DOĞU VE BATI DÜŞÜNCE DÜNYASINDA İNSAN FİİLLERİ

Yıl 2019, Sayı: 7, 207 - 226, 28.06.2019

Aziz Can Şensazlı

Öz

Felsefe,
günlük hayatımızda kullanmış olduğumuz kavramların derinliklerine inerek onları
anlamlandırmaya çalışır. Özünde düşünce jimnastiği olarak tanımlayabileceğimiz felsefe
birçok kavram üzerinde yüzyıllar boyunca tartışmalara zemin oluşturmuştur. Bu
tartışmalardan biri de insanî fiil üzerinedir. Eski Yunandan günümüze kadar
olan süreçte insan fiil konusu tartışılmış ve üzerinde herhangi bir konsensüse
varılamamıştır.

Bu
konu Aristo’dan günümüze kadar birçok düşünür tarafından incelenmiş ve üzerinde
çok sayıda çalışma yapılmıştır. Özellikle İslamî geleneğin katkısı çok büyük
olmuştur.  Mu’tezile’nin başlattığı
tartışmaya daha sonra Ehl-i Sünnet kelamcıları da katılmış ve bu konuda
yüzlerce cilt kitaplar yazmışlardır. İmam-ı Eş’ari, İmam-ı Maturidî, Nesefî,
Razi ve Taftazanî gibi kelamcılar ilgili konuya çok büyük emek sarf etmişlerdir.
Benzer şekilde konu üzerinde Batılı filozoflardan Immanuel Kant, Mill ve 20.
Yüzyılın önemli düşünürlerinden Alfred Schutz gibi filozof ve düşünürler de
önemli katkı sağlamışlardır. 

Anahtar Kelimeler

Fiil, Ehl-i Sünnet, Mu'tezile, Cebriye, Saik, İnsanî Fiil

Kaynakça

• Duran, Bünyamin. “Said Nursi'nin Düşüncesinde 'Adil İnsan'ın Sosyo-Politik Çerçevesi (Alfred Schutz Fenomenolojisi Yardımı İle).” Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi (5), (2018): 41.
• Duran, Bünyamin. (2018). “Bediüzzaman'da Vahiy, Akıl, Hürriyet ve Ahlak İlişkisi,” http://www.bediuzzamansaidnursi.org/icerik/bedi%C3%BCzzamanda-vahiy-akil-h%C3%BCrriyet-ve-ahlak-ili%C5%9Fkisi, (erişim 07.02.2018).
• Gölcük, Şerafeddin. Bâkıllânî ve İnsanın Fiilleri, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
• Schutz, Alferd. Collected Papers V, Phenomenelogy and the Social Sciences. New York: Springer, 2011.
• Nursi, Said. İşârât-ül İ’caz. İstanbul: Sözler Neşriyat, 2011.
• Nursi, Said. Sözler. İstanbul: Sözler Neşriyat, 2011.
• Taftazanî, Sa’düddîn. Şerhu'l Akaid, çev., Talha Hakan Alp. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2017.
• Swingewood, Alan. Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. çev., M. Küçük. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1998.
• Yazıcıoğlu, Mustafa Said. Maturîdî ve Nesefî’ye Göre İnsan Hürriyeti. Ankara: OTTO Yayınları, 2017.