A Hadith, Two Contemporary Authors, and Two Comments

Yıl 2021, Sayı: 11, 253 - 267, 30.06.2021

Mehmet Göktaş

Öz

This study mainly focuses on the prophetic hadith of “El-hakkuy‘alûvelây‘ulâaleyh; The right always dominates, and it is never dominated by anything”; and evaluations of two prominent figures of the recent history Mehmet Âkif and Said Nursî upon this hadith have been investigated. Both experienced the most troublesome times of the Ottoman Empire as it was about to collapse; and they had served at the institution of “Dâru’l-Hikmeti’l-İslâmiye- The House of Wisdom of Islam”. Their comments regarding the aforementioned hadith are quite remarkable. Mehmet Âkif’s comment was in verse, while Nursî’s was in prose. This hadith has caused some confusions in the minds, both at that time and in our day as the current status of the Muslim world apparently refutes that claim.” These two prominent figures of Islamic literature had been in great struggle to produce solutions for the intellectual, social and belief related issues, which had emerged in the Islamic world during their lifetimes. In this regard, the considerations put forward by them are quite remarkable, which aims at accurately understanding the concept of “The Right”, the focal point of the text of hadith. In this study, which has the characteristics of qualitative research, the method of documentary analysis was followed.

Anahtar Kelimeler

Islamic Turkish Literature, Mehmet Âkif, Said Nursî, The Right is Dominant

Bir Hadis İki Muasır ve İki Mütalaa

Öz

Bu çalışmada "el-hakku yaʻlû velâ yuʻlâ aleyh; Hak üstündür ona üstün gelecek bir şey yoktur” hadisi bağlamında yakın tarihin iki önemli siması Mehmet Âkif Ersoy’la Said Nursî’nin bu hadis üzerine değerlendirmeleri incelenmiştir. Osmanlı Devleti’nin maddi manevi büyük sıkıntılar yaşadığı, koskoca imparatorluğun inkıraza doğru gittiği çok sıkıntılı dönemlerde yaşamış ve yolları Dâru’l-Hikmeti’l-İslâmiye’de kesişmiş olan bu iki muasır simanın bahse konu hadis hakkındaki mütalaaları dikkat çekicidir. Mehmet Âkif’in manzum, Nursî’nin nesren yorumladığı bu hadis gerek onların zamanlarında gerekse günümüzde zihinlerde bazı istifhamların oluşmasına sebep olmuştur. “İslam son hak dindir ve hadiste belirtildiği şekliyle hak üstündür ve ona üstün gelecek de bir şey yoktur; fakat İslam coğrafyasının hali bunun böyle olmadığını ortaya koymaktadır” şeklinde dillendirilen ve zihinlerde oluşan istifhamların izalesi büyük önem arz etmektedir. Yaşadıkları dönemde İslam coğrafyasında ortaya çıkan fikrî, içtimaî ve itikadî meselelere çözüm üretme gayreti içinde olan İslamî edebiyatın bu önemli iki isminin mezkûr hadis metninde odak noktayı oluşturan “Hak” kavramının doğru anlaşılması adına ortaya koydukları mütalaa da bu açıdan dikkate değerdir. Nitel araştırma özelliğini taşıyan bu çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslami Türk Edebiyatı, Mehmet Akif, Said Nursi, Hak Üstündür

Kaynakça

• Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs ammâ İştehera mine’l-Ehâdîs alâ Elsineti’n-Nâs (I-II), Beyrut, 1988. 1-27.
• Açıkgenç, Alpaslan, “Said Nursi”. Diyanet İslam Ansiklopedisi, (c. XXXV, s. 565-572). İstanbul: TDV Yayınları.2008
• Aydınlı, Abdullah. “Merfu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 29/180. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Aydınlı, Abdullah. “Muallak”. Diyanet İslam Ansiklopedisi. 33/309. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• Badıllı, Abdulkadir, Bediüzzaman Said Nursî Mufassal Tarihçe-i Hayatı, İstanbul: 1990.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, İst., 1992.
• Çağırıcı, Mustafa. “Hak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15/137-139. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Dârekutnî, Ali b. Ömer, Sünen (tahk: Şuayb el-Arnavut-heyet), Müessesetu’r-Risale, 2001, 4/371.
• Düzdağ, M. Ertuğrul. Mehmet Akif Ersoy-Safahat. İstanbul: Çağ Yayınları, 2006.
• El-İsfehânî, Ragıb. El-Müfredât, Beyrut: Dâru’l-Maârife. 2010.
• Hacımüftüoğlu, Nasrullah. “Berâet-i İstihlâl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5/470. İstanbul: TDV yayınları, 1992.
• Karakoç, Sezai. Mehmed Akif. İstanbul: Diriliş Yayınları, 2017.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş- Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009
• Nursi, Said. Rumuz. İstanbul: Evkaf-ı İslamiye Matbaası, 1921.
• Nursi, Said. Sözler. İstanbul: Envar Neşriyat, 2006.
• Nursi, Said. Tarihçe-i Hayat. İstanbul: Envar Neşriyat, 1992.
• Okay, M. Orhan-Düzdağ, M. Ertuğrul. “Mehmed Akif Ersoy”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27/432-439. Ankara: TDV Yayınları, 2008.
• Pekolcay, Necla. İslamî Türk Edebiyatı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2002.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed. el-Mucemu’l-Evsat, (I-IX) (VI-118) (Şamile).
• Topçu, Nurettin. Mehmed Akif. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2006.
• Weld, F. Mary. Bediüzzaman Said Nursi Entelektüel Biyografisi. Ed. İbrahim Abu Rabi‘. İstanbul: Etkileşim Yayınları, 2006.