FUZÛLÎ’NİN TÜRKÇE DİVANI’NDA TEVHİD VE NAATLER

Yıl 2020, Sayı: 9, 45 - 79, 30.06.2020

Mahmut Kaplan

Öz

Klasik Türk edebiyatının en büyük şairlerinden biri olan Fuzûlî (ö. 963/1556) aynı zamanda âlim bir şahsiyetti. Ardından ilim ve hikmetle harmanlanmış birçok eser bırakmış, Türkçe, Farsça divanlarında Allah ve Hz. Muhammed (sav) konusunda türlü görüş, düşünce ve duygularını dile getirmiştir. Fuzûlî’yi Türk edebiyatının en büyük simalarından biri yapan husus sadece onun şiir alanındaki ifade kudreti değil, aynı zamanda derin bir tevhid coşkusu ve yüksek bir Peygamber sevgisi sahibi olmasıdır. Onu büyük şair yapan hususların başında bu sevda gelir. Bu yazıda şairin Türkçe Divanı’nda Tevhîd ve Hz. Muhammed (sav) konusundaki duygu ve düşünceleri incelenecektir. Tevhîd manzumesi edebiyatımızın en önemli manzumeleri arasında yer almıştır. Zengin muhtevası ve başarılı şiir dili ile ilgi çekmiş nazireleri yazılmıştır. Türkçe Divan’da üzerinde önemle durulan konulardan biri de Hz. Muhammed (SAV) sevgisidir. Fuzûlî na’t türünde kasîde ve gazeller kaleme almış, bu şiirleriyle çok sevilmiş ve okunmuştur. Özellikle Su Kasîdesi şaire önemli bir ün sağlamıştır. Şairin Tevhîd ve Hz. Muhammed (SAV) gibi İslâmî temel iki konudaki duygu ve düşünceleri ilgi uyandırmaya devam etmekte ilmi yazılara konu olmaya devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fuzûlî, Tevhîd, Esmâ-i Hüsnâ, Naat, Hz. Muhammed

Tawheed (Unity) and Naat (Eulogy) Poems in Fuzuli’s Turkish Divan

Öz

 Fuzuli (death. 963/1556), who is one of the most prominent poets of the classical Turkish literature is at the same time a scholar, who left behind himself a legacy of many works blending knowledge and wisdom. In his divans written in Turkish and Persian he expressed his views, thoughts, and feelings on Allah and Hz. Muhammed (PBUH). What makes Fuzuli a great person is not only his power of expression in poetry, but at the same time his deep excitement of tawheed (unity of God) and his great love for the Prophet Muhammed (PBUH). In this article we will study Fuzuli’s sentiments and thoughts concerning tawheed and Hz. Muhammed (pbuh). His poem on Tawheed is one of the most significant poems in our literature. Due to the rich content and successful poetic langauge it has drawn attentions and been imitated many times. One of the topics emphasized greatly in his Turkish Divan was the love for Hz. Muhammed (PBUH). Fuzuli wrote many qasides and gazels in the form of naat (eulogy), which have become immensely popular. Especially his Su Kasidesi (Qaside of Water) brought to him a great fame. The poet’s sentiments and thoughts concerning the Unity of God and the love for Hz. Muhammed (PBUH), which are two fundamental Islamic topics still continue to catch the interests and become the subject of scientific writing.

Anahtar Kelimeler

Fuzuli, Tawheed, Esma-i Hüsna (God’s Beautiful Names), Naat (Eulogy), Hz. Muhammed

Kaynakça

• Akkuş, Metin. Klasik Türk Şiirinin Anlam Dünyası. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2007. Altıntaş, Ramazan. “Fuzûlî’de (ö.963/1556) Bilgi Ve Tabiat Anlayışı”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (2002), 37-54. Canım, Rıdvan. Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yayınları, 2010. Dilçin, Cem. Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları, 2000. Dilçin, Cem. “Fuzuli'nin Kasîdeleri Üzerine Kısa Notlar-I”. Osmanlı Araştırmaları 27, (İstanbul 2005), 125-167. Dilçin, Cem. “Stilistik Açıdan ‘Öncelemeler’ ve Fuzulî’nin Şiirlerinde ‘Yüklem Öncelemesi’”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 1 (2008), 41-94. Fuzûlî. Fuzûlî Divanı. Haz., Kenan Akyüz vd., Ankara: Akçağ Yayınları, 1990. Fuzûlî, Matlau’l-İ’tikâd fi Ma’rifeti’l-Mabda’i Va’l-Ma’âd. çev. Esat Coşan ve Kemal Işık. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1962. Güler, Zülfi. “Fuzûlî’nin Divanına Sosyal Psikoloji Açısından Bir Bakış (Ötekileştirilmiş Fuzûlî). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4/7 (Haziran 2011), 85-106. İsen, Mustafa ved. Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Akçağ Yayınları, 2006. İspir, Meheddin. “Fuzulî'nin Tevhîd Kasîdesindeki Bahariyye Bölümü Üzerine Bir İnceleme”. Ekev Akademi Dergisi10/28 (Yaz 2006), 247-256. Kaplan, Mahmut. Tevhîd Fuzûlî. İstanbul: Etkileşim Yayınları, 2010. Mazıoğlu, Hasibe. Fuzûlî ve Türkçe Divanı’ndan Seçmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1992. Mermer, Ahmet vd. Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları, 2006. Nursi, Bediüzzaman Said. İstanbul: Söz Basım Yayın, 2012. Nursi Bediüzzaman Said. İşârâtu’l-İ’câz. İstanbul: ts. Nursî, Bediüzzaman Said. Mektubat. İstanbul: Sözler Yayınevi, 1986. Onan, Necmettin Halil. İzahlı Divan Şiiri Antolojisi. İstanbul: MEB. Yayınları, 1989. Öztekten, Özkan. “Su Kasîdesi’nin Dili Üzerine”. Tunca Kortantamer İçin, 491-526. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2007. Sinan Paşa. Tazarru-nâme. Haz. A. Mertol Tulum. İstanbul: MEB Yayınları, 2001. Şener, H. İbrahim. Kasîde-i Bürde, Kasîde-i Bür’e ve Su Kasîdesi. İzmir: İrfan Eğitim Derneği Yayınları, 1995. Şener, H. İbrahim –Yıldız, Alim. Türk İslam Edebiyatı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003. Tahir-ül Mevlevî. Edebiyat Lügatı. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1973. Tarlan, Ali Nihat. Divan Edebiyatında Tevhîdler. İstanbul: 1936. Tarlan, Ali Nihat. Fuzûlî Divanı Şerhi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2011. Uzun, Şerife. 16. Yüzyıl Klasik Türk Edebiyatında Tevhîd. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012. Üzgör, Tahir. “Su Redifli Şiirler ve Fuzûlî’nin Su Kasîdesinin Kompozisyonu’na Dair”. dergipark. ulakbim.gov.tr/fsmiadeti/article/download/.../1028000309, 09.03.2015. Üzgör, Tahir. “Klasik Edebiyatımızın Metodolojisi ve Su Kasîdesi’nin İlk Beyti Hakkında Spekülatif Bazı Görüşler”. http://tara.sdu.edu.tr/vufind/Record/dergipark-record-56293,09.03.2015. Yeniterzi, Emine. Divan Şiirinde Naat. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınla