Bediüzzaman’ın Hapishanede Yazdığı Mektuplarla Talebelerinin Cemaat Şuurunu Takviyesi

Yıl 2021, Sayı: 11, 137 - 170, 30.06.2021

Sabri ZENGİN

Öz

Bu makalenin amacı, katı laiklik uygulaması sonucunda hapse atılan Said Nursi’nin hapishanede yazdığı mektuplar aracılığıyla öğrencilerinde nasıl bir cemaat şuurunun geliştiğini ortaya koymaktır. Nitel bir araştırma olan çalışmamızda doküman analizi metodu kullanılmıştır. Türkiye’de, Cumhuriyetin kuruluşundan sonra, devlet eliyle katı bir sekülerleşme politikası uygulanmış; dinin devletle ilişkisi tamamen kesilmekle kalınmamış, sosyal hayat ve hatta birey üzerindeki etkileri de ortadan kaldırılmak istenmiştir. Dini eğitim yapan kurumlar kapatılmış, dil ve harf inkılapları bahanesiyle toplumun dini kaynaklara ulaşması da engellenmiştir. Bu şartlar altında Bediüzzaman, sürgünde ve baskı altında olmasına rağmen, milletin iman ve Kur’an’la bağlarını muhafaza etmek maksadıyla bu meselelere dair eserler yazmıştır. Sonradan Risale-i Nur adıyla anılacak bu eserleri, çevresindeki ilgi duyan insanlara vermiş veeserler elden ele neşredilmeye,risaleleri okuyanlar da Nur Talebeleri diye anılmaya başlanmıştır. Gelişmeden rahatsız olan Hükümet, Bediüzzaman’ı ve talebelerini sindirmek ve yıldırmak maksadıyla hapse koyarak mahkeme eliyle mahkûm etmeye ve Nur Hizmetini dağıtmaya çalışmıştır. Bu plana karşı Bediüzzaman, hapishanede doğrudan görüşemediği talebelerine mektuplar yazarak, İslam’ın özünde var olan prensipler tavsiyesinde bulunmuştur. Hapishanede birbirlerini daha yakından tanıma imkânı bulan talebeler, Bediüzzaman’ın tavsiyelerine uymuşlar ve Üstatlarına, eserlere ve birbirlerine daha bağlı mütesanit bir cemaat olarak hapishaneden ayrılmışlardır.  

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet tarihi, Bediüzzaman, Risale-i Nur, Nur Talebeleri, Cemaat

Kaynakça

• (1987). Bediüzzaman Said Nursi Tarihçe-i Hayatı, İstanbul: Envar Neşriyat.
• (1993). Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli, Haz: Ali Özek vd., Ankara: TDV yay.
• Abu-Rabi, İ. M. (2006). “Said Nursî’nin Risale-i Nur’u Nasıl Okunmalı”, Âlim ve Düşünür Olarak Bediüzzaman içinde, Haz: İbrahim M. Abu-Rabi, Çev: İbrahim Kapaklıkaya vd., İstanbul: Etkileşim yay.
• Bayhan, V . (2005). “Postmodern Cemaat Örüntüleri”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 1 (3), 197- 212. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/muhafazakar/issue/55994/770855.
• Durant, A.-W.(1983). Tarih Üzerine, Çev: Hüseyin Zamantılı, İstanbul: Hülbe yay.
• Eraydın, S. (2001). Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: İfav yay., 6. Baskı.
• Karabaşoğlu, M. (2006). “Metin ve Cemaat: Risale-i Nur Hareketine Dair Bir Analiz Denemesi”, Âlim ve Düşünür Olarak Bediüzzaman içinde, Haz: İbrahim M. Abu-Rabi, Çev: İbrahim Kapaklıkaya vd., İstanbul: Etkileşim yay.
• Karaca, N. (2011). “Sosyolojik Olarak Cemaat Kavramı ve Türkiye’de Bir Ara Form Örneği Olarak Cemaat Yurtları”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 7 (28), 171-192. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/muhafazakar/issue/54694/747005.
• Köse, M. (2010). 1927 Nüfus Sayımı Ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (http://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11630/3497/385767%20TEZ.pdf?sequence=1&isAllowed=y).
• Mardin, Ş. (1998). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İstanbul: İletişim yay.
• Mehmedoğlu, M. S. (2006). Meşveret Geleneğimiz ve Demokrasi, İstanbul: Nesil yay.
• Meriç, C. (1981). Bir Facianın Hikâyesi, Ankara: Umran yay.
• Nevevî, M. (2013). Riyâzü’s-Sâlihîn-Metin ve Çeviri- III, Çeviri: M. Emin Özafşar, Bünyamin Erul, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı yay.
• Nursi, B. S. (1993). Barla Lahikası, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (1992). Emirdağ Lahikası, I-II, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (2007). Hutbe-i Şamiye (İlk Dönem Eserleri içinde), İstanbul: Söz Basım Yayım.
• Nursi, B. S. (1992). İşârât-ül İ’caz, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (1993). Kastamonu Lahikası, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (1986). Lem’alar, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (1991). Mektubat, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (1984). Mesnevi-i Nuriye, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (2007). Münazarat (İlk Dönem Eserleri içinde), İstanbul: Söz Basım Yayım.
• Nursi, B. S. (2013). Osmanlıca Mektubat, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (1985). Sözler, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B. S. (1988). Şualar, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Öngören, R. (2010). “Şeyh”, TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 39, s.50-52.
• Öngören, R. (2011). “Tasavvuf”, TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 40, s. 119-126.
• Özcan, A. (2005). Milliyetçilik, TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 30, s. 84-87.
• Özervarlı, M. S. (2006). “Said Nursî’nin Çağdaş İslam Düşüncesini Yeniden Canlandırma Projesi”, Âlim ve Düşünür Olarak Bediüzzaman içinde, Haz: İbrahim M. Abu-Rabi, Çev: İbrahim Kapaklıkaya vd., İstanbul: Etkileşim yay.
• Rabbanî, İ. (2013). İmam-ı Rabbanî Risaleleri, Çev: Necdet Tosun, İstanbul: Sufî Kitap.
• Sarı, M. (2011), Atatürk Dönemi’nin İskân Politikasında İç İskâna Yönelik Çalışmalar (1923- 1938), Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl: 7, Sayı 14 (Güz 2011).
• Sitembölükbaşı, Ş. (1995). Türkiye’de İslâm’ın Yeniden İnkişafı, Ankara: TDV yay.
• Şahiner, N. (1994). Bilinmeyen Taraflarıyla Bediüzzaman Said Nursi, İstanbul: Yeni Asya yay.
• Shaw, S. J.-Shaw, E. Z. (1983). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, I-II, İstanbul: e yay.
• Teki̇n, Ü. (2004). “Dünden Bugüne Sosyolojik Açıdan Cemaat Ve Cemiyet Kavramları”, Muhafazakar Düşünce Dergisi, 1(2), 107-120. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/muhafazakar/issue/56081/771024.
• Turhan, M. (1994). Kültür Değişmeleri, İstanbul: İFAV yay.
• Uludağ, S. (2006). “Mürid”, TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 32, s. 47-49.
• Uludağ, S. (2008). “Riyazet”, TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 35, s. 143-144.
• Uludağ, S. (2010). “Sülûk”, TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 38, s. 127-128.
• Uslu, C. (1998). Cumhuriyet Dönemi Türk Ulusçuluğunda Kültürel Ulusçuluğun Bir Unsuru Olarak “Tarih”in Rolü, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Weld, M. F. (2006). Bediüzzaman Said Nursi Entelektüel Biyografisi, Editör: İbrahim M. Abu- Rabi‘, İstanbul: Etkileşim yay.
• Yavuz, H. (2006). “Nur Dershaneleri ve Türkiye’de Yeni Dinî Bilincin Oluşumu”, Âlim ve Düşünür Olarak Bediüzzaman içinde, Haz: İbrahim M. Abu-Rabi, Çev: İbrahim Kapaklıkaya vd., İstanbul: Etkileşim yay.
• Yıldırım, A. (2019). “Yorumun Dinselleşmesinde Cemaat Söyleminin Rolü” . Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (46) , 59-82. DOI: 10.17120/omuifd.515183, https://dergipark.org.tr/en/pub/omuifd/issue/45982/515183#author1043551.
• Yıldız, A. (2013). “İslamın Muhafazakâr Görünümünden Muhafazakârlığın İslami Bakiyesine Bedîüzzaman, Nurculuk Ve Muhafazakârlık”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 10 (38), 5-34. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/muhafazakar/issue/52848/698489.
• Zengin, S. (2006). “Tokat Halkevinin Yayınladığı Yeni Tokat Dergisinde Yer Alan Yazılara Göre Türk Devriminin Genel Özellikleri”, Erdem, Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, sayı: 45-46-47.