The Relations Between Religion And Economic Development in Max Weber's And B. Said Nursi's Idea

Yıl 2017, Sayı: 3, 87 - 97, 01.06.2017

Ahmet Yavuz Çamlı

https://doi.org/10.31120/0.2018.28

Öz

Max Weber was a thinker who asserted a potential positive relation between religion and economic development, and such thinking was in opposition to the positivist-minded sociologists who posited a negative relationship between the two. There is in fact, a close relationship between religion and economic development in Max Weber’s thought. Weber saw the human being and his moral principles as a strong influence on economic life, and according to him, historical capitalistic development owed largely to particular forms of Protestant ethics. Said Nursi has a similar idea concerning relations between religious worldviews and economic development. For Nursi, the upholding and extolling of the Word of God ‘İ’la-I Kelimetullah’ is possible in the present time only through economic development. 

Anahtar Kelimeler

Religion, Economics, Max Weber, Said Nursi, protestant ethics, the Upholding Word of God

Max Weber ve Bediüzzaman Said Nursi'de Ekonomik Gelişme-Din İlişkisi

Öz

Din ile ekonomik gelişme arasında olumsuz bir ilişki olduğunu ortaya atan pozitivist sosyologlara karşı Max Weber bu ilişkinin olumlu olduğunu ileri sürer. Ona göre tarihsel süreçte ekonomik birimleri yönlendiren zihniyet yapısının belirleyici unsurları manevi ve ahlaki ilkelerdir. Bunun nedeni ekonomik faaliyetlerin odağında insan faktörünün olmasıdır. İnsanın olduğu her yerde ahlakî ve manevî bir takım ilkelerin olması kaçınılmazdır. Din ile ekonomik gelişme arasında olumlu bir ilişkinin olduğunu ortaya koyduktan sonra Weber büyük dünya dinlerinin ekonomik faaliyetlere yaklaşımını inceler. Bu konuda doğal olarak o özellikle Protestan mezhebine önemli bir fonksiyon yükler. 

Bediüzzaman Said Nursi de Weber gibi ekonomik gelişmenin geri planında dini amaç ve hedeflerin yattığına inanır. Özellikle her Müslümanın özel bir sorumluluğu olan ‘i’la-i kelimetullah’ (Allah’ın kelamını yüceltmek) görevinin çağımızda yerine getirilebilmesi için ekonomik gelişmenin zorunlu olduğunu ileri sürer. 

Bu çalışmada öncelikle Weber’in ekonomi ve din tasarımına ilişkin görüşleri ele alınacak, daha sonra Nursi’nin bu paraleldeki düşüncelerine yer verilecek, en sonunda da günümüz İslam medeniyetinin inşa edilmesinde ekonomik ilerleme ve din arasındaki korelasyonun önemine değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kapitalizm, İ’la-i Kelimetullah, Din, Püriten, Bediüzzaman, Max Weber, Medeniyet, İslam

Kaynakça

• ALSAN. N. (1967). Çağımızı Hazırlayan Düşünce. Ankara: Varlık Yayınları. CANAN. İ. (1984). Medeniyet, Kültür ve Teknik. İstanbul: Cihan Yayınları. ÇAMLI. A.Y. (2013). Max Weber’de Rasyonelleşme ve İktisadi Gelişme İlişkisi. Yükseklisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi. ÇİĞDEM. A. (2012). Bir İmkan Olarak Modernite: Weber ve Habermas. 4. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları. DURAN. B. (2011). “Tüketimin İfrat, Tefrit ve Vasat Düzeyi”. Tefekkür Dergisi. DURAN. B. (2002). Akıl ve Ahlâk. 2. Baskı. İstanbul: Nesil Yayınları. DURAN. B. (1996). Bilim ve Yeni Bilim. İstanbul: Nesil Yayınları. DURAN. B. (1997). Sekülerleşme Krizi ve Bir Çıkış Yolu Arayışı. 2. Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları. HABERMAS. J. (2001). İletişimsel Eylem Kuramı. Çev. M. Tüzel. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. İZ. M.(1969). Tasavvuf. İstanbul: Rahle Yayınları. KEHRER. G. (2007). Din Sosyolojisi. Çev. Y. Aktay ve E. M. Köktaş. Ankara: Vadi Yayınları. NURSİ. S. (2005). Sözler. İstanbul: Söz Yayınları. NURSİ. S. (1994). Tarihçe-i Hayatı. İstanbul: Yeni Asya Neşriyat. NURSİ. S. (1977). Mektubat. İstanbul: Sözler Yayınevi. NURSİ. S. (1958). Münazarat. İstanbul: Y.y. NURSİ. S. (t.y.). Muhakemat. Y.y.:Y.y. PAZARLI. O. (1972). Din Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi. RINGER. F. (2003). Weber’in Metodolojisi. Çev. M. Küçük. Ankara: Doğu Batı Yayınları. SWINGEWOOD. A. (1998). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. Çev. M. Küçük. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. ÜLGENER. F. S. (2006). Zihniyet ve Din. İstanbul: Derin Yayınları. WEBER. M. (2011). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. Çev. E. Aktan. Ankara: Alter Yayıncılık.