023. Kavaz Kındığılı, B. (2023). Adana Müzesi’nden Geç Hellenistik- Erken Roma Dönemi Cam Kâseler. Oannes – Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5/2, 491 – 515.
• Kucharczyk R. 2005. Kucharczyk, R. (2005). Early Roman Glass from Marina El-Alamein. Polish Archaeology in the Mediterranean 16, 93-99.
• Kucharczyk R. 2011. Kucharczyk, R. (2011). ‘‘Glass.’’ S. E. Sidebotham & I. Zych (Ed.) Berenike 2008–2009. Report on the Excavations at Berenike, Including a Survey in the Eastern Desert. Polish Centre of Mediterranean Archaeology, University of Warsaw, 83–111.
• Leljak M. 2021. Leljak, M. (2021). Typology of the Roman Glass Vessels from the Croatian Part of the Province Pannonia. Haemus Journal 1, 121-133.
• Lightfoot C.S. 1993. Lightfoot, C. S. (1993). Some Examples of Ancient Cast and Ribbed Bowls in Turkey. Journal of Glass Studies 35, 22-38.
• Lightfoot C.S. 2017. Lightfoot, C.S. 2017. The Cesnola Collection of Cypriot Art: Ancient Glass. New York: The Metropolitan Museum of Art.
• Mazanek D. 2014. Mazanek, D. (2014). Preliminary Typology of Glass Vessels from the So-called Hellenistic House, Explored by the Polish Archaeological Mission in Nea Paphos (Cyprus). Études et Travaux 27, 280-321.
• Meriç R. 2002. Meriç, R. (2002). Späthellenistisch-römische Keramik und Kleinfunde aus einem Schachtbrunnen am Staatsmarkt in Ephesos, (Forschungen in Ephesos 9/3). Wien.
• Meyer C. 1992. Meyer, C. (1992). Glass from Quseir al-Qadim and the Indian Ocean Trade. Chicago: The Oriental Institute.
• Pliny. Pliny, Naturalis Historia. Loeb Classical Library, Harvard University Press, Cambridge/London.
• Price J. 1992. Price, J. (1992). ‘‘Glass Vessels and Other Objects.’’ L. H. Sackett (Ed.) Knossos: From Greek City to Roman Colony. Thames and Hudson, 415-462.
• Saldern A. 1980. Saldern, A. (1980). Ancient and Byzantine Glass from Sardis. Archaeological Exploration of Sardis Monographs 6. Cambridge: Harvard University Press.
• Schwarzer H. & Rehren T. 2021. Schwarzer, H. & Rehren, T. (2021). “Glass finds from Pergamon. A report on the results of recent archaeological and archaeometric research”. F. Klimscha et al. (Eds.) Vom Künstlichen Stein zum durchsichtigen Massenprodukt. Innovationen in der Glastechnik und ihre sozialen Folgen zwischen Bronzezeit und Antike. Edition Topoi, 161-215.
• Stern E.M. 2015. Stern, E. M. (2015). “Roman Glass From East To West.” J. Bayley et al. (Eds.) Glass of the Roman World. Oxbowbooks, 77-96.
• Stern E.M. 2007. Stern, E. M. (2007). Ancient Glass in a Philological Context. Mnemosyne 60, 341–406.
• Sternini M. 2001. Sternini, M. (2001). Reperti in Vetro da un deposito Tardoantico sul Colle Palatino. Journal of Glass Studies 43, 21-75.
• Taştemur E. & Şahin I. 2008. Taştemur, E. & Şahin, I. (2008). Glass Bowls from Sanctuary of Apollon Klarios Excavations in Western Anatolia. Anatolia Antiqua 16, 95-106.
• Tozluca D.O. 2024. Tozluca, D. O. (2024). Knidos Liman Caddesi Kompleksi Cam Buluntuları. Oannes Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi 6/2, 535-567.
• Winter T. 2015. Winter T. (2015). ‘‘The Glass Finds’’, G. Mazor & W. Atrash (Eds.) Bet She’an III: Nysa-Scythopolis. The Southern and Severan Theaters Part 1: The Stratigraphy and Finds. Israel Antiquities Authority Reports 58/1. 207-227.
• Yurtseven F. 2006. Yurtseven, F. (2006). Tarsus Köylü Garajı Mezarı Buluntuları. Anadolu/Anatolia 31, 91-121.