İbn-i Haldun ve Bediüzzaman Said Nursi'de Çevre-Ekonomik Gelişme İlişkisi

Yıl 2017, Sayı: 3, 69 - 85, 01.06.2017

Perihan Dutlu Erten

https://doi.org/10.31120/0.2018.27

Öz

Bu çalışmada ilk olarak İbn-i Haldun’da fiziki-sosyal çevrelerin toplumların ekonomik gelişmelerini nasıl etkilediği ele alınacak, daha sonra ise aynı olgunun Bediüzzaman S. Nursi’de nasıl değerlendirildiği incelenecektir. 

İbn-i Haldun’a göre ekonomik gelişmeyi uyaran unsurların başında çevresel unsurlar gelir. Düşünür bunu bedevi hayatın zorluklarından kurtularak hazari hayata geçiş süreci olarak açıklar. Çünkü bedevi hayat şartlarında gelişme daha zordur. Diğer yandan bedevi hayat süren bireylerin hazari hayat sürenlere karşı çalışkanlıkları, cesaretleri, fedakarlık ve kahramanlıkları daha yüksektir. Ancak bu hasletler ekonomik refah arttıkça azalma eğilimine girer. 

Benzer düşünceleri Said Nursi’de de bulmak mümkündür. Ona göre de fiziki şartlar ve çevre ekonomik gelişme için önemli bir faktördür. Çevrenin yanında Nursi, nüfus yoğunluğu, madenlerin bolluğu, coğrafyanın ulaşım ve taşıma imkanlarını kolaylaştırır nitelikte olması gibi faktörleri de sayar. Nursi’ye göre gelişmeyi uyaran ve zorunlu hale getiren başka bir faktör “ihtiyaç” faktörüdür. Nursi’ye göre ihtiyaç “medeniyetin pederi ve terakkiyatın müessisi’dir...” 

Anahtar Kelimeler

İbn-i Haldun, Bediüzzaman Said Nursi, Ekonomik Gelişme, Ekonomik Gelişmenin Dinamikleri, Fiziki ve Sosyal Çevre, Yerleşik Toplum, Göçebe Toplum

The Relationship Between Environment and Economic Development in Ibn-i Khaldun and Bediuzzaman Said Nursi

Öz

In this essay I will try to discuss the relevance of Ibn Khaldun’s theory concerning the influence of environment to economic and social development. I will also try to argue that his famous theory of ‘asabiya’ is a key factor in determining the direction and the scale of such development. At the end, I will analyze Nursi’s approach towards economic development through the framework of geographical, religious and psychological factors which are very important dynamics to socio-economic development.

Anahtar Kelimeler

Ibn Khaldun, Bediüzzaman Said Nursi, Economic Development, Dynamics of economic development, Physical and Social Environment, Settled Society, Nomadic Society

Kaynakça

• ÇAMLI, Ahmet Yavuz (2013), Max Weber’de Rasyonelleşme ve İktisadi Gelişme İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Manisa. DURAN, Bünyamin (1995), İslam Toplumlarında Sosyo-Ekonomik Değişmeye Yönelik Tezler, OSAV, İstanbul. DURAN, Bünyamin (1997), Sekülerleşme Krizi ve Bir Çıkış Yolu Arayışı, Timaş Yayınları, İstanbul. DURAN, Bünyamin (2004), İslam Düşünce Geleneğinde Bediüzzaman’ın Yeri, Risale-i Nur Enstitüsü Yayınları, İstanbul. ERSOY, Arif (2012), İktisadi Düşünceler Tarihi, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara. HABERMAS, Jürgen (1987), The Theory of Communicative Action, Cilt:II, tr:Thomas MAc Carthy, Beacon Press, Boston. HASSAN, Ümit (1977), İbn Haldun Metodu ve Siyaset Teorisi, Sevinç Matbaası, Ankara. İBN-İ HALDUN, (1991), Mukaddime, cilt 1, çev: Zakiri Kadir Ugan, Milli Eğitim Yayınları, İstanbul. İBN-İ HALDUN, (1977), Mukaddime, cilt 1, çev: Turan Dursun, Onur Yayınları, Ankara. KAPLAN, Yusuf (2008), “Medeniyet Buhranı, Bediüzzaman ve Dil’i: Bir Milat ve Üstdil Kurucu Düşünür Olarak Bediüzzaman”, Köprü Dergisi, Sayı:102, ErişimTarihi:02.04.2017(http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=918). KAZGAN, Gülten (1993), İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi, Remzi Kitabevi, İstanbul. MASCA, Mahmut (2012), “Klasik İktisadi Düşünceye Tepkiler”, İktisadi Düşünce Tarihi, Lisans Yayıncılık, İstanbul. NURSİ, Said (2010/a), Divan-ı Harbi Örfi, Risale Okuma Programı-4 NURSİ, Said (2010/b), Sünuhat, Risale Okuma Programı-4 NURSİ, Said (2013/a), Sözler, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul. NURSİ, Said (2013/b), Muhekemat, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul. NURSİ, Said (2013/c), Mesnevi-i Nuriye, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul. NURSİ, Said (2013/d), Tarihçe-i Hayat, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul. UYGUN, Oktay (2008), İbni Haldun’un Toplum ve Devlet Kuramı, On İki Levha Yayıncılık A.Ş. İstanbul. PARSONS, Talcott ve N.Smelser (2005), Economy and Society, Taylor Francis e-library. YAVUZ, Sefer (2013), “İlm-i Umran’ın Konusu ve Yöntemi Üzerine Bir Literatür Analizi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 2013, Erzurum.